مقبره الشعرا، آرامگاه بیش از ۴۱۰ شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه از ۸۰۰ سال پیش تاکنون، در سال های اخیر در وضعیت نابسامانی به سر می‌برد و حال نزار آن موجب نارضایتی فرهنگ دوستان و گردشگران شده است.
مقبره الشعرا، آرامگاه شاعرانی مانند استاد سیدمحمدحسین بهجت تبریزی معروف به شهریار، اسدی طوسی، قطران تبریزی، مجیرالدین بیلقانی، خاقانی شیروانی، ظهیرالدین فارابی، شاپور نیشابوری، شمس الدین سجاسی، ذوالفقار شروانی، همام تبریزی، مغربی تبریزی، مانی شیرازی، لسانی شیرازی و شکیبی تبریزی، در محله‌ سرخاب تبریز قرار دارد و یکی از گورستان‌های تاریخی این شهر به‌شمار می‌رود.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از ایرنا طبق اسناد تاریخی این قبرستان قبل از قرن ۸ هجری وجود نداشته و در گذشته نام‌های مختلفی به خود گرفته است که از آن جمله می‌توان به «حظیره‌الشعرا»، «حظیره‌القضاه» و «قبرستان سرخاب» اشاره کرد.
در سال ۱۳۴۶ شمسی، مدیرکل وقت اداره فرهنگ آذربایجان شرقی در نامه‌ای به انجمن آثار ملی، خواستار توجه به گورستان سرخاب و ایجاد یادبودی برای مقبره‌الشعرای تبریز شد که کار احداث آن از سال ۱۳۵۰ با برگزاری یک مسابقه آغاز، سال ۵۱۳۵۶ با آغاز جرقه های انقلاب اسلامی، متوقف و سال ۱۳۷۴ مجددا از سرگرفته شد و سال سه سال بعد این یادبود به اتمام رسید و اکنون به یکی از نمادهای گردشگری تبریز تبدیل شده است.
تبریز با تاریخچه ای سرشار از شاعران، ادیبان و عارفان به عنوان سرزمین شعر و ادب شناخته شده است و «مقبره الشعرا» در کنار سایر آثار و اماکن تاریخی و گردشگری و جاذبه های دیدنی آن، مورد وثوق گردشگران بوده و سالانه علاقه مندان زیادی را به سوی خود جلب می کند ولی اوضاع نابسامان اطراف این مقبره در سال های اخیر نارضایتی گردشگران را بدنبال داشته است.
غفلت مسئولان یا بی توجهی آن ها در سال های اخیر در ارتباط با نقش و اهمیت این مکان، موجب آزردگی خاطر گردشگران و اهالی شعر و ادب شده و ناتمام ماندن «طرح ساماندهی» مقبره الشعرا، شامل ساخت کتابخانه، نگارخانه و آمفی‌تئاتر در بخش جنوبی بنای یادمان نیز بر آن افزوده است.
در سال های اخیر کار ساماندهی و گسترش محوطه این مکان گردشگری از سوی شهرداری منطقه ۱۰ تبریز آغاز شد، ولی به دلیل کمبود بودجه، روند اجرایی آن از پیشرفت خوبی برخوردار نشده است.
در این بین ادامه بلند مرتبه‌ سازی در مجاورت مقبره‌ الشعرا و نقض حریم تاریخی این مجموعه نیز نگرانی دوستداران شعر و و ادب و میراث فرهنگی را در برداشته و گویا صدور احکام توقف عملیات در احداث ساختمان های بلند در حریم آن نیز دردی از حال نزار این مکان تاریخی ۸۰۰ ساله دوا نکرده و این روند همچنان ادامه دارد.
شهردار منطقه ۱۰ تبریز به عنوان متولی اصلی طرح بهسازی، تکمیل و توسعه مجموعه فرهنگی، تاریخی مقبره الشعرا با اشاره به کندی روند اجرای این طرح در سال های اخیر، می گوید: برای اتمام این طرح نیاز به بیش از ۴۰۰ میلیارد ریال اعتبار است.
رسول وظیفه شناس اضافه می کند: شهرداری در سال جاری ۵۰ میلیارد ریال برای اجرای این طرح تخصیص داده است و اگر اعتبار ویژه ای به آن تخصیص نیابد، اتمام این طرح حدود ۱۰ سال طول می کشد.
