“اشتباه می‌کنند کسانی که فکر می‌کنند یک دست بس است بلکه باید از هم قدرت نظامی و اقتصادی و فرهنگی و سیاسی استفاده کنیم؛ باید مذاکره کنیم و حرف بزنیم و راه‌حل پیدا کنیم و مشکل را حل کنیم. می‌گویند “از مذاکره با ۶ قدرت بزرگ چه‌سودی بردیم؟”، برخی مثل اینکه پنبه در گوش خود دارند و هر کاری می‌کنیم این پنبه را درنمی‌آورند، می‌گویند “خاصیت مذاکره چه بود؟”، بعد از مذاکره به‌جای ۱ میلیون بشکه نفت، بیش از ۲.۵ میلیون بشکه نفت صادر کردیم”.
به گزارش جارچی به نقل از تسنیم، جملات بالا بخشی از جملاتی است که حسن روحانی در همایش اخیر دستاوردهای دولت در توسعه زیرساخت‌های روستایی در توجیه مذاکره بیان کرد؛ او تأکید دارد که باید از قدرت نظامی و اقتصادی و فرهنگی و سیاسی برای مقابله با دشمن استفاده کنیم! نکته جالب اینجاست که روحانی بر اهمیت استفاده از ابراز قدرت اقتصادی نیز بعنوان یکی از ابزارهای مهم برای مقابله با دشمن یاد می کند، اما بیان این جمله از سوی رئیس جمهوری که ۶ سال اداره اقتصاد کشور را برعهده داشته و ماحصل آن افزایش چشم گیر نرخ ارز و طلا، کالاهای اساسی و غیر اساسی، تورم، رکود، بیکاری، ورشکستگی بنگاه‌های تولیدی، نقدینگی، منفی شدن رشد اقتصادی، کاهش چشم گیر قدرت خرید مردم و هزاران ناگفته ی دیگر از حال و روز زندگی واقعی مردم است، چندان دل نشین نیست.
نیاز به مقدمه و موخره نیست فقط کافی است به واقعیت اقتصاد کشورمان نگاهی داشته باشیم و به این نکته برسیم که حداقل در ۶ سال گذشته دولت یا نخواست و اجازه نداد که اقتصاد به ابزار قدرت تبدیل شود و یا نتوانست اقتصاد را به ابزار قدرت تبدیل کند!
دولت روحانی در سال هایی که گذشت، بیشترین تمرکز خود را برای حل مشکلات اقتصادی روی مذاکره با غرب گذاشت به امید آنکه بتواند کلیدی برای مشکلات اقتصادی پیدا کند و در نهایت کلیدش در همان قفل شکست و ما ماندیم و در بسته ی مشکلات اقتصادی!
وضعیت به همین صورت ادامه یافت و ماحصل آن شد ۵ برابر شدن قیمت دلار، گرانی سرسام آور کالاهای اساسی و غیر اساسی، بسته شدن پی در پی واحدهای تولیدی و بیکاری مردم و هزاران مشکل دیگری که همه مردم مستقیم و غیرمستقیم با آنها دست و پنجه نرم می کنند.
واقعیت این است که آقای روحانی به جای تکیه بر توان داخل و عمل به سیاست های اقتصاد مقاومتی که اتفاقا خاص کشور ما نیست و اکثر کشورهای توسعه یافته مشابه این سیاست ها را دارند و اجرا کردند، ریشه حل مشکلات را در مذاکره با غرب می داند؛ نکته غیر قابل انکار این است که دولت روحانی از همان ابتدا معتقد بود حتی آب خوردن مردم نیز به مذاکره ربط دارد و همین دلایل بود که در نهایت منجر به امضای برجام از سوی ایران شد و در نهایت سهم‌مان از آنهمه انتظار و رفت و آمد به اروپا و معطل گذاشتن مردم و بخصوص اقتصاد، “تقریباً هیچ” شد.
سیاست های اقتصاد مقاومتی که اتفاقاً همزمان با فعالیت دولت روحانی در ۶ سال قبل از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد می توانست در صورت اجرایی شدن، برگ برنده ای برای ایران در دنیا باشد تا حتی اگر به پای میز مذاکره هم رفتیم مجبور نباشیم به خاطر نجات اقتصادمان به هر امتیازی تن دهیم و در نهایت هم با بدقولی طرف مقابل رسماً دستمان در پوست گردو بماند.
