زعفران کاران بناب شهرستان مرند با وجود تولید مرغوب ترین زعفران ایران به دلیل نبود صنایع تبدیلی هر سال متحمل زیان می شوند.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از ایرنا، زعفران به عنوان یکی از گران بهاترین گل‌های جهان جایگاه ویژه ای در بین محصولات صنعتی و صادراتی ایران دارد که پیش تر در شمال شرق کشور کاشته می‌شد و در دهه های اخیر در آذربایجان شرقی برای اولین بار در شهر بناب جدید از توابع مرند کاشت و برداشت شده است.
این گیاه یک محصول استراتژیک بوده و جایگاه ویژه ای در بین محصولات صنعتی و صادراتی ایران دارد. در حال حاضر ایران بزرگ ترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران در جهان است .
مرند قطب تولید زعفران در آذربایجان شرقی است
معاون امور باغبانی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با اشاره به آغاز کشت زعفران از سال ۱۳۷۵ در استان، اظهار کرد: این محصول برای اولین بار در شهر بناب مرند همراه با آزمون و خطا کشت شده و با توجه به نتایج خوب به دست آمده، به مرور زمان کشاورزان برای کشت این محصول رغبت زیادی نشان دادند.
صابر بیگ لک افزود: توسعه کشت زعفران به دلیل درآمدزایی بالا و مصرف آب پایین در مناطقی که مشکل آب دارند به خصوص شهرستان مرند در حال گسترش است چرا که آبیاری این محصول زمانی انجام می‌شود که آبیاری سایر محصولات کشاورزی به اتمام رسیده است.
وی خاطرنشان کرد: ویژگی مطلوب این محصول، حداکثر بهره وری با حداقل مصرف آب است به طوری که کشت زعفران سالانه به سه هزار تا سه هزار و ۵۰۰ مترمکعب آب نیاز دارد در حالی که سایر محصولات، نیاز آبی هشت هزار مترمکعبی و حتی بالای ۱۰ هزار مترمکعب دارند.
بیگ لک اضافه کرد: با توجه به شرایط خشکسالی و اقلیمی استان طی سال‌های گذشته، توسعه کشت محصولات کم آب بر جزو اولویت‌های برنامه‌های جهادکشاورزی بوده و در این راستا محصول زعفران در کنار محصولاتی چون عناب، سنجد و پسته می‌تواند گزینه خوبی برای اصلاح الگوی کشت باشد.
وی با بیان اینکه وقتی عملکرد مطلوبی با کشت محصولات به دست نیاید، کشت زعفران با نیاز آبی پایین توصیه می‌شود،افزود: زعفران گیاه علفی چندساله است و بعد از یک بار کاشت پیاز می‌توان تا ۱۰ سال محصول از آن برداشت کرد.
بیگ لک نیاز آبی زعفران را سالانه حداکثر سه بار دانست و گفت: اولین دوره این آبیاری، اواخر شهریور و اوایل مهرماه بوده و دوره‌های بعدی آن اگر خشکسالی باشد به صورت تکمیلی بعد از عید انجام می‌شود و اگر ترسالی باشد دوره سوم آبیاری نمی‌شود.
معاون امور باغبانی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در خصوص زمان کاشت این محصول،خاطرنشان کرد: بهترین زمان کاشت برای زعفران از لحاظ علمی، خرداد ماه است اما با توجه به وضعیت منطقه، معمولا کشت این محصول از ۱۵ شهریور آغاز شده و تا دهه اول مهر ادامه می‌یابد.
بیگ لک در خصوص نحوه کاشت زعفران نیز گفت: با آماده سازی زمین جهت کشت، پیاز زعفران به میزان پنج الی هفت تن و یا حتی ۱۰ تن به ازای هر هکتار کاشته می‌شود که بستگی به تراکم کشت دارد و معمولا تا ۱۰ تن پیاز در هر هکتار می‌تواند پاسخگوی مزارع باشد.
وی با بیان اینکه برداشت زعفران با توجه به شرایط اقلیمی، در آبان ماه انجام می‌شود، اظهار کرد: متوسط عملکرد تولید این محصول، ۴.۶ کیلوگرم در هر هکتار بوده و در مزارع شاخص حتی تا ۱۰ کیلوگرم قابل برداشت است و این مقدار متوسط عملکرد از میانگین کشوری بالا است.
