عضو هیئت‌علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی دگرگونی و تحول جامعه ایران سریع اما تغییرات آن را نامتجانس خواند.
به گزارش جارچی اخبار ، دکتر مقصود فراست خواه که پیرامون روند توسعه ایران ، موانع و راه‌حل‌ها در جمع اعضای خانه توسعه آذربایجان سخنرانی می کرد با اشاره به تغییرات صفات جمعیتی ایران گفت: یکپارچگی زیادی در تغییرات وجود ندارد و باید قبول کرد طرح توسعه ایران ناتمام است.
عضو هیئت‌علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی با تشریح وضعیت کنونی ایران اظهار داشت: جامعه شهرنشینی در ایران اکنون به ۷۵ درصد رسیده و این تغییرات سریع جمعیتی در ایران وحشتناک است چراکه ایران این مسیر را طی چند ده سال گذشته پیموده درحالی‌که اروپا طی چند سده به آن رسیده است.
وی با اشاره به تغییرات بعد خانوار ایران گفت: ترکیب نهاد خانواده در ایران به‌عنوان یکی از نهادهای دیرین بادوام در کشورمان از ۵ عضو در سال ۱۳۷۵ اکنون به ۵ / ۳ عضو رسیده و آثار خود را با تغییر در مناسبات پدرسالار و دیگر نتایج نشان می‌دهد.
دکتر فراست خواه به میانگین سنی جمعیت کشور اشاره کرد و گفت: سال ۵۷ انقلاب اسلامی ایران جمعیتی شکل داد که میانگین سنی آن‌ها ۲۲ سال بود، این رقم اکنون به ۳۰ سال رسیده است.
وی بابیان ویژگی مای میانگین کنونی سنی جمعیت کشور گفت: اکنون بیشترین جمعیت کشور در گروه سنی ۱۵ تا ۶۵ قرار دارد و این‌یک فرصت استثنایی است که ما از آن بی‌خبریم این ترکیب بیانگر آن است که ما اکنون بیشترین افراد را کار، مشارکت و تولید داریم اما متأسفانه از این فرصت بهره نگرفته و این گروه یا بیکارند و یا بدکار می‌کنند.
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران به باسوادی ۸۵ درصد جمعیت بالای ۶ سال کشور اشاره کرد و گفت: این رقم باسوادی در شهرها به ۹۰ درصد هم می‌رسد در سال ۱۹۷۹ و زمان وقوع انقلاب اسلامی مطابق اعلام یونسکو جمعیت ۱۵ سال به بالای کشور به‌طور متوسط ۲.۶ کلاس درس‌خوانده بود اما اکنون این رقم در سال ۲۰۱۹- ۲۰۱۸ به بیش از ۸ کلاس و به سمت ۹ کلاس و در برخی جاها به ۱۰ کلاس رسیده است . برخی تغییرات جامعه ما را قطبی و پلاریزه کرده است مثلاً ما در یک‌سو ۱۴ میلیون جمعیت تحصیل‌کرده و در یک‌طرف ۸ تا ۱۰ میلیون بی‌سواد مطلق داریم مهم‌تر از آن با یک نابرابری آموزشی گسترده در ایران مواجه هستیم به‌طوری‌که شاخص نابرابری آموزشی در ایران ۳۷.۳ درصد است اما این رقم برای کشورهای هم‌گروه ما در شاخص توسعه انسانی متوسط به بالا ۱۶.۷ درصد و برای کشورهای اروپایی ۸ درصد است درواقع ایران هرچند در متوسط تحصیلی رشد داشته ولی این رشد به‌صورت برابر نبود و از حیث برابری فرصت یادگیری در ایران فاصله زیادی داریم و این هنوز جدای از موضوع کیفیت آموزشی هست که همه از وضعیت ناکارآمد و پایین آن باخبریم
عضو گروه جامعه‌شناسی علم انجمن جامعه‌شناسی از شیوه آموزش مدارس در کشور نیز انتقاد کرد و با تأکید بر اینکه تغییرات نیز در حوزه آموزش نامتجانس است گفت: مدارس ما اکنون خلاقیت را یاد نداده و در این مسیر مهم گام نمی‌نهند و دانشگاه‌ها ما هم مدرک گرا هستند.