در صورتی که اقتصاد مقاومتی اجرا می شد حتماً حال و روز تولیدمان بهتر از الان بود و شاخص های اقتصادی نیز بیانگر اعداد و ارقام مطلوب بود ولی حداقل در ۶ سالی که دولت فعلی روی کار بود، به گواه شاخص های اقتصادی و واقعیت موجود زندگی مردم، نتوانستیم از قدرت اقتصاد به عنوان یک ابزار در پیشبرد اهداف و برنامه های مان در عرصه منطقه ای و بین المللی استفاده کنیم و برعکس دولت محترم برای نجات اقتصاد از ابزار قدرت سیاست در مذاکره استفاده کرد و در نهایت هم عایدی نداشتیم جز تعطیل کردن انرژی هسته ای و … .
تحریم‌ها بهانه ای شد برای اینکه دولتی ها هر اقدام و تصمیمی در اقتصاد را به تحریم نسبت دهند و بگویند اگر توافق نکنیم وضع‌مان از این هم بدتر می شود؛ این درحالی است که اگر به قدرت اقتصادی رسیده بودیم اصلاً نیازی به مذاکره برای تحریم نداشتیم.
شاید برخی بازهم اصرار داشته باشند که در شرایط تحریم نمی توان کاری انجام داد و … ولی باید یادآور شویم که ورود عبدالناصر همتی به بانک مرکزی، اتفاقاً همزمان شد با اعمال شدیدترین تحریم ها و فشارهای اقتصادی که بعدها همتی از آن ایام با عنوان جنگ شدید ارزی یاد کرد ولی عملکرد درست و اعمال تصمیم گیری های مناسب و البته تکیه بر ظرفیت های داخلی موجب شد تا الان دولت از بازار ارز و اتفاق های رخ داده در آن بعنوان یکی از مهمترین دستاوردهای خود نام ببرد هرچند که باید به دولت محترم یادآور شد که همه می دانند قیمت دلار از ۳ هزار تومان به ۱۱ هزار تومان رسید و این نشان میدهد که در افزایش چشم گیر قیمت دلار در طول دولت روحانی شکی نیست ولی با تغییر رئیس کل بانک مرکزی، نوسانات شدید در این بازار فروکش کرد.
در زمانی که قیمت دلار به ۲۰ هزار تومان رسید برخی آقایان می گفتند وقتی تحریم هستیم، دلار نداریم و به همین دلیل چاره ای برای مدیریت بازار ارز نداریم! اما تاریخ نشان میدهد که در اوج تحریم ها توانستیم قیمت دلار را مدیریت کنیم.
البته که عدم توجه به توان داخل فقط به بازار ارز خلاصه نمی شود بلکه در تأمین کالاهای اساسی و مواد اولیه تولید نیز کوتاهی زیادی در سال های گذشته شده است؛ طبق بندی از اقتصاد مقاومتی که بر “تأمین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی با تأکید بر افزایش کمی و کیفی تولید (مواد اولیه و کالا)”، تأکید دارد دولت باید به جای افزایش واردات مسیر تولید را به سمتی هدایت می کرد که بجای تحمل فشار تحریم و افزایش قیمت ارز، نیازهای غذایی و مواد اولیه را تماماً از داخل کشور تهیه کنیم ولی آیا دولت در ۶ سال گذشته برنامه ویژه ای برای تحقق این بند داشته است؟ آیا خودکفایی در محصولات اساسی و غذایی را پیگیری کرده است؟
در پاسخ اما باید گفت که اگر دولت این کارها را انجام داده بود، امروز تحریم نمی توانست برای غذا و داروی ما مشکل ساز باشد و ما را مجبور به پذیرش مساله ای مثل برجام یا اینستکس برای تامین غذا و دارو کند!
از آنجایی که دولت در شش سال گذشته برای حل مشکلات اقتصادی چشم به مذاکرات دوخته و نیازی به حل مشکلات از داخل ندیده، امروز در تامین بسیاری از مواد اولیه صنعت هم مشکل داریم.
