محمد مشهدی، در گفتگو با خبرنگار جارچی اخبار در کاشان اظهار داشت: که هوربابا، یک آیین اسلامی است که درون‌مایه ایرانی دارد، مشابه آیین هیرومبا که در بین زرتشتیان شریف‌آباد در منطقه اردکان است، برگزار می شود.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه کاشان افزود: در بسیاری از شهرهای ایران در نیمه ماه رمضان آیین‌هایی برگزار می‌شود که براساس آن کودکان به خانه اهالی می‌روند و با خواندن اشعار عامیانه برای فرزند خانواده دعا کرده و صاحب‌خانه نیز با دادن هدیه‌ای به آن‌ها، بچه ها را روانه خانه‌های دیگر می‌کند.
وی اظهار کرد: به این آیین در منطقه کاشان «هوم بابا» و در نوش‌آباد، «هوربابا» گفته می‌شود، اما در مناطق دیگر ایران نام‌هایی مثل «گرگیعان» در استان خوزستان، «گریگشو» در استان بوشهر، «الله رمضونی» در یزد، «اَلِم تِرانی» در ساوه، «رموضونیکه» در سیستان، «یارمضان» در بین ترکمنان استان گلستان و «جیرجیرونه» در روستای بَرز نطنز دارد.
مشهدی افزود: آیین هوربابا اگرچه در نیمه ماه رمضان و به تقویم اسلامی برگزار می‌شود، اما درون‌مایه‌ای ایرانی دارد و مشابه آیین هیرومبا است که صورتی دیگر از جشن سده بوده و توسط زرتشتیان شریف‌آباد در اردکان برگزار می‌شود.
وی تصریح کرد: این دو آیین با ایزدی کهن در فرهنگ ایران به نام «رپیثوین» در پیوند است که خویشکاری آن قابل تطبیق با نمونه‌های مشابه مانند اسطوره ایشتر و تموزی در ایران و آسیای غربی است. این آیین به نسبت ساده‌ای که امروزه کم رونق شده پیشینه چند هزارساله در فرهنگ ایران دارد.
نویسنده کتاب توغهای ایرانی در مورد جشن هیرومبا، گفت: این جشن سه روزه مفصلی است که شامل جمع آوری هیزم، برافروختن آتش و خواندن اشعار توسط کودکان و نوجوانان در خانه اهالی و دریافت هدیه صاحب‌خانه می‌شود.
وی افزود: جشن هیرومبا در نام، ساختار کلی، اشعار، محتوای تولد و برکت بخشی با محوریت کودکان، مشابه آیین هوربابا است. از این‌رو به نظر می‌رسد آیین هوربابا که هنوز در بسیاری از نقاط ایران برگزار می‌شود، بازمانده جشن کهن هیرومبا و سده است.
این پژوهشگر ادیان اظهار کرد: در هر دو آیین، کودکان یا نوجوانان شامگاهان به صورت گروهی به خانه اهالی رفته و سرگروه، اشعار دعاگونه‌ای برای صاحب‌خانه یا یکی از فرزندان آن خانه می‌خواند و بقیه کودکان با ندایی آن را تأیید می‌کنند و در پایان، صاحب‌خانه به آن‌ها هدیه‌ای می‌دهد.
مشهدی تصریح کرد: با توجه به مشابهت‌های واژگانی و کاربرد یکسان آن در این دو آیین، می‌توان اصل این دو واژه را یکی دانست. در حوزه زرتشتی، نام این آیین هیرومبا است، به اعتبار واژه‌ای که از سوی گروه در جواب طلب آمرزشِ هیربد گفته می‌شود، همچنان که نام هوربابا یا هوم بابا نیز برگرفته از پاسخی است که کودکان در ندای سرگروه می‌دهند. درواقع، هر دو نام‌گذاری برگرفته از پاسخ هماهنگ و بلند گروه، به دعای سرگروه است.
این پژوهشگر با اشاره به شعر هر دو آیین، تأکید کرد: یکی از مشابهت‌های آیین هیرومبا و هوربابا، یکی از اشعار اصلی آن‌ها است. زرتشتیان می‌خوانند «شاخ، شاخ هرمنی، هر کی شاخی بدهد، خدا مرادش بدهد».
وی گفت: تلفظ دقیق این واژه و همین‌طور پاره دوم این چامه نزد مسلمانان در جشن هوربابا حفظ شده است و این شعر توسط سردسته اینگونه خوانده می‌شده است «این شاخ، شاخ درمنه، کنده به شاخ درمنه، هر که آن را بدهد، علی نجاتش را بدهد.»
نویسنده کتاب پیشینه مباحث کلامی گفت: صورت درست کلمه هرمنی، باید «درمنه» باشد که نام گیاه خودرو و خوشبویی است که در اطراف شریف‌آباد و دیگر مناطق کویر مرکزی ازجمله منطقه کاشان یافت می‌شود.
وی افزود: محور جشن هیرومبا و هوربابا و مشابه‌های آن، کودکان هستند. در آیین‌های برکت بخشی و طلب باران، کودکان نقش مهمی دارند. ممکن است در اینجا نیز جمع کودکان و نوجوانان که با شعرخوانی، هدیه‌ای را از هر خانه طلب می‌کنند، منطق حاجت‌خواهی و برکت بخشی داشته باشد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان، تصریح کرد: نوع هدایا تشابهت دیگر این دو آیین است. در هیرومبا کدبانوی خانه بشقابی از آجیل شامل نخودچی، کشمش، پسته، مغز بادام و مانند آن به بچه‌ها می‌دهد و هدایای هوربابا نیز در گذشته بیشتر آجیل بوده اگرچه امروزه پول نقد جایگزین آن شده است.
مشهدی گفت: امروزه برافروختن آتش در هوربابا نداریم، اما نشانه‌هایی همچون شعر مشترک “شاخ درمنه” که دهه‌های قبل در هوربابا خوانده می‌شده، و مخصوص جمع.آوری هیزم بوده، دلالت دارد که رسم افروختن آتش نیز در این آیین وجود داشته است.