آذر کریم‌زاده
مشکلات روزافزون ازدحام و کیفیت پایین زندگی که شهرها را در سراسر جهان گرفتار کرده است، نقاط ضعف اجرای استراتژی‌های برنامه‌ریزی شهری را با تمرکز بر تحرک وسایل نقلیه آشکار کرده است. اهمیت بازگرداندن شهر به مردم و اولویت‌بندی نیازهای پیاده‌روی، تغییرات متعددی را در برنامه‌ریزی شهری در دهه اخیر تحت تأثیر قرار داده است.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از شهریار تبریز، تغییر در تمرکز بر پیاده‌روی خیابان‌ها، نیاز به ابداع مجدد طراحی فضاهای عمومی را برای تعامل بهتر آشکار کرده است. طراحی فضاهای عمومی باید مطابق با نیازهای مختلف زمان باشد. جهت موفقیت در انجام این کار، آنها می‌توانند به گره‌های فعال تعامل تبدیل شوند و شرایط اجتماعی یک شهر را تقویت کرده و همچنین طول عمر آن را تضمین کنند.
علی‌رغم تنوع اشکال فضاهای عمومی که ساختار شهرهای معاصر ما را تشکیل می‌دهند، به نظر می‌رسد که بتوان تعدادی از عوامل را شناسایی کرد که تخصیص آنها توسط کاربران و در نتیجه به طور غیرمستقیم کیفیت آنها را تضمین کرده و در نتیجه چیزی ارائه دهد که در ذیل به چند نکته کلیدی می‌پردازیم:
۱- تجربه‌ای برای زندگی کردن
راه‌های مختلفی برای طراحی یک فضای عمومی جدید وجود دارد. با این حال، به نظر می‌رسد یکی از اساسی‌ترین قوانین، ارائه دادن کاری در آنجا باشد. اصول اولیه استراحت، بازی، پیاده‌روی، دوچرخه سواری، آهسته دویدن، غذا خوردن یا حتی کار کردن و… است. علاوه بر این، اشکال استفاده جمعی از فضا به شکل زمین‌های ورزشی یا زمین‌های بازی یا حتی فضاهایی است که امکان فعالیت‌های موقتی مانند بازارها، نمایشگاه‌ها، جشنواره‌ها و کنسرت‌ها یا سایر رویدادهای ورزشی را فراهم می‌کند.
۲- یک هم‌زیستی خوب با معماری محیط
یک فضای عمومی پر جنب و جوش و پویا، سازه‌های اطراف را در نظر می‌گیرد. تعامل بین فضای بیرونی، کاربران آن و محیط ساخته شده در واقع ضروری است. طراحی ساختمان می‌تواند نقش مهمی در تعیین جذابیت فضای عمومی داشته باشد. این جذابیت با در نظر گرفتن ابعاد انسانی افزایش می‌یابد: به عبارت دیگر، ارتفاع ساختمان، رنگ‌ها، شکل‌ها، جزئیات و عملکرد هر ساختمان باعث تحریک حواس ما در هنگام قدم زدن در فضای عمومی می‌شود. محدود کردن طول نماهای یکنواخت می‌تواند راهی برای ارتقاء یک فضای عمومی با کیفیت باشد.
بنابراین به نظر می‌رسد تأمل در عملکرد این فضاهای رابط بین خصوصی و عمومی برای موفقیت یک فضای عمومی ضروری است. این معیار را می‌توان با نصب تراس رستوران‌ها، کافه‌ها و یا به عبارت ساده‌تر نیمکت‌ها و فضاهای سبز آرامش‌بخش برآورده کرد.
۳- یک فضای در دسترس
کاملاً منطقی است که یک فضای عمومی که دسترسی به آن آسان نیست فضای نامناسبی خواهد بود. بنابراین، مهم است که اطمینان حاصل شود که عابران پیاده، دوچرخه سواران، احتمالاً حتی رانندگانی که در نزدیکی پارک هستند، بتوانند به راحتی به آن دسترسی داشته باشند.
این قوانین دسترسی بسته به نوع فضا متفاوت است. علاوه بر دسترسی به انواع مختلف حمل و نقل، همچنین ضروری است که فضای عمومی به راحتی قابل مکان‌یابی باشد.
