ترجمه مهراب محرابی‌نیا
شهرها روز به روز وسیع‌تر شده و دیری نخواهد پایید که از شهر به کلان‌شهر و بعد جهان‌شهر تبدیل خواهند شد. این بدین معنی است که برای رفتن به خرید و دریافت خدمات درمانی و همچنین بهره‌مندی از سایر خدمات شهری باید کیلومترها در شهر، بین ازدحام ماشین‌ها و آلودگی هوا جابجا شویم.
به گزارش شهریار تبریز، برای حل این مشکل طرح “شهر ۱۵ دقیقه‌ای” توسعه یافته تا شهرها همزمان با خروج از دوران کرونا تغییراتی انجام دهند تا به مکان‌هایی ایمن‌تر، پاک‌ترو عادلانه‌تر تبدیل شوند. بر این اساس، شهرهای چند میلیون نفری باید شرایطی را فراهم آورند که همه شهروندان با استفاده از دوچرخه و یا به صورت پیاده در عرض ۱۵ دقیقه نیازهای خود را مرتفع کنند. یک شهر ۱۵ دقیقه‌ای در حقیقت یک مفهوم شهری است که در آن می‌توان با پیاده‌روی و یا دوچرخه‌سواری از محل سکونت خود، اکثر نیازهای روزمره را برطرف کرد.
وظایف و نقش‌های مهم در شهرهای ۱۵ دقیقه‌ای بر عهده شهروندان خواهد بود و با استفاده از انرژی‌های جایگزین و یا خودروهای برقی تلاش می‌شود که زیرساخت‌های حیاتی در قسمت‌های مختلف شهر به صورت یکسان توزیع شوند.
پاریس در بین شهرهایی که از ایده‌های مورنو استفاده می‌کند
این مدل شهرسازی برای اولین بار در سال ۲۰۱۹ توسط آنه هیدالگو شهردار پاریس و با الهام از کارلوس مورنو دانشمند فرانسوی-کلمبیایی با هدف بهبود کیفیت زندگی شهری ارائه شده است. این دانشمند برنده جایزه Obel Award ۲۰۲۱ شده است. مورنو چشم‌انداز خود را برای مدل شهر ۱۵ دقیقه‌ای در سال ۲۰۱۶ آشکار ساخت. هدف اصلی این ایده کمک به کاهش تعداد خودروها و ایجاد محیط‌های شهری پایدار با محوریت انسان است.
کارلوس مورنو استاد دانشگاه سوربن در پاریس است که در زمینه ” کارآفرینی، قلمرو و نوآوری” تدریس می‌کند. او می‌گوید: “با توجه به تغییرات اقلیمی و بحران پاندمی کووید-۱۹، ما نیاز داشتیم سبک زندگی شهری دیگری را برای زندگی در مجاورت محل زندگی افراد اجرا کنیم”.
وی همچنین اظهار می‌دارد که ما باید از منابع بیشتر و بهتر در این امر بهره جسته و انتشارات کربنی را تا حد ممکن کاهش دهیم تا توسعه اقتصادی و فعالیت‌های اجتماعی را در مناطق مختلف شهرها توسعه دهیم.
شهردار پاریس می‌گوید که او می‌خواهد پاریس را به اصطلاح به یک شهر ۱۵ دقیقه‌ای تبدیل کند. آنه هیدالگو در مقابل آلودگی هوای منتج از تردد وسایل نقلیه که باعث کاهش تعداد جا پارک‌ها شده است اعلان جنگ کرده است و در نظر دارد با افزایش تعداد ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی و کاهش سرعت تا ۳۰ کیلومتر در ساعت کمک شایانی به اجرای این طرح در پاریس داشته باشد.
توسعه چشم انداز شهری نیز بخشی از این طرح است. در میدان باستی در شرق پاریس، درختان زیادی کاشته شده و بخش‌های نزدیک به کانال نیز تمیز شدند تا از این حیث هم پاریس روند رو به جلویی داشته باشد.
مورنو می‌گوید شاید در نگاه اول چنین به نظر آید که پیاده‌سازی چنین طرحی در شهرهای ثروتمند جهان مانند پاریس صورت پذیرد اما این در حالی است که شهرهای آمریکای لاتین و آسیا با اقتصادهای نو ظهور علاقه‌مند به اجرای این طرح در شهرهای خود هستند.
این طرح در کجا اجرا خواهد شد؟
طرح شهر ۱۵ دقیقه‌ای در محل کار افراد، مدارس کودکان، مراکز ورزشی که آنها تمرین می‌کنند، کافه‌ها و رستوران‌ها که آنها همدیگر را ملاقات می‌کنند و مغازه‌هایی که خرید می‌کنند اجرا خواهد شد به طوری که همه این کارها در مدت ۱۵ دقیقه با پیاده‌روی و یا دوچرخه‌سواری کوتاه محقق می‌شوند.
این مفهوم در سال ۲۰۲۰ شتاب بیشتری گرفته است. در حال حاضر، شهرهای زیادی در جهان برای حمایت از بازسازی عمیق‌تر و قوی‌تر پس از دوران کرونا و کمک به تقویت شیوه زندگی سالم و پایدار از این مدل استفاده می‌کنند. راه حلی که شهرداران شهرهای بزرگ آمریکا به نام پروژه شهر ۱۵ دقیقه‌ای متعهد به اجرای آن شده‌اند. در کنار شهرهای آمریکا، این ایده از برنامه‌های اصلی شهردار پاریس برای این کلان‌شهر اروپایی است. اگر این پروژه در این شهر به موفقیت برسد، خیلی زود در سراسر اروپا و جهان اجرایی خواهد شد.
پاریس در نظر دارد به شهر ۱۵ دقیقه‌ای تبدیل شود که در آن فاصله افراد با تمامی امکانات و تسهیلات مورد نیاز با پای پیاده و دوچرخه حداکثر ۱۵ دقیقه است. هدف از اجرای این طرح کاهش استفاده از خودرو و انتشارات کربنی و در نتیجه هوایی پاک و زندگی شهری دلپذیرتر است. آنه هیدالگو شهردار پاریس می‌خواهد تمامی خیابان‌های شهر تا سال ۲۰۲۴ به خط ویژه دوچرخه مجهز شوند. او پیشنهاد داد که ۶۰ هزار جای پارک خیابانی حذف شده و به جای آن فضای سبز و زمین بازی ایجاد شود. در حال حاضر، یک روز در ماه، تردد خودرو در حاشیه رودخانه سن پاریس ممنوع است.
سفر بین شهری ستون و پایه اصلی این طرح قلمداد می‌شود. پاریس به سرعت در حال تبدیل شدن به شهر بزرگ دوچرخه سواری است. خطوط ویژه دوچرخه‌سواری طی سال گذشته در اوج پاندمی کرونا معرفی شدند اما در حال حاضر آن ۶۰ کیلومتر خط دوچرخه موقتی توسط شهردار پاریس به خط دوچرخه دائمی تبدیل شده‌اند.
در این شهر، ساختمان‌ها به صورت چند منظوره استفاده می‌شوند و مدارس در آخر هفته میزبان فعالیت‌های مختلفی هستند. پاندمی کرونا باعث شده است تا بسیاری از شهرها به فکر باز طراحی بیافتند و مردم بیشتر به مناطق محلی توجه کنند. پاریس اولین شهری نیست به این مدل فرا محلی روی آورده است. ملبورن در حال اجرای طرح” همسایگی ۲۰ دقیقه ای” است و پیش بینی می‌شود که این طرح مورد استقبال سایر شهرها قرار گرفته و اجرایی شود.