دکتر فراست خواه بابیان اینکه یکی از شاخصه مای مهم توسعه انسانی بحث امید به زندگی است خاطرنشان کرد این رتبه برای کشورمان ۸۰ در بین۱۲۳ کشور است اما برای نمونه باید دید برابری قدرت خرید با این رتبه دهی متناسب است
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران بابیان اینکه ضریب جینی به‌عنوان شاخصی برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد یا ثروت بر اساس اسناد بانک جهانی در پیش از انقلاب اسلامی ایران در کشورمان عدد ۵۰ شده بود گفت: این رقم اکنون به حدود عدد۳۷ واحد رسیده که بر همین اساس است که جامعه اکنون دوام آورده که البته دولت تلاش دارد آن را به ۳۴ برساند که زیاد هم جالب نیست
وی با اشاره به سایر شخص مای نیکبختی در جهان ازجمله تولید ناخالص ملی(GDP) تصریح کرد: در این حوزه ما از میان ۱۵۵ کشور جهان، در رتبه ۱۰۸ قرار داریم این درحالی‌که است که ۲۷ امین کشور ثروتمند دنیا هستیم و این بدان معناست که این ثروت برای ما خوشبختی نیاورده و ما هنوز با مسائل مدیریتی ناکارآمد و سیاست مای غلط روبرو هستیم البته اگر ثروت انسانی و تمدنی را به این ثروت طبیعی اضافه کنیم شرایط بدتری ترسیم می‌شود.
عضو هیئت‌علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی یکی از شاخص مای مهم ارزیابی توسعه‌یافتگی اقتصاد کشورها موضوع شاخص آزادی اقتصاد خواند و گفت: صندوق بین‌المللی پول با در نظر داشتن مؤلفه‌هایی ازجمله رعایت حقوق مالکیت، فقدان فساد، آزادی ابتکارات کسب‌وکار و مخارج دولت شاخص آزادی اقتصاد را اعلام می‌کند که رتبه فعلی ایران از ۱۷۵ کشور ۱۷۳ است که این رتبه به‌هیچ‌وجه برازنده کشور ما بااین‌همه ثروت نیست
وی بابیان اینکه بهره‌وری کارگر ایرانی یک یازدهم کارگر ژاپنی است ، به موضوع رسانه‌ها اشاره کرد و گفت: طول تاریخ نشان داده رسانه‌ها عامل اصلی انقلاب‌ها بوده و نقش مهمی در تحولات داشته است از تلگراف‌خانه‌ها برای انتشار فتاوای مراجع در رویداد انجمن مای ایالتی و ولایتی و قیام مشروطه گرفته تا انقلاب اسلامی ایران که حاصل دوران کاست و نوار بود
فراست خواه افزود: کشور ما نیز دهه ۸۰ با دوران توسعه اینترنت و دهه ۹۰ نیز با گسترش شبکه مای مجازی روبرو شده‌اند به‌طوری‌که اکنون مردم ایران در شبانه‌روز بیش از دو ساعت خود را با رسانه طی می‌کنند.
عضو کرسی یونسکو در ارتباطات علمی ایران با تأکید بر اینکه البته باید دانست اینترنت و شبکه مای مجازی در یکجایی رهایی‌بخش و در بخشی ما را گرفتار می‌کند و وهمناک شده است اظهار داشت: باید قبول کنیم تغییرات در جامعه ایران وجود دارد و جامعه الگوهای تازه برای اندیشیدن انتخاب می‌کند و ما باید به فکر آن باشیم و تغییرات صفات جمعیتی را جدی بگیریم.
وی بابیان اینکه طبق تحقیقاتی در طول سال‌های اخیر سه واحد از ضریب هوشی جامعه کشور کاسته شده است گفت: به‌اصطلاح هوش ایرانی آب‌رفته و این ذخیره ژنتیکی ما کم شده که البته این امر را باید در مهاجرت‌های نخبگان ما به خارج کشور دیده شود.
فراست خواه با تأکید بر اینکه تغییرات حوزه فرهنگی و اجتماعی ایران بسیار گسترده است گفت: ما اکنون در ایران با جامعه بی‌قرار و ناهمگنی روبرو هستیم که توسعه مای تغییرات در آن به پایداری نرسیده و البته می‌تواند آن را چپِ کند.
