توسعه و پیشرفت کشورها مدیون فناوری‌های به روز است که باید با حفظ محیط زیست همراه باشد و نمونه این رویکرد در آذربایجان‌شرقی فعالیت معدن طلای اندریان زیر ذره‌بین پایش‌های زیست محیطی است.
مشکلات زیست محیطی در جهان مساله ای فراگیر می باشد که حساسیت در افکار عمومی را موجب شده و بر این اساس مردم نیز پیشرفت و توسعه را معادل از بین رفتن محیط زیست و تخریب و آلودگی منابع خدادادی مثل آب، خاک، هوا و جنگل ها می دانند؛ این در حالی است که در صورت رعایت مسایل زیست محیطی، آلودگی ها و تخریب ها به حداقل می رسد و عملیات استخراج در معدن طلای اندریان نمونه عینی چنین رویکردی است.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از ایرنا، بنا به اعلام کارشناسان محیط زیست و محققان دانشگاه تبریز و با توجه به ۲۰ مورد نمونه برداری انجام شده از اطراف معدن طلای اندریان، شایعه آلودگی این منطقه به خصوص آلودگی به سیانید مردود است.
فعالیت های اکتشافی در محدوده معدن طلای «اندریان» از سال ۱۳۷۲ توسط شرکت منطقه ای معادن آذربایجان آغاز شد و اکنون نیز شرکت معدنی «زرین داغ آستارکان» با همکاری و سرمایه گذاری «شرکت پروژه زمین شناسی معدنی» از کشور گرجستان با هدف استخراج سالیانه ۱۴۰۰ هزار تن کانسنگ طلا و تولید طلا به روش «هیپ لیچ» در این معدن فعالیت می کنند که بهترین روش برای حفظ منابع خدادادی و محیط زیست است.
معاون پژوهشی دانشکده علوم طبیعی و عضو هیات علمی گروه علوم زمین دانشگاه تبریز در خصوص پژوهش های این دانشگاه که به دستور استاندار آذربایجان شرقی در مورد احتمال آلودگی به سیانید منطقه معادن طلای اندریان انجام شد، به ایرنا گفت: معادن طلا در جهان به ٢ نوع کم عیار و پر عیار تقسیم می شوند، روش هیپ لیچینگ روش معمول برای استخراج طلا در معادن کم عیار به شمار می رود که از سال ۱۹۰۳ در کشورهای پیش رفته استفاده می شود، در این روش از سیانید سدیم برای جداسازی طلا از سنگ استفاده می شود بر این اساس در معدن اندریان نیز از این شیوه که دارای آلودگی پایین است استفاده می شود.
دکتر عطااله ندیری اظهار کرد: این روش از روش هایی است که دارای آلودگی به نسبت پایین است که علت آن استفاده در محیط بسته کاری است، زیرا محلول سیانید همراه با طلاست و در صورت نشت یا خروج از سیستم، طلای حل شده آن نیز از دسترس خارج می شود بر این اساس بهره برداران به طور عمومی شرایط سختی را برای جلوگیری از خروج سیانید از سیستم اعمال می کنند.
وی افزود: اصطلاح سیانید برای توصیف ترکیباتی که در ساختار آنها گروه –C≡N وجود دارد، استفاده می‌شود، در محیط زیست، سیانورها به اشکال مختلفی یافت می‌شوند، سیانیدها به‌طور طبیعی در گیاهان و غذاهای فرآوری شده وجود دارند، منابع طبیعی یون‌های سیانور، گلیکوزیدهای سیانوژنیک هستند که از جمله آنها می‌توان به هسته زردآلو، ریشه‌های کاساوا و شاخه‌های بامبو اشاره کرد که به اندازه طبیعی سیانور دارند، پس وجود سیانید در طبیعت به اندازه طبیعی و استاندارد آسیبی به انسان ندارد.
ندیری ادامه داد: سیانید هیدروژن و سیانیدها در صنایع مختلف از جمله استخراج نقره و طلا، تولید پلاستیک انواع رنگ‌ها و در آزمایشگاه‌های شیمیایی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند، سیانورها در عناصر مختلف محیطی مانند آب، خاک، هوا، مواد غذایی و مواد بیولوژیکی مانند ادرار خون و بزاق در حد میکروگرم در لیتر تا میلی‌گرم در لیتر وجود دارد، یون‌های سیانید بیشتر از راه فاضلاب به محیط‌زیست وارد می‌شوند، این ترکیبات همچنین می‌توانند در اثر آتش‌سوزی در کارگاه‌های صنعتی و خانه‌ها و همچنین از دود دخانیات وارد محیط شوند.
