موسی کاظم زاده -روزنامه نگار
رسالت مطبوعات در یک جامعه اسلامی را می توان در دو بخش هدایت، تربیت و ارتقاء فکری و فرهنگی جامعه اسلامی از یک سو و از سوی دیگر مبارزه با انحرافات و جلوگیری از ناهنجاری ها قرار داد.
در دهکده جهانی مک لوهان، هر جامعه ای دارای فرهنگی خاص، آداب و ارزش های اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مربوط به خود را دارد، که در این میان در نظام اسلامی نیز دین اسلام به عنوان کامل ترین و جامعترین دین الهى، شفاف ترین حق و حقوق، خوشبختى و رستگارى را در تامین سعادت بشری برای انسان ها در نظر گرفته است.
در همین راستا، سخن از آینده روشن و رسیدن به مرحله کمال و جامعه آرمانی در نظام اسلامی زمانی تحقق عینی پیدا خواهد کرد که صاحبان اهل قلم، اندیشه و فرهنگ با برنامه ریزی، ترویج و تبلیغ بسیاری از باورها و ارزش های دینی و فرهنگی آن جامعه تلاش نمایند. لذا برای شناساندن و تبلیغ آن باید به سراغ وسایل ارتباط جمعی رفت، که در این راستا نقش به سزایی در ترویج و تبلیغ شعائر اسلامی دارند.
از این رو، عصر امروز را عصر سلطه ارتباطات می نامند، در این نظام نوین جهانى رسانه های گروهی جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان ها شده، اکنون دیگر بدون اطلاع از وقایع روزمره و بدون استفاده از رسانه ها نمی توان زندگی کرد، زیرا جوامع بشری تنها با کمک گرفتن از این وسایل ارتباط جمعی نوین است که می تواند مراحل رشد و تکامل مادی و معنوی خویش را طی کنند.
با این وجود؛ برخی از نظریه پردازان ارتباطی بر این باورند که رسانه‌ها اولویت ذهنی و حتی رفتاری ما را تعیین می‌کنند و اگر چگونه فکر کردن را به ما یاد ندهند، اینکه به چه چیزی فکر کنیم را به ما می‌آموزند و اما، این ها دلیل نمی شود که ما برده و اسیر این رسانه های گروهی شویم.
همان طورکه پیش از این بیان شد، رسانه ها و در این میان مطبوعات نقش تعیین کننده ای در رشد آگاهی و توسعه همه جانبه کشورها و ملت ها را بر عهده دارند. واقعیت این است که در حال حاضر حیات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جوامع بشری به شدت تحت تاثیر رسانه های گروهی و به ویژه مطبوعات قرار دارد که عامل اصلی برای انتقال ارزش ها و هنجارهای فرهنگی، ساماندهی ارتباط خانواده و فرد با دنیای خارجی و تاثیر گذاری بر نهادهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و… جامعه به حساب می آید.
با این وصف، فعالان عرصه رسانه، مطبوعات را معمولا به دو قسم تقسیم می‌کنند، اول مطبوعاتی برای بالا بردن آگاهی‌های عمومی، فرهنگ و فرهنگ‌سازی و دوم مطبوعات سیاسی که در خدمت احزاب هستند.
بر این اساس، به طور کلی رسالت اصلی رسانه ها و مطبوعات دفاع از حقوق ملت و منافع مردم است. در همین راستا، رسالت مطبوعات در یک جامعه اسلامی را می توان در دو بخش هدایت، تربیت و ارتقاء فکری و فرهنگی جامعه اسلامی از یک سو و از سوی دیگر مبارزه با انحرافات و جلوگیری از ناهنجاری ها قرار داد.
از طرف دیگر، روشن ساختن افکار عمومی و بالابردن سطح معلومات و دانش مردم در یک یا چند زمینه مورد اشاره در ماده یک قانون مطبوعات(در زمینه های گوناگون خبری، انتقادی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، کشاورزی، فرهنگی، دینی، علمی، فنی، نظامی، هنری، ورزشی و نظایر این ها)، پیشبرد اهدافی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی بیان شده است، تلاش برای نفی مرزبندی های کاذب و تفرقه انگیز و قرار ندادن اقشار مختلف، مبارزه با مظاهر فرهنگ استعماری (اسراف، تبذیر، لغو،تجمل پرستی،اشاعه فحشا و…) و ترویج و تبلیغ فرهنگ اصیل اسلامی و گسترش فضایل اخلاقی وحفظ و تحکیم سیاست نه شرقی ـ نه غربی از جمله رسالتی که مطبوعات در نظام جمهوری اسلامی بر عهده دارد، که در ماده ۲ قانون مطبوعات کشورمان برآن تاکید شده است.