وی یادآور شد: جامعه ما اکنون به‌گونه‌ای توسعه‌یافته که محتوایش عوض‌شده ولی شکل آن تغییر نکرده و به‌اصطلاح ساختار اندام بالباس همخوانی ندارد و به تعبیری مدرنیزاسیون و شهرنشینی با همان شیوه مای سنتی است.
عضو هیئت‌علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی اهمیت این موضوع را مهم خواند و گفت: برای همین است که پس از آغاز حدود ۲۰۰ سال تغییرات در دوره مای مختلف هنوز به‌جایی نرسیده‌ایم به‌طوری‌که باوجود تغییرات عباس میرزا قائم‌مقام‌ها و امیرکبیرها و میرزا حسین‌خان، امین‌الدوله‌ها ون‌های تا تحول مهمی مانند مشروطه به‌یک‌باره به خودکامگی رضاشاه به‌ویژه در نیمه دوم سلطنتش می‌رسیم و سپس این مهم در دوره مای بعد هم در جریان نهضت ملی ، نهضت مقاومت و موارد دیگر ادامه پیداکرده است
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران یادآور شد: اینک ما از تغییرات ۹ درصدی اقتصاد چین متعجبم این درحالی‌که است که کشور ما زمانی حتی تا رشد اقتصادی ۱۶ درصد به‌خوبی تجربه کرده است
فراست خواه با طرح این پرسش چرا باید از همان ایران در حال تغییر در آن دوران گروه مای پارتیزانی مجاهدین خلق و فدایی خارج شوند گفت: به اعتقاد من علت اصلی این است که ما نتوانسته‌ایم تغییرات را مدیریت کنیم و این تغییرات هنوز بعد از ۲۰۰ سال هنوز درجایی مستقر نشده است .وی با تأکید بر اینکه ما هنوز بر روح سرگردان جامعه حاکم نشده‌ایم افزود: این درحالی‌که است در کشورهایی همانند کره جنوبی و تا حدودی برای نمونه در ترکیه در این زمینه موفق عمل کرده‌اند درحالی‌که ما سرمایه مای اجتماعی بالایی داریم که نتوانسته‌ایم از روحیه مشارکت و همدلی آنان به‌خوبی بهره بگیریم.
فراست خواه درعین‌حال بابیان اینکه یکی از شاخص مای خوب در ایران بر اساس ارزیابی مای انجام‌شده موضوع میزان جهت‌گیری معطوف به موفقیت و میل به زندگی است اظهار داشت: ارزبازی این شاخص به‌خوبی نشان می‌دهد زندگی در کشور جریان دارد و مردم ایران می‌خواهند زندگی کنند و پیشرفت بکنند
وی در ادامه با بررسی برخی دلایل مهم برای نامتجانس بودن تغییرات در ایران گفت: باوجود میل به موفقیت که در ما هست اما شاخص جمع‌گرایی درون‌گروهی در ایران منفی ۱.۶ پایین‌تر از متوسط جهانی است و این بدان معناست که میل ما به کارگروهی کم بوده و ما برای اجرای پروژه مای مشترک رغبت کمتری داریم درواقع خودمداری در ایران در حال رشد است.
وی افزود: این موضوع حتی در آیین‌نامه مای ارتقاء اعضای هیئت‌علمی هم دیده می‌شود مثلاً در طرح مای مشترک امتیازها تقسیم می‌شود یا در مدارس ما نمره بیست به فعالیت مای فردگرایانه ونِ به تیمی از دانش آموزان داده می‌شود و بدین ترتیب این روحیه تقویت می‌شود درحالی‌که در مدارس موفق دنیا نمره نه به فرد بلکه به گروهی که روحیه مشارکت و همکاری مای جمعی رادارند داده می‌شود.
دبیر علمی میز آینده‌پژوهی به نرخ ریسک‌پذیری در ایران اشاره کرد و گفت: این نرخ در کشور ما منفی ۱.۱ پایین‌تر از متوسط جهانی است این درحالی‌که است که مردم از یک‌سو می‌خواهند موفق شوند ولی از طرف دیگر حاضر به ریسک‌پذیری نیستند و این تناقضی است که مشکل‌ساز شده است.