وی اضافه کرد: به‌طورکلی مطالعات نشان می دهد که استعمال دخانیات و درنتیجه آن، دود تنباکو مهم‌ترین منبع انتشار سیانید در هوا است و در هوا، سیانورها بیشتر به‌صورت گازی دیده می شوند و می‌توانند در مسافت‌های طولانی از منبع انتشار نیز منتقل شوند، مدت زمان پایداری سیانید هیدروژن موجود در جو به طور تقریبی ۵ ماه تخمین زده می‌شود.
ندیری گفت: وجود یون‌های سیانید در خاک در درجه اول ناشی از فعالیت‌های انسانی مانند صنعت گالوانیک و متالورژی است، میزان آلودگی خاک با سیانورها به میزان و فعالیت آنها بستگی دارد. بسیاری از سیانیدها در کمپلکس های سیانید آهن ۳ ظرفیتی و ۶ ظرفیتی در محیط‌زیست وارد می‌شوند که سمیت آنها کم است، اما اگر نور به آنها بتابد، به سیانیدهای بسیار سمی و فرار در خاک تبدیل می‌شوند. در خاک، بدون نور، این روند بسیار کند است به طور کلی زمان ماندگاری سیانید در آب و خاک بیش از چند هفته نیست.
وی یادآور شد: با توجه به ادعاهای مطرح شده در خصوص آلودگی معدن طلای اندریان، استاندار آذربایجان شرقی و مدیر کل اداره حفاظت محیط زیست استان بررسی دقیق این مهم را به گروه علوم زمین دانشگاه تبریز محول کردند؛ بر این اساس در اولین مرحله نمونه برداری، ۲۰ نمونه آبی از منابع آب سطحی و زیرزمینی اخذ شد و برای عناصر اصلی، فرعی و کمیاب آنالیز شد.
وی افزود: نمونه ها به ۲ آزمایشگاه معتمد محیط زیست ارسال و در بین نمونه ها، نمونه آب سطحی نزدیک به معدن مزرعه شادی که روش استحصال آن فلوتاسیون است نیز ارسال شد، خوشبختانه نتایج هر ۲ آزمایشگاه با خطای قابل قبول (کمتر از ۵ درصد) پایین تر از حد استاندارد بودن غلظت سیانید (۵۰ میکرو گرم بر لیتر) در منابع آب سطحی، آب زیرزمینی و هوای حوزه آبریز حاجیلرچای را تأیید کرد و تنها در یک نمونه آب سطحی مقادیر سیانید بالاتر از استاندارد آب شرب مشاهده شد.
معاون پژوهشی دانشکده علوم طبیعی و عضو هیات علمی گروه علوم زمین دانشگاه تبریز ادامه داد: این علت در پایش ماهانه در سه ماه آینده به دقت بررسی و اعلام می شود؛ همچنین مقدار سیانید بدست آمده از آب سطحی نزدیک معدن مزرعه شادی نیز در گروه نتایج سیانید در منابع آبی معدن خاروانا بود که همان مقادیر سیانید موجود در زمینه منابع آبی است.
ندیری ادامه داد: این نتایج نشان از فعالیت های ارزشمند سازمان محیط زیست آذربایجان شرقی در پایش و کنترل و مدیریت آلاینده های انسان زاد در استان دارد، با این وجود، این معدن نیز مانند بقیه معادن به طور بالقوه دارای پتانسیل آلودگی زیست محیطی است که می توان از طریق پایش دایمی از بالفعل شدن آلودگی در هوا، خاک و آب جلوگیری کرد.
مدیر کل اداره حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز گفت : معدن طلای اندریان در طول چند سال نتوانسته بود ارزیابی زیست محیطی را کسب کند که به همین دلیل از سوی محیط زیست مجوزی برای بهره‌برداری صادر نمی‌شد اما بعد از جلسات مختلف و فشرده در سازمان محیط زیست، تصمیم بر این گرفته شد بدون صدور مجوز در این معدن نظارت و پایش به صورت مستمر انجام شود.
فعالیت های معدنی اندریان به شدت کنترل می شود
حمید قاسمی افزود: فعالیت های این معدن توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان به‌شدت کنترل می‌شوند و چاه های پیزوتری جهت نمونه برداری و کنترل نشت و نفوذ سیانید در اطراف هیپ ها حفر شده و همکاران ما به صورت مداوم نمونه برداری و آزمایشات لازم را انجام می دهند.
وی ادامه داد: جهت جلوگیری از نفوذ سیانید تمامی استخرها و هیپها با ورق های ژئوممبرن عایق کاری شده اند و علاوه بر اینها لوازم پرنده پران و فنس کشی نیز در اطراف استخرها جهت جلوگیری از ورود حیات وحش تعبیه شده است.
