زهره نعلبندی
کسی که نقش پزشک، معلم، آشپز و یک نیروی خدماتی را در کنار هم بدون دریافت هیچ دستمزدی ایفا می‌کند، باید حتی شغلش را در رسته مشاغل سخت و زیان آور نام برد.
زنان بدون شک یکی از مهمترین ارکان خانواده و جامعه محسوب می‌شوند که نقش مؤثری را در تربیت نسل آینده ایفا می‌کنند؛ نقشی که قابل انکار برای هیچ احدی نیست.
اسلام نیز زن را تکریم کرده است؛ چرا که زن با نقاط قوت زنانه‌ی خود می تواند در جامعه یک نقش استثنائی را ایفا نماید.
خداوند نیز وقتی می‌خواهد برای انسان‌های مؤمن در طول تاریخ مثالی ذکر کند، با وجود اینکه در زمان حضرت موسی(ع) تعداد کثیری از مردان وجود داشتند که در راه ایمان فداکاری بسیاری داشتند، اما خداوند در میان همه آنان برای معرفی این الگو از یک بانو نام می‌برد و می‌فرماید “وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ” که نشان از ارزش و جایگاه بانوان نزد خداوند دارد.
با همه این وجود زیستن در یک جامعه اسلامی، این توقع را به‌وجود می‌آورد که نسبت به مسئله زنان نگاه جامع و درست‌تری وجود داشته باشد، همان نگاهی که همواره دین به بانوان صدر اسلام داشته است.
مشکلات امروز زنان و بویژه بانوان سرپرست خانوار، بر هیچ احدی پوشیده نیست، بانوانی که ناچارند در حین ایفای نقش مادری، یک نقشی متناقض با روحیات خود را نیز ایفا نمایند.
نقشی که اگر از حاشیه و چالش‌هایی که به ارمغان می‌آورد، بگذریم؛ از یکی از مشکلات مهم آن، که بر دوش کشیدن فشار اقتصادی است، نمی‌توان به آسانی عبور کرد.
جمعیت بانوان سرپرست خانوار در طی سال‌های اخیر رشد فزاینده ای را به خود دیده است؛ اما تنها قشر محدودی از آنان شاغل هستند که از این تعداد نیز افراد بسیار اندکی از شغل نسبتا خوبی برخوردارند و مابقی به دلیل عدم دسترسی به مشاغل پردرآمد، به ناچار در مشاغل پاره وقت و کم درآمد فعالیت می‌کنند.
مشکلات غمبار امروز بانوان سرپرست خانوار، نتیجه کم کاری، فرصت‌سوزی و غفلت‌هایی است که در سنوات گذشته نسبت به مسئله بانوان صورت گرفته است و اگر طی این سال‌های پیشرو بتوانیم گام‌های ارزنده‌ای برای کاهش مشکلات آنان برداریم، اثرات بسیاری از این اقدامات را حداقل یک دهه بعد برداشت خواهیم کرد، لذا از این حیث حتی شاید امروز هم برای شروع دیر شده باشد، اگرچه هیچ زمانی برای شروع دیر نیست و بالاخره باید از یک روزی آغاز کرد؛ اما امید است این شروع به شنبه‌هایی که امیدی به آمدنشان نیست، موکول نشود.
بیمه زنان خانه دار یکی از شاخصه‌هایی است که به زنان قدرت اقتصادی می‌دهد و می‌توانند متناسب با این توانایی برای تفریح و نشاط خود برنامه‌ریزی نمایند، کتاب بخرند، انواع کلاس‌های هنری_ورزشی را تجربه نمایند تا در ایفای نقش‌های خود در منزل، انرژی و نشاط بیشتری داشته باشند و از بیماری‌هایی از جمله افسردگی که بواسطه خانه نشینی، آن‌ها را تهدید می‌کند، در امان باشند.
اگرچه بیمه زنان خانه‌دار یکی از اقدامات خوب و ارزشمند به شمار می‌رود، اما بهتر است با تأسی از تمثیل مشهور “نوش‌دارو بعد از مرگ سهراب” از تأخیر این اتفاق گلایه و شکایت کرد؛ اما در حال حاضر چاره ای نیست جز آن که بگوییم : ” کاچی بعض هیچی است.”
بیمه زنان خانه دار می‌تواند به‌عنوان یک شغل مناسب برای زنان محسوب شود و در تحکیم خانواده تأثیر به سزایی داشته باشد.
بانوان خانه‌دار در گذر زمان به انواع و اقسام بیماری‌ها و حوادث دچار می‌شوند، لذا بیمه تامین اجتماعی برای زنان خانه‌دار اهمیت ویژ‌ه‌ای دارد و از آنجایی که آینده قابل پیش بینی نیست و ممکن است در روزهای پیشرو، بسیاری از همین بانوان در دسته زنان سرپرست خانوار قرار گیرند، لذا بیمه می‌تواند پشتوانه آینده آنان باشد و نگرانی بانوان برای سرنوشتشان در آینده را کاهش دهد.