وی با یادآوری هشدار مای مجید تهرانیان در دهه پنجاه شمسی گفت: وی آن زمان اعلام کرد شیوه‌ای که کشور می‌پیماید درست نیست و ما باید ظرفیت انسانی و نهادی خود را ارتقا بدهیم. ولی فکر سیاسی غالب و رایج در آن روزبه این حرف‌ها اهمیت نداد؛ نه حکومت به این حرف توجه کرد ونِ مخالفان سیاسی‌اش. اما آزمایش اجتماعی نشان داد که نکات مهمی در این حرف‌ها بود امروز هم باید قبول کنیم این مدل راهکار حل مشکل کشور نیست و می‌تواند کشور را با مشکلات اساسی روبرو کند.
عضو هیئت‌علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در بررسی راه‌حل مای اساسی برای رفع بحران جمعیتی در کشور گفت: بررسی آماری نشان می‌دهد ما ایرانیان در شبانه‌روز یکتا سه دقیقه برای فعالیت مای داوطلبانه وقت گذاریم و به‌طور متوسط ۱۳.۵ ساعت ما صرف فعالیت مای نگهداری و مراقبت شخصی می‌شود ۴۰ دقیقه هم از زمان صرف آموزش شده و فعالیت شغلی مردان در حدود ۵ ساعت وزنان در حدود ۴۰ دقیقه ساعت ( و زن وارد به‌طور متوسط ۲ ساعت و۴۶ دقیقه ) قرار دارد. در عوض زنان ما پنج ساعت و ۲۵ دقیقه ، خانه‌داری می‌کنند این خود به‌خوبی نشان می‌دهد یکی از رموز اساسی موفقیت توسعه ما در افزودن به این یکتا سه دقیقه برای فعالیت مای مشارکتی و داوطلبانه است.
دکتر فراست خواه توسعه نهادهای مدنی را یکی از راهکارهای مهم برای رفع موانع درزمینهٔ بهبود روند توسعه در ایران خواند و افزود: حتی اگر آمار فعالیت ۱۴ هزار NGO در کشور اعلامی مسئولان را که به نظرم بیش از ۷ تا ۸ هزار نهاد نیست و یک‌میلیون عضو برای این نهادها از جمعیت کشورمان را هم قبول کنیم این شاخص برای جمعیت بالای ۱۵ سال به بالا به یک و نیم درصد می‌رسد که این رقم برای آمریکا به‌عنوان کشوری سرمایه‌دار با حدود ۳۲۵میلیون نفر ۲۵درصد با ۲ میلیون NGO است البته اگر جمعیت بالای ۱۵ سال در نظر گرفته شود این رقم خیلی تغییر پیدا می‌کند یا در کشور فرانسه یک‌میلیون NGO داریم. این درحالی‌که است که در سنت‌های اجتماعی و محله‌ای ما ظرفیت‌های مشارکتی وجود دارد ولی آن‌ها را موردحمایت قرار نمی‌دهیم و اجازه نمی‌دهیم در قالب سازمان‌های مردم‌نهاد کارامل وجدید توسعه پیدا بکنند
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران ضمن بحث در شکاف ملت و دولت با تأکید بر اینکه روی صحبت من با هیچ دولتی نیست و فقط به‌اصطلاح تنها قوه مجریه نیست اظهار داشت: روی سخنم با کل حکومت است اکنون میان دو بخش یعنی دولت و مردم فاصله افتاده و باید فضای میانی دولت و شهروندان به‌صورت نهادهای مدنی سازمان‌های مردم‌نهاد و محلی گسترش یابد و این جز با افزایش روحیه مشارکت و نیز توسعه نهادهای فعالیت داوطلبانه ممکن است
استاد دروس تغییرات فرهنگی تاریخ اجتماعی ایران بابیان اینکه چرا توسعه در ایران مشکل داشته است اظهار داشت: قطعاً یک علت عمده‌اش را باید در شکست عاملان اجتماعی و شکست نهادهایمان جستجو بکنیم.لذا باید زمینه ابتکار عمل مای آزاد مدنی وان جی اویی را فراهم کنیم و این به عقلانیت اجتماعی کمک می‌کند. فراست خواه درعین‌حال تأکید کرد البته در کنار این مهم که باید دولت بستر مای را لازم را برای نهادهای مدنی فراهم کند جز ما نیز به مصداق ایِ شریفه هیچ قومی تغییر پیدا نمی‌کنند جز آنکه خودشان در رفتار و مناسکشان تغییر دهند ما مردم نیز با شرکت در نهادهای مدنی در این مسیر گام نهیم.