بیگ لک با بیان اینکه آذربایجان شرقی در حوزه تولید زعفران، رتبه ۱۷ کشوری و با دارا بودن سه دهم درصد از سطح زیرکشت زعفران کشور دارای رتبه ۱۱ است، افزود: با توجه به اینکه مزارع زعفران از سال ۷۵ در استان ایجاد شده و تاکنون این روند در حال توسعه است، اکنون در ۳۶۷ هکتار اراضی سطح استان این محصول کشت شده و میزان تولید آن در سال جاری، ۱.۷ تن برآورد می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: محصول زعفران در تمامی شهرستان‌های ۲۱ گانه استان کشت شده و شهرستان مرند با سطح زیر کشت ۲۰۲ هکتار، قطب تولید زعفران استان بوده و شهرستان‌های میانه و آذرشهر در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
معاون امور باغبانی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با اشاره به اشتغالزایی یک هزار و ۲۰۰ نفری کاشت زعفران در استان، گفت: با تلاش و پیگیری‌های انجام شده، برای اولین بار بیمه مزارع زعفران کاران از طریق صندوق بیمه کشاورزی استان عملیاتی می شود.
بناب مرند ۵۰ درصد زعفران منطقه را تولید می کند
رئیس جهاد کشاورزی بناب مرند اظهار کرد: ۲۱۰ هکتار در سطح شهرستان مرند زیر کشت زعفران است که از این میزان ۱۸۰ هکتار معادل ۸۶ درصد سطح زیر کشت در حوزه جهادکشاورزی بناب مرند قرار دارد.
فریدون بامدادی گفت: از این ۸۶ درصد، ۵۰ درصد مربوط به شهر بناب مرند است و امیدواریم با حل مشکلات زیرساختی و مکانیزه کردن کشت زعفران، بتوانیم سطح زیر کشت این محصول استراتژیک را توسعه داده و باعث ارزآوری و رونق اقتصاد کشاورزی در منطقه شویم.
مسئول صنایع تبدیلی جهاد کشاورزی شهرستان مرند نیز گفت: با توجه به اینکه زعفران یک گیاه گران‌قیمت و استراتژیک است بنابراین برای اینکه بتوانیم مدت زمان طولانی از آن استفاده کنیم نیاز است که محصول فرآوری و به بهترین شکل بسته بندی شود.
پروانه رضایی فر خاطرنشان کرد: در شهرستان مرند چهار واحد بسته بندی وجود دارد که ۲ تا صنعتی و ۲ تا نیمه صنعتی است و ۳۰ درصد زعفران تولیدی شهرستان به صورت بسته بندی و بقیه به صورت فله‌ای به فروش می رسد.
وی در مورد اهمیت بسته بندی گفت: با بسته بندی، رنگ، بو و رطوبت محصول حفظ می‌شود و حمل و نقل آن نیز آسان شده و باعث صادرات محصول و ایجاد ارزش افزوده می شود.
ثبت برند زعفران باعث جذب گردشگر به منطقه شده است
شهردار بناب مرند نیز با بیان اینکه اغلب کشاورزان اهل بنابی به کشت زعفران مشغول هستند، گفت: سالانه بین ۵۰۰ الی ۵۵۰ کیلوگرم زعفران خشک برداشت می‌شود.
حمزه اصولی افزود: شهرداری بناب در راستای ارتقای جایگاه این محصول مرغوب در بین سایر نمونه‌ها، جشنواره‌هایی برای برندسازی برگزار کرده اما امسال با توجه به شرایط کرونایی نتوانستیم جشنواره‌ای در شان این محصول برگزار کنیم اما در سال‌های آتی با ریشه کنی کرونا، یک جشنواره مخصوص زعفران بناب مرند در سطح کشوری برگزار خواهیم کرد.
وی خاطرنشان کرد: با ثبت برند زعفران این شهر، زمینه برای گردشگری و جذب توریست به منطقه نیز ایحاد شده و در نهایت مسافرت به این شهر جهت خرید و دیدن مزارع این شهر افزایش می‌یابد.
رئیس شورای شهر بناب مرند نیز در خصوص بسته بندی زعفران در این منطقه گفت: موضوع ساخت کارخانه بسته بندی در شهر بناب مرند، طی ۲۰ سال گذشته مطرح بوده و مسئولان و نمایندگان بسیاری قول احداث آن را در مهد زعفران استان داده اند اما تا کنون هیچ اقدامی در این راستا انجام نگرفته است.
جواد سربازی با بیان اینکه ساخت کارخانه بسته بندی، بیمه زعفرانکاران و ارایه تسهیلات جزو دغدغه‌های کشاورزان منطقه است، اظهار کرد: امیدواریم بر اساس قول‌هایی که از سوی مسئولان امر داده می‌شود، هر چه زودتر شاهد کاهش این دغدغه‌ها باشیم چرا که محصول زعفران این منطقه بیشتر به صورت خام فروشی و به دست دلال خریداری می‌شود.
