قلعه باستانی و تاریخی ضحاک عجبشیر (داش قلعه عجبشیر) جلوه ای از استقامت و پایداری مردم خطه آذربایجان بر فراز ارتفاعات کوه سهند، گردشگران و علاقه مندان به آثار تاریخی را به سوی خود فرا میخواند.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از ایرنا، این قلعه در ۲۸ کیلومتری شرق عجبشیر واقع است و از آثار ارزشمند تاریخی و دیدنی این شهرستان به شمار می رود که اولین بار در سال یک هزار و ۹۷۱ میلادی توسط یک هیات باستان شناسی آلمانی مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت.
قدمت این اثر تاریخی با در نظر گرفتن بقایای موجود از برج های نیم استوانه ای به نام ” دروازه ” این قلعه به دوره ساسانی نسبت داده شده و روبنای دیوارها که از سنگ های مکعب مستطیلی شکل، ترکیب شده، یادآور پوشش دیوارهای ساسانی در تخت سلیمان است.
این قلعه از مکان های مهم اقوام مانایی و مادها بوده و در ارتفاع ۲ هزار و ۳۰۰ متری از بستر رودخانه قلعه چای در دوران تاریخ کهن ایران زمین بنا شده و آثار زیادی در داخل و پیرامون خود از دوران هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و عصر تمدن اسلامی به یادگار دارد.
سفال هایی که تاکنون از داش قلعه ضحاک به دست آمده، همگی مربوط به سدههای ۱۱ و ۱۲ میلادی، یعنی دوره اسلامی بوده و حجاری ها و جاسازی هایی که در سنگ کوه کنده شده دلالت بر قدمت آن بر دوره پیش از اسلام است.
قلعه ضحاک در طول تاریخ، نام های متعددی از جمله اژدهاک، قیز قلعه سی، داش قلعه سی، باروآس، رویی دژ و قلعه گویی به خود گرفته و در طول این دوران ها همچنان مورد استفاده قرار گرفته است.
این قلعه که در دوران کهن به عنوان دژ استفاده می شد، از سه طرف مشرف به پرتگاه بوده و دیوارهای آن مزین به کنده کاری های متعدد بوده و در داخل قلعه مخازن سنگ، آب انبار، آسیاب، سالن شورا و حمام تعبیه شده است.
به غیر از قلعه در پای کوه، قبرستانی نیز وجود دارد که در آن مجسمه سنگی قوچی قرار داشته و در کنار قبرستان، روستایی به نام ینگجه واقع است و در دیوار یکی از خانههای روستای ینگجه قوچ سنگی مقبرهای کار گذاشته شده است.
تعیین زمان بنای اطاق هایی که نیمی از آن بی سقف در زمین کنده شده و نیم دیگر در سنگ (کنگلومرای) کوه به صورت حفرهای درآورده شده به دشواری ممکن است.
اغلب این حفرهها چاله آبی هم (آب انبار) داشته و همچنین بر دیوارهای این حفرههای سنگی، طاقچههای کوچکی توسط ساکنان آن کنده شده است.
قلعه ضحاک عجب شیر از آثار ارزشمند و مورد وثوق گردشگران بوده و در آن تک حفرههایی نیز دیده میشود که تمام آن را در صخرههای عمودی کوه کنده شده و ۷۰۰ متر طول، ۳۰۰ متر عرض و ۸۰ متر ارتفاع داشته و سه حصار داخلی، میانی و بیرونی دارد.
علاوه بر این آثار در این قلعه برجی وجود دارد که از خشت، بر پایه سنگی ساخته شده و صرف نظر از استحکامات دروازه قلعه، تنها برج دفاعی آن به شمار میرود چرا که اطراف قلعه، پرتگاه بوده و نیازی به استحکامات بیشتری نبوده است.
آب چشمهای که در دامنه کوه مقابل قلعه قرار دارد با فشار متوسط لولههایی که در زمین کار گذاشته شده از روی پشته مابین گذشته و به ارتفاع قلعه میرسد.
مسیر لوله آب از روی بستری که در زمین به وضوح نمایان است معلوم بوده و تکههای متعددی از لولههای گلی و بقایایی از قالب سنگی که با بیقیدی از بستر کنده شده است در اطراف دیده میشود.
این قلعه نیز از تاراج و کندوکاوهای غیرمجاز در امان نبوده و فضای اطراف قلعه پوشیده از حفرههایی است که توسط غارتگران برای به دست آوردن عتیقه، زیرورو شده است.
قلعه ضحاک عجب شیر در سال ۱۳۸۶ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۲۲۵۴۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
عجب شیر با داشتن چندین اثر تاریخی و گردشگری ارزشمند از جمله بندر رحمانلو ، قلعه ضحاک، مساجد چوبی، خانه ها و کبوترخانه های قدیمی و تاریخی از شهرهای مهم گردشگری آذربایجان شرقی محسوب می شود.