طبقه گفته رئیس مجلس و آمار اعلامی او در بهمن ماه سال ۱۴۰۰ ” حدود ۵ میلیون نفر زن سرپرست خانوار وجود دارد؛ ۵۲ درصد این افراد فاقد بیمه و مستمری هستند، همچنین ۳۸ درصد این افراد جز ۳ دهک پایین جامعه محسوب می‌شوند؛ در این میان ۱۹ درصد این افراد که قریب به یک میلیون نفر می‌شوند، تحت هیچ پوشش حمایتی قرار ندارند.” که برای این آمار تکان دهنده ییمه تامین اجتماعی یکی از الزامات ضروری به شمار می‌رود.
البته ناگفته نماند علاوه بر مزایایی که بیمه تامین اجتماعی دارد، نباید از معایب، نواقص و موانع آن نیز غافل شد؛ برای مثال ممکن است زن خانه دار فعالیت اقتصادی و درآمد خاصی نداشته باشد؛ لذا از این حیث پرداخت حق بیمه برای همه آنان امکان‌پذیر نیست.
شاید در این میان مهیا شدن شرایط پرداخت اقساطی حق بیمه یکی از راهکارهای موجود باشد، اما اگر بخواهیم از نقش مسئولین و دولت چشم پوشی کنیم و حسابی روی آن باز نکنیم، نقش مردم و خیرین را نیز در این امر نباید نادیده گرفت.
اهتمام خیرین به ایجاد اشتغال‌های خانگی برای بانوان و کمک به کسب درآمد آنان می‌تواند یکی دیگر از راه‌حل‌ها باشد.
اما نقدهایی نیز ممکن است به راه حل اخیر وجود داشته باشد و آن‌هم دو چندان شدن زحمت یک خانم خانه‌دار است با تمام مشغله‌هایی که در منزل دارد؛ چرا که با این بیمه بنا بر این است که حمایتی از زنان خانه دار صورت گیرد، اما حال آنکه با این اقدام باری مضاعف بر دوش او قرار داده می‌شود.
اگرچه در سال‌های اخیر به دلیل شرایط اقتصادی موجود، تمایل بانوان به کسب درآمد و مشارکت در امور اقتصادی خانواده، بیش از گذشته افزایش یافته است؛ اما آیا به همان میزان تمایل مردان نیز به مشارکت در امورات منزل افزایش یافته است؟
در این میان نه قصد بر قضاوت مردان و نه تصمیمی بر قضاوت زنان وجود دارد، اما اگر به عنوان یک مرد روشن‌فکر جامعه، خواستار حمایت از حقوق بانوان هستیم، نباید نقش اساسی خود را در این عرصه نادیده بگیریم.
بدون شک هر راه حلی که ارائه شود اشکالات و نواقصی بر آن وارد است، اما اگر مردان جامعه پای کار بیایند و به حمایت مادی و معنوی از همسران خود بپردازند، می‌توان به راحتی از بسیاری از این مشکلات عبور کرد.
اما در پایان این نکته را باید متذکر شد تا مطالبه‌گری برای حقوق زنان شائبه‌ای را ایجاد نکند که زنان از هدف‌های اصلی خود دور شده‌اند و به فکر دریافت حق و حقوق خود افتاده‌اند؛ چرا که زنان این مرز و بوم همان قشر شریف و نجیبی هستند که اگر آن‌ها را از تمامی حقوق و مزایاهای لازم، محروم هم کنند، همچنان از ایفای درست نقش مادری، همسرداری و خانه داری خود دست نمی‌کشند و تمام قد همچون کوهی استوار در این میدان سخت اما شیرین می‌ایستند و از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند، فقط یادمان باشد اگرچه بانوان خانه دار هیچ‌گاه بازنشستگی را به خود نمی‌بینند و اگرچه این بانوان با تمامی ظرافیت‌هایی که به لحاظ عاطفی دارند، از چنان قدرتی برخوردارند که هیچ‌گاه از انجام وظایف خود ابراز خستگی نمی‌کنند و پیش قراولان عرصه سخت‌کوشی‌اند؛ اما باید پذیرفت آن‌ها نیز همچون دیگر انسان‌ها گاهی به توجه و استراحت جسمی و روحی سخت محتاجند، امید است با کاهش بی‌توجهی، بی‌حوصلگی و فرصت‌سوزی‌ها از پایمال شدن حقوق آنان در عرصه‌های مختلف جلوگیری شود.