وی با بیان اینکه «مقبره الشعرا»، میراث فرهنگی و ملی کشور بوده و تنها متعلق به تبریز نیست، یادآوری می کند: این مکان فرهنگی و گردشگری هر سال بیشترین تعداد گردشگران داخلی و خارجی تبریز را به خود جذب می کند.
وظیفه شناس، با تاکید بر ضرورت تخصیص اعتبارات ملی و دولتی برای سرعت بخشی به اتمام طرح ساماندهی «مقبره الشعرا» می گوید: با همکاری و همت سایر دستگاه های فرهنگی و دولتی می توان بهسازی و توسعه مقبره الشعرا را سرعت داد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه حدود ۴۱۰ شاعر و عارف و ادیب در مقبره الشعرا دفن شده اند، می گوید: از سال ۸۱ تا ۸۳ مدیریت استان برای اینکه محوطه این مقبره را تمام کند، طرح جدیدی برای گسترش آن ارایه داد، ولی به دلیل کمبود اعتبارات، این طرح سال ۸۹ متوقف شد.
محمدمحمدپور، یادآوری می کند: سال ۹۲ طرح توسعه محوطه این مقبره به شهرداری تبریز واگذار شد و شهرداری طرح جدیدی در شمال آن تدوین کرد که اکنون این طرح در حال اجراست.
وی با اشاره به اینکه این طرح دارای ردیف بودجه دولتی بود، اظهار می کند: ردیف اعتبارات دولتی این طرح در سال ۹۴ با واگذاری آن به شهرداری متوقف شد، ولی در سال جاری ردیف بودجه دولتی آن احیا شده و ۱۱۰ میلیارد ریال اعتبار دولتی از طریق وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی برای آن در نظر گرفته شده است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایحان شرقی یادآوری می کند: ۱۷ هزار مترمربع از مقبره الشعرا در اختیار شهرداری تبریز است و با وجود کمبود بودجه، پروژه در برخی بخش ها پیشرفت خوبی داشته، به طوری که گالری و کتابخانه تخصصی این طرح به اتمام رسیده است.
محمدپور، اظهار امیدواری می کند با همکاری وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرداری، شورای شهر تبریز و سازمان بودجه و برنامه ریزی، مرحله نخست این پروژه در اواخر سال جاری به بهره برداری برسد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه یکی از مطالبات مردم فرهنگ دوست تبریز و آذربایجان، پایان دادن به وضعیت نابسامان پروژه ساماندهی مقبره الشعراست، می گوید: تولیت و مدیریت این مکان بر عهده اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان است و میراث فرهنگی نقشی در اجرای پروژه ندارد.
مرتضی آبدار، با بیان اینکه پروژه بهسازی، تکمیل و توسعه مقبره الشعرا از سال ۹۲ آغاز شده است، تشریح می کند: این پروژه دارای ردیف بودجه ملی بود که پس از واگذاری آن به شهرداری حذف شد، ولی با توجه به حجم پروژه و عدم جوابگویی اعتبارات شهرداری تبریز، با پیگیری نمایندگان و مسئولان دوباره امسال ردیف بودجه ملی برای آن ایجاد شد.
وی با تاکید بر لزوم رعایت ضوابط و قوانین آثار تاریخی و ثبتی در اجرای طرح ساماندهی مقبره الشعرا گوید: با توجه به طرح موضوع مقبره الشعرا در جلسه کمیته فرهنگی مجمع مشورتی استان، نتیجه نظرسنجی های ۲ سال اخیر در خصوص آن که حاکی از نارضایتی مردم و گردشگران بود، مطرح شد.
آبدار، ادامه می دهد: حفظ و حراست از بقایای تاریخی موجود و بقایای تاریخی بخش شرقی گورستان سرخاب و سیدحمزه که شامل بقایای زیرزمین ملاباشی و قائم مقام فراهانی است مورد تاکید این سازمان بوده و میراث فرهنگی اجازه دخالت در بقایای تاریخی موجود را نخواهد داد.
رئیس امور فرهنگ، گردشگری و ورزش سازمان برنامه و بودجه کشور نیز در بازدیدی از این پروژه می گوید؛ اعتبارهای دولتی که برای مقبره الشعرا در نظر گرفته خواهد شد شایسته است برای نجات بخشی یادبود مقبره هزینه شود.
