معصومه ابتکار /معاون امور زنان و خانواده رییس جمهوری
در ایران، روز ملی خانواده مبتنی بر نزول سوره هل اتی بر پیامبر(ص) است؛ پس از آن‌که امام حسن(ع) و امام حسین(ع) بیمار شدند و ایشان به حضرت علی(ع) توصیه کردند که برای شفای فرزندان خود نذر کنید. امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و فضّه خادمه آنها نذر روزه کرده و پس از شفا آن را ادا کردند. اما هر روز هنگام افطار فقیر، یتیم و اسیری به در خانه آمد و این خانواده افطار خود را به آنها دادند. پیامبر هنگامی روز سوم به خانه فاطمه(س) رفت که دخترش در محراب عبادت از شدت گرسنگی بی‌حال بود. جبرئیل نازل شد و گفت: ای محمد! این سوره را بگیر. خداوند با چنین خاندانی به تو تهنیت می‌گوید، سپس سوره «هلْ اَتَی» را بر او خواند.
یک روز قبل از آن نیز روز مباهله است که پیامبر(ص) برای اثبات حقانیت دعوت الهی‌اش، با خانواده به میدان می‌رود و انکارکنندگان در مواجهه با چنین صحنه‌ای از هماوردی کوتاه آمده و با او صلح می‌کنند. این دو واقعه درکنار هم نشانگر عزت، فداکاری و قدرت در خانواده پیامبر است که الگوی مسلمانی و اخلاق به حساب می‌آیند.
روز ملی خانواده در کشور اما برای دولت باید محل سیاست‌گذاری و عمل باشد. دولت یازدهم و دوازدهم، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در سطح کلان و اجرایی خانواده ایرانی را مهم دانسته و به رغم شرایط سخت ناشی از تحریم‌ها و اکنون کرونا، در این حوزه تلاشی بی‌وقفه داشته است.
توجه به سیاست‌های کلی ابلاغی رهبر انقلاب، اجرایی کردن ماده ۱۰۲ قانون ششم توسعه و سیاست‌های اختصاصی رئیس‌جمهوری در این زمینه از طریق موارد متعدد صورت گرفته است. ستاد ملی زن و خانواده و معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده نقش هماهنگی و سیاست‌گذاری داشته و از جمله در سال ۹۶ با مصوبه ستاد، آموزش‌های قبل، حین و بعد از ازدواج را ارتقا کمی و کیفی داده و معاونت بر اجرای این آموزش‌ها نظارت داشته است.
تصویب شاخص‌های عدالت جنسیتی در سال ۹۷ و ابلاغ آن به دستگاه‌های اجرایی، تدوین ۳۱ سند ارتقای وضعیت زنان و خانواده که هر استان را صاحب برنامه‌ای بومی برای بهبود وضعیت خانواده‌ها در سطح استان و حتی شهرستان‌ها کرده و تصویب آن در شورای برنامه‌ریزی استان‌ها، همچنین تدوین و تصویب شاخص‌های خانواده در ستاد ملی در سال ۹۸ و ابلاغ آن که برای اولین بار وضعیت خانواده در کشور را صاحب شاخص تعریف شده و امکان رصد و پایش کرده است، از جمله دیگر اقدامات انجام شده است.
در کنار این سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها، اقدامات عملی دولت از جمله در افزایش و تأمین وام ازدواج برای جوانان و در اولویت قرار دادن زوج‌های جوان برای وام ودیعه مسکن است. همینطور توجه به مهارت‌های ارتباطی اعضای خانواده در قالب طرح گفت‌و‌گوی ملی خانواده که تاکنون در ۶۸ نقطه کشور، الگوسازی و اجرا شده و حتی در دوران کرونا و قرنطینه خانگی از طریق پادکست‌های خانمان، موضوع مورد توجه بوده است. پادکست‌های رادیو نسل نیز برای تشویق به گفت‌و‌گوی بین نسلی در خانواده‌ها، تولید و منتشر شده است. همچنین الگوسازی و اجرای توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار سراسر کشور در همکاری چندجانبه معاونت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، سازمان جهاد دانشگاهی و تشکل‌های مردم نهاد حوزه زنان و خانواده از جمله اقدامات اجرایی بوده است. در حوزه قانونگذاری نیز اقدامات و پیگیری‌های مستمری صورت گرفته؛ مانند نهایی کردن لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت که می‌تواند نقش مهمی در مقابله با آسیب‌های خانواده داشته باشد و اینک مراحل نهایی را در کمیسیون لوایح دولت سپری می کند. تقویت و حمایت از اورژانس اجتماعی (شماره تماس ۱۲۳) و توسعه اطلاع‌رسانی سراسری در کشور برای پیشگیری از خشونت در خانواده‌ها، پیگیری و حمایت از شناسنامه‌دار شدن فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، لایحه ممنوعیت ازدواج دختران زیر ۱۳ سال، پیگیری بخشنامه الزام محضرها به ایجاد امکان امضای شروط ضمن عقد هنگام عقد ازدواج و موارد دیگری از این دست، که همگی از جمله تلاش‌های دولت بوده است.