مدیر کل اداره حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی ادامه داد: حفر کانال، پاشش سیانید سدیم با استفاده از لوله های قطره ای، ایجاد سیستم آبیاری بهداشتی و درختکاری در منطقه از جمله اقدامات در جهت حفاظت از محیط زیست بوده است.
قاسمی همچنین خواست تا از اظهار نظرهای غیر کارشناسی و غیر فنی در خصوص منطقه معدن طلای اندریان اجتناب شود.
وی همچنین افزود: واحدهای تولیدی و صنعتی در استان موظف هستند به صورت آنلاین نسبت به پالایش واحدهای خود اقدام کنند که توسط واحدهای تولیدی و صنعتی انجام و توسط محیط زیست نظارت می شوند.
معاون حفاظت آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز گفت: تمام نتایج آزمایشات آب در استان نشان می دهد مشکل خاصی در خصوص آلودگی وجود ندارد.
مجتبی جلیل زاده افزود: ولی با این وجود واحد ها مکلف هستند به صورت مستمر آزمایش های سنجش آلودگی آب را انجام دهند.
آلودگی در معدن طلای اندریان وجود ندارد
استاندار آذربایجان شرقی نیز با تاکید بر اینکه باید از مواهب خدادادی به خوبی استفاده شود و در صورت بهره برداری درست مشکلات زیست محیطی وجود نخواهد داشت، گفت: تحقیقات نشان می دهد منبع آلودگی برای آسیب رساندن به انسان، محیط زیست، آب و احشام در معدن طلای اندریان ورزقان وجود ندارد.
محمدرضا پورمحمدی اظهار کرد: یکی از قابلیت های توسعه استان بخش معدن است و باید در اولویت توسعه قرار گیرد البته اکنون زمینه این موضوع فراهم شده است تا بدون آسیب رساندن به محیط زیست و منابع طبیعی و تخریب و آلوده کردن آنها مورد بهره برداری قرار داد.
وی اضافه کرد: دغدغه رسانه‌ها و مسئولان در خصوص آلودگی ها خوب است اما باید کارشناسانه بوده و به درستی مصداق آیینه برای جامعه باشند چون در مورد مسائل حساس زیست محیطی باید دقت و کار کارشناسی و آمارهای دقیق در کار باشد.
استاندار آذربایجان شرقی افزود: بر خلاف بعضی که تصور می کنند تکنولوژی آسیب های زیست محیطی را به همراه دارد تکنولوژی مناسب می تواند مانع آسیب های زیست محیطی باشد.
وی یادآور شد: تکنولوژی می‌تواند در کنار بهره مندی از مواهب معدنی مانع مشکلات زیست محیطی هم شود و در استان آذربایجان‌شرقی در استخراج طلا مس، کائولین و غیره این اتفاق افتاده است.
پورمحمدی تاکید کرد: به دنبال انجام بی خطرترین روش های استخراج معدنی در آذربایجان شرقی هستیم اما به هر ترتیب آلودگی های هیدرولوژیک و نگران‌کننده در معدن اندریان وجود ندارد.
استاندار آذربایجان‌شرقی همچنین خواستار فعالیت بیشتر دانشگاه های استان در خصوص رفع مشکلات بخش معدن شد و افزود: وظیفه دانشگاه ها تولید علمی است که مشکلات جامعه را رفع کند.
آذربایجان‌شرقی از مناطق غنی معدنی در کشور به‌شمار می‌رود، به طوری که به گفته کارشناسان حوزه معدن، این استان در چهارراه متالورژی دنیا قرار گرفته و کمربند آلپ- هیمالیا و آسیای صغیر از آن عبور می‌کند.
تاکنون از ۶۸ نوع مواد معدنی موجود در کشور، وجود ۵۲ نوع ماده معدنی در آذربایجان شرقی شناسایی شده است.
براساس آمارها، بیش از ۶۵۰ واحد معدن در آذربایجان شرقی وجود دارد که ۴۱۱ مورد آن فعال است؛ همچنین حداقل ۱۰ نوع ماده معدنی این استان در سطح ملی مطرح است که کانی‌های فلزی بسیار گران‌بهایی چون مولیبدن، طلا، مس و نفلین سینیت از آن جمله اند.
ورزقان یکی از شهرهای مهم معدنی آذربایجان شرقی است و آن را باید شهرستان طلایی استان نامید؛ شهرستان ورزقان دارای چندین معدن مهم طلاست که فعالیت های اکتشافی و بهره برداری در ۲ معدن طلای «اندریان» و «مزرعه شادی» اکنون در حال انجام است، معدن طلای اندریان ۱۲۰ هکتار وسعت و ۳۰ میلیون تن ذخیره طلا با عیار پنج درصد دارد.