طی سال‌های اخیر، شهرداری‌های کشور از مشکل کمبود درآمد رنج می‌برند؛ از آن مهم‌تر مشکل کمبود درآمدهای پایدار است. در این سال‌ها، پژوهش‌های مختلفی درباره جایگزینی روش‌های تأمین مالی سنتی با روش‌های نوین تأمین مالی درخصوص شهرداری‌های کشور انجام شده است که روش‌های مفیدی را توصیه می‌کنند.
به گزارش جارچی اخبار ،شهرداری‌ها به‌عنوان یک نهاد عمومی و غیردولتی، متولی توسعه شهرها هستند. در این عبارت شاهد دو واژه عمومی‌بودن و غیردولتی‌بودن هستیم که اولی به معنای داشتن وظیفه ارائه خدمات عمومی و دومی به معنای نداشتنِ وابستگی درآمدی به دولت است.
قبل از سال ۱۳۶۱ حدود ۳۰ درصدی از درآمد شهرداری‌ها توسط دولت تأمین می‌شد اما پس از تصویب قانون خودکفایی شهرداری‌ها، وظیفه سنگین تأمین مالی شهرداری برعهده این نهاد قرار داده شد. براساس ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، وظایف متعددی برعهده این نهاد است ازجمله حفظ پاکیزگی شهر، توسعه معابر، خیابان‌ها و کوچه‌ها، ایجاد پارک‌ها و نگهداری آن‌ها، اقدامات لازم برای حفظ شهر از حریق و سیل و نوسازی محلات و سیستم حمل و نقل عمومی.
اختصاص ردیف‌های درآمدی برای انجام خدمات شهری
به منظور انجام این خدمات شهری، ردیف‌های درآمدی مشخصی نیز برای شهرداری‌ها تعیین شد که شامل درآمدهای ناشی از عوارض عمومی، درآمدهای ناشی از عوارض اختصاصی، بهای خدمات و مؤسسات انتفاعی، درآمدهای ناشی از وجوه اموال شهرداری، کمک