۴- یک فضای راحت
احساس راحتی کردن یک عامل ذهنی است. با این حال، عوامل متعددی می‌تواند بر این درک تأثیر بگذارد. ایده این است که در فضای عمومی احساس خوش آمدگویی کنیم. این احساس تحت تأثیر چیزهایی است که در اطراف خود می‌بینیم، از تنوع رنگ‌ها، تمیزی یا حتی ایمنی یک فضا و مبلمانی که می‌توان برای رفع نیازهای خاص ارائه کرد.
به عنوان مثال: خیابان منتهی به آن فضا یک‌دست و بدون مانع باشد، پیاده‌رو بسیار پهن و خود فضا بیش از حد بزرگ نباشد، نصبیاتی جهت حفاظت از باد، باران، گرما و یا استفاده از نور خورشید وجود داشته باشد، مکانی به دور از سر و صدا بوده و دارای سرویس‌های بهداشتی و اغلب شبکه اینترنت رایگان باشد و …
۵- ترکیبی از عملکردهای متعدد
فضاهای یکنواخت و تک کاربردی عموماً نسبت به مکان‌هایی که می‌توانید کارهای مختلف زیادی انجام دهید، جذابیت کمتری دارند. یک پارک شرکتی بعد از ساعت کاری خلوت است. یا یک خیابان در یک منطقه مسکونی در ساعات اداری زیاد شلوغ نیست. ترکیبی از عملکردهای ارائه شده توسط یک فضای عمومی تأثیر مثبتی بر تنوع کاربران و زمان استفاده از آن دارد. ایده این است که بیشترین مخاطب را جذب کنید. ترکیب عملکردهای چندگانه امکان ایجاد نقاط ملاقات را افزایش می‌دهد که بسیار مثبت نیز به نظر می‌رسد.
۶- یک فضای رنگارنگ
ظاهر هم مهم است. مصرف بیش از حد قیر از نظر منطقی جذاب نیست. افزودن آب‌نماها یا فضای سبز (درختان، گیاهان، گل‌ها، چمن) حسی کاملا متفاوت به فضا می‌دهد. کار روی نور و روشنایی فضا نیز مهم به نظر می‌رسد چرا که طراحی نور یک زمینه رو به رشد است.
۷- فضای کافی برای عابران پیاده
یک فضای عمومی تنها زمانی می‌تواند توسعه یابد که عابر پیاده نقطه شروع طراحی و برنامه‌ریزی آن باشد. مطمئناً کاهش ترافیک تضمینی برای کیفیت بهتر زندگی و افزایش تصاحب فضاهای عمومی است. ایمنی عابران پیاده را نیز می‌توان با باریک کردن معابر و بزرگ کردن پیاده‌روها، کاهش حداکثر سرعت، قرار دادن پوشش گیاهی بیشتر و غیره افزایش داد.
۸- تمیز، ایمن و حفاظت شده
ناگفته نماند که کفپوش‌های آسیب‌دیده، فضای سبز نادیده گرفته شده، نماهای نامناسب، چراغ‌های خراب یا مبلمان معیوب خیابان جذابیتی ندارند و مردم را تشویق به رفتن به فضای عمومی نمی‌کنند. مراقبت از یک فضای عمومی ضروری است، بنابراین مهم است که که این بعد مدیریت در طول زمان از مرحله طراحی در نظر گرفته شود.
۹- یک فضای سرگرم کننده
علاوه بر فعالیت‌ها و رویدادهای ورزشی، مکان‌های عمومی اغلب زمانی جذاب‌تر هستند که عملکردی سرگرم‌کننده داشته باشند. این تصور بسیار فراتر از امکانات بازی استاندارد موجود در زمین‌های بازی کودکان است. این عناصر تفریحی و حتی آموزشی را می‌توان برای بزرگسالان نیز ایجاد کرد.
۱۰- مبلمان برای نشستن
یک فضای خالی را تصور کنید، یک درخت در آنجا بکارید و یک نیمکت درست در زیر آن نصب کنید: فضای عمومی شما ایجاد شد! تعداد نیمکت‌ها لزوماً فضای شما را به فضایی با کیفیت تبدیل نمی‌کند، بلکه مسئله چیدمان خوب آنها و ارائه موقعیت‌های جایگزین است.
برخی از مردم به دنبال آفتاب هستند، برخی دیگر به دنبال سایه، گاهی اوقات مکانی آرام برای کار یا مطالعه هستند، در حالی که افراد دیگر ترجیح می‌دهند که یک منظره باز خوب داشته باشند. مبلمان سیار که انعطاف‌پذیری بیشتری را ارائه می‌دهند می‌تواند راه حل خوبی برای رفع این عامل باشد.