همچنین بند دیگری از سیاست های اقتصاد مقاومتی تأکید دارد که افزایش قدرت مقاومت و کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد کشور از طریق، توسعه‌ی پیوندهای راهبردی و گسترش همکاری و مشارکت با کشورهای منطقه و جهان بویژه همسایگان، استفاده از دیپلماسی در جهت حمایت از هدف‌های اقتصادی و استفاده از ظرفیت‌های سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای انجام شود.
با وجود اینکه اقتصاد مقاومتی به کاهش آسیب پذیری اقتصاد تأکید داشته اما از آنجایی که دولتمردان اعتماد و نگاه بیش از حد به امریکا و اروپا داشتند حتی توجه کوچکی به این بند نداشته اند و همین نگاه وابستگی به غرب در سال هایی که گذشت باعث شد تا مسئولان ارشد دولت فرصتی برای توجه به ظرفیت بی نظیر کشورهای همسایه در حل مشکلات اقتصادی نداشته باشند؛ سوال مشخص از آقای رئیس جمهور این است که چرا از ظرفیت چین، روسیه، عراق کشورهای CIS و ۱۵ کشور همسایه غفلت شده است؟
مشکل بزرگ دیگر به اذعان دولتی ها فروش نفت در شرایط تحریم است؛ در بندی از سیاست های اقتصاد مقاومتی صراحتاً راه حل این مشکل مطرح شده ولی مانند سایر بندهای این سیاست، مورد بی توجهی دولتمردان قرار گرفته است.
در این بند از سیاست های اقتصاد مقاومتی برای مقابله با ضربه پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز راه حل های پیشنهادی به شرح زیر به تصویب رسیده است.
– انتخاب مشتریان راهبردی. – ایجاد تنوع در روش‌های فروش. – مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش.
– افزایش صادرات گاز. – افزایش صادرات برق. – افزایش صادرات پتروشیمی. – افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی.
اگر دولت این پیشنهادهای سیاست اقتصاد مقاومتی را جدی گرفته بود حتی در بدترین تحریم ها نیز دیگر مشکلی برای فروش نفت نداشتیم.
البته این تمام موضوع نیست؛ دولت ها برای قدرمتند ساختن اقتصاد باید وابستگی به نفت را کم کرده و خام فروشی نفت را نیز قطع کنند اما این اتفاق نه تنها در کشور ما رخ نداد بلکه بعنوان یکی از افتخارات آقای روحانی نیز مطرح شده است؛ روحانی در همین سخنرانی همایش دستاوردهای دولت در توسعه زیرساخت‌های روستایی به خام فروشی نفت پس از برجام افتخار کرد.
روحانی اذعان کرد: می‌گویند “از مذاکره با ۶ قدرت بزرگ چه‌سودی بردیم؟”، برخی مثل اینکه پنبه در گوش خود دارند و هر کاری می‌کنیم این پنبه را درنمی‌آورند، می‌گویند “خاصیت مذاکره چه بود؟”، بعد از مذاکره به‌جای ۱ میلیون بشکه نفت، بیش از ۲.۵ میلیون بشکه نفت صادر کردیم.
شاید باید به آقای روحانی، بار دیگر یادآور شد که اگر طبق فرمایشات خودتان امروز اقتصاد ابزار قدرت بود، دیگر نیازی به فروش نفت خام نداشتیم که نیاز به برجام باشد؟
یکی دیگر از بی توجهی های دولت به سیاست های اقتصاد مقاومتی، در کسری بودجه دولت و تاثیر آن بر اقتصاد کشور نمایان است؛ اگر دولت این سیاست را هم در پیش گرفته بود شاید می توانست یکی از مهمترین اقدامات برای قدرتمند کردن اقتصاد کشور را انجام دهد.
طبق بند ۱۶ اقتصاد مقاومتی صرفه‌جویی در هزینه‌های عمومی کشور با تأکید بر تحول اساسی در ساختارها، منطقی‌سازی اندازه‌ی دولت و حذف دستگاه‌های موازی و غیرضرور و هزینه‌های زاید باید در دستور کار دولت قرار می گرفت ولی این بند هم مانند سایر بندها مورد غفلت قرار گرفت.
درحالی که اگر دولت با جدیت و بدون شعار پردازی به بندهای سیاست اقتصاد مقاومتی توجه می کرد، امروز مشکل کسری بودجه نداشتیم که تحریم نفت بخواهد برای ما مشکل ایجاد کند و مجبور به مذاکره باشیم!