نبود صنایع تبدیلی زعفران باعث کاهش سوددهی شده است
سکینه سادات طیب اظهار کرد: سال ۷۲ برای اولین بار در شمال غرب کشور کشت زعفران توسط پدرم با سطح زیر کشت ۵۰ هکتار شروع شد.
وی دلیل انتخاب کشت زعفران را به خاطر کمبود آب در این منطقه و بلا استفاده ماندن زمین های کشاورزی اعلام و خاطرنشان کرد: ما دنبال گیاهی بودیم که نیاز آبی کمتری داشته باشد بنابراین بر اساس مطالعات انجام یافته زعفران را محصول مناسبی برای کشت در این منطقه دیدیم که بر خلاف سایر محصولات دارای خواب تابستانه است یعنی در تابستان نیاز به آب ندارد و یک محصول استراتژیک نیز محسوب می‌شود.
طیب گفت: نیاز آبی زعفران سه هزار متر مکعب است که از مهر تا آبان ماه آبیاری می‌شود که در منطقه ما این نیاز آبی توسط نزولات آسمانی رفع می شود.
وی خاطرنشان کرد: از لحاظ اقتصادی این محصول بسیار مقرون به صرفه است و زعفران باید به عنوان یک گیاه دارویی بر سر سفره های ایرانی قرار بگیرد چرا که عمده مصرف زعفران در کشورهای اروپایی است چون علاوه بر خواص غذایی در درمان سرطان، بیماری‌های اعصاب، پارکینسون و افسردگی نیز تاثیر موثری دارد.
طیب با بیان اینکه زعفران مرند هم از لحاظ کیفی و هم کمی بسیار مرغوب است، خاطرنشان کرد: از لحاظ کیفی بر اساس آنالیز انجام شده میزان ماده موثره زعفران شامل سافرانال و کروسین بیشتر از حد استاندارد نشان می دهد و از لحاظ کمی هم طول زعفران آذربایجان سه سانتی متر است در حالیکه زعفران سایر مناطق کشور یک و نیم تا ۲ سانتی متر است و اگر آبیاری به موقع انجام شود باعث میزان افزایش تولید می‌شود.
وی با اشاره به نیاز آبی پایین و زحمت کم تولید زعفران برای کشاورزان، گفت: کودهای یارانه‌ای تخصیص یافته به کشاورزان در سال جاری کاهش یافته و ما الان مشکل تامین کود داریم و مجبور هستیم کودهای مورد نیاز خود را به صورت آزاد تامین کنیم که این امر هزینه بالایی برای ما تحمیل می‌کند.
طیب با اشاره به افزایش قیمت فروش زعفران در سال جاری نیز گفت: باید دید که سود این افزایش قیمت به جیب چه کسی می‌رود چرا که دلالان این حوزه اجازه سوددهی به کشاورزان را نمی‌دهند و معمولا درصد بالایی از رقم فروش زعفران در بازار به جیب این افراد می‌رسد.
میانگین برداشت زعفران در آذربایجان‌شرقی ۷ تا ۱۰ کیلوگرم در هر هکتار است
رئیس اداره ترویج جهادکشاورزی مرند با بیان اینکه هر ساله در هر هکتار، هفت کیلوگرم زعفران خشک تولید می‌شد، افزود: بر اساس محاسبه‌های انجام شده، عملکرد محصول در سال جاری به ۶ تا ۵.۵ کیلوگرم در هر هکتار رسیده و این شرایط حدود ۲۰ درصد بر عملکرد محصول تاثیر داشته و باعث خسارت شده است.
فاطمه خانه دان درباره دلیل این موضوع گفت: با توجه به اینکه شرایط آب و هوایی امسال متفاوت از سال‌های گذشته بوده، گیاه زعفران مزارع، پیش از شروع رشد زایشی، رشد رویشی خود را آغاز کرده است، در حالی که هر سال عکس این اتفاق می‌افتد.
وی افزود: معمولا ابتدا گل گیاه زعفران باز شده و سپس برگ‌هایش رشد می‌کنند اما امسال، برگ‌ها زودتر از گل شروع به رشد کرد که این امر موجب کاهش عملکرد و کاهش نسبی تعداد گل‌های این محصول شده است.
بناب‌مرند، مهد تولید زعفران آذربایجان شرقی به شمار می‌رود، چرا که اولین مزرعه تولید زعفران استان در این شهر کشت شده و نخستین محصول زعفران نیز از این مزرعه برداشت شده است.