همچنین، در اصل ۲۴ و ۱۷۵ قانون اساسی بر جایگاه واقعی رسانه ها و به خصوص مطبوعات در جامعه اسلامی تاکید شده که در رسانههای گروهی (رادیو و تلویزیون) آزادی انتشارات و تبلیغات طبق موازین اسلامی باید تأمین شود، مگر آن که مخل به مبانی اسلام یا حقوق عمومی باشد.
با توجه به این گونه اصول قانون اساسی به خوبی روشن می‌شودکه در نظام مقدس جمهوری اسلامی «وسایل ارتباط جمعی بایستی از جهت روند تکاملی انقلاب اسلامی در خدمت اشاعه فرهنگ اسلامی قرار گیرد، در این زمینه از برخورد سالم اندیشه های متفاوت بهره جوید و از اشاعه و ترویج خصلت های تخریبی و ضد اسلامی جدا پرهیز کند.»
در حقیقت، حرکت در مسیر خواست ملت، تربیت جامعه و انعکاس آرمان ملت، بنگاه هدایت درست جامعه، معرفى اسلام واقعى و پذیرش فطرتهاى سالم، تربیت انسانهاى متفکر و شجاع براى دفاع از آزادى و استقلال کشور، تربیت نیروى انسانى مفید، هدایت جوانان، خدمت به مستضعفین، بیان خدمات نظام،کمک برای برچیدن مراکز فحشا، مبارزه با خرابکارى، آموزش راه و روش زندگى شرافتمندانه و آزاد منشانه، صرفهجویى در وقت و بیت المال، اصلاح اخلاق جامعه، حفظ نظام و حفظ آرامش کشور از دیگر رسالت خطیر رسانههاى گروهى و به خصوص مطبوعات در جامعه اسلامی بیان شده است.
از آنجایی که مطبوعات، هم انعکاس دهنده افکار گردانندگان آن و هم نشان دهنده نظرات مخاطبان هستند، نقش مهمی در ایجاد مشارکت حداکثری جوامع نوین ایفا می‌کنند، در همین راستا مسیر این هدایت می بایست در چهار چوب تدوین شده معارف دینی و اطلاع رسانی صحیح و شایسته باشد.پس می توان نتیجه گرفت که توجه به ارزش‌‌های انسانی، اسلامی، انقلابی، اخلاقی و… باید سرلوحه همه فعالیت ها ی مطبوعات باشد.
نکته قابل تامل در این خصوص اینکه؛ رسالت اصلی مطبوعات همسو با هدف جمهوری اسلامی و قانون اساسی، حفظ کرامت و ارزش های والای انسانی و آزادی توام با مسئولیت در برابر خداست. این رسالت ضمن پرهیز دادن مطبوعات از نقض حدود تعیین شده و خطوط قرمز در شرع مقدس اسلام، وظایف سنگینی متوجه آنان می سازد این وظایف شامل برنامه ریزی دقیق و اصولی در راستای خط دهی به روند حرکتی جامعه و نیز پرکردن صحیح اوقات فراغت افراد به ویژه جوانان و نوجوانان با الهام از مبانی و ارزش های دینی و اسلامی است.
به بیان دیگر در همین راستا، رفتارهای خلاف هنجار و غیر اخلاقی که موجب تنزل ارزش های فکری و رفتاری، تشویش اذهان عمومی و هتک حرمت اشخاص جامعه و ایراد تهمت و افترا به افراد و نهادهای رسمی و حافظ نظام شود، بر اساس قانون ممنوع شده است.
این مسئله به ویژه در عصر کنونی با گسترش ارتباطات و تبلیغات زهر آگین دشمنان و تلاش آنان در ایجاد انحرافات فکری و اخلاقی جوامع مسلمان، مسئولیت خطیری است که رسالت مطبوعات و دیگر وسایل ارتباط جمعی را در مبارزه با آن بیش از پیش نمایان می سازد.
بنابر این با تاکید بر فرمایش مقام معظم رهبری که” مهم ترین وظیفه مطبوعات در نظام اسلامی، را نقش فرهنگی آنان در معرفی و دفاع از ارزش ها و آرمان های مورد قبول این امت انقلابی و بالا بردن سطح آگاهی و معرفت آنان بیان می کنند.” از این دیدگاه می توان این گونه برداشت نمود که بی شک در شرایط کنونی که بیگانگان بدنبال آلوده کردن فضای کشور هستند، رسالت مطبوعات و رسانه ها، صیانت از نظام جمهوری اسلامی ایران، آرمان های امام(ره) و انقلاب اسلامی است. این امر، محقق نمی شود مگر اینکه اندیشه، فکر و ایده اهل قلم و صاحبان رسانه برخواسته از مکتب الهام بخش اسلام باشد. بنابراین در صورت تمسک و پیروی از آیین حق الهی است که صلح و امنیت، محبت و برادری، رفاه و آسایش ، عزت و سربلندی در بین همه انسانها برقرار می شوند.