هادی جعفری نژاد، اضافه می کند: متاسفانه در این مقبره هیچ نشانی از ۴۱۰ شاعر مفون در این محل نیست و مقبره الشعرا در وضعیت کنونی تشکیل شده از سازه و یادبود است.
مدیرعامل سازمان عمران شهرداری تبریز و مدیر اجرایی طرح بهسازی، تکمیل و توسعه مقبره الشعرا نیز با بیان اینکه ۱۰ هزار و ۸۵۰ متر مربع کاربری فرهنگی، هنری و خدماتی در این پروژه طراحی شده است، می گوید: ماهیت این پروژه متعلق به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی است و شهرداری آن را در راستای توسعه زیرساخت های فرهنگی و گردشگری پیش می برد.
بابک شریفی، با بیان اینکه این پروژه قبل از اینکه برای اجرا به شهرداری واگذار شود، به بنیاد مسکن واگذار شده بود، اضافه می کند: شهرداری به دلیل اهمیت دادن به مسائل شهری اجرای این پروژه را از طریق سازمان عمران تبریز به عهده گرفت و از سال ۹۳ آن را به تنهایی پیش برده است.
مدیرعامل سازمان عمران شهرداری تبریز با اشاره به هزینه کرد حدود ۱۵۰ میلیارد ریالی شهرداری در طرح ساماندهی مقبره الشعرا می گوید: اجرای این پروژه در شرایط سخت اقتصادی بسیار مشکل بوده و انتظار می رود بقیه نهادها برای همکاری در اجرای آن پیش قدم شوند.
شریفی، با درخواست کمک از سازمان های مختلف برای همکاری در اجرا و صدور مجوزهای لازم برای اجرای این پروژه ادامه می دهد: به صورت همزمان در جبهه جنوب شرقی، شرق و ضلع جنوبی این پروژه در حال فعالیت هستیم و در صورت همکاری دیگر نهادها می توان در ۲ جبهه دیگر نیز فعالیت را انجام داد و موانع فلزی را که برای امنیت این پروژه ایجاد شده است، از اطراف مقبره الشعرا برداشت.
وی یادآوری می کند: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه به ردیف بودجه مصوب سال ۹۸ می تواند راسا وارد شده و در یک جبهه کار کند و یا اینکه این اعتبارات را به پروژه تزریق کند تا شهرداری سریع تر کارها را پیش ببرد.
مدیرعامل سازمان عمران شهرداری تبریز با بیان اینکه هیات امنای مقبره الشعرا درخواست بازنگری در طرح محوطه و دسترسی را داده است، می گوید: پیمانکاران پروژه تعیین و به زودی اجرای مسیرهای دسترسی به آن اجرا می شود.
شریفی، با اشاره به برگزاری مناقصه جدید با اعتبار ۲۸ میلیارد ریالی توسط این سازمان می افزاید: با شناسائی پیمانکار دارای صلاحیت در جبهه کاری شمالی و شرقی و تکمیل صفه و راه های دسترسی به یادبود ،تلاش می شود در کمترین زمان ممکن حصارهای فلزی بخش شمالی و شرقی جمع آوری و صفه آماده بهره برداری شود.
شهردار منطقه یک تبریز نیز با اشاره به حساسیت اجرای پروژه های سماندهی «مقبرهالشعرا» و «دو کمال» که نقش مهمی در جایگاه فرهنگی تبریز دارند، می گوید: بررسی شیوه های تامین مالی در این ۲ پروژه که باید متناسب با روش‌های اجرایی باشد، در دستور کار این شهرداری قرار گرفته است.
رضا پاکنهاد، با بیان اینکه اجرای این پروژه‌ها سرعت بیشتری به خود می گیرد، می افزاید: با توجه به چالش‌های پیش رو به طور قطع تامین مالی برای اجرای این پروژه ها سهم بسزایی در سرعت بخشی در اجرای آن ها ایفا می کند.
وی یادآوری می کند: هم اکنون هر ۲ پروژه با تامین مالی از سوی شهرداری منطقه یک که به عنوان منطقه معین در این حوزه تعیین شده در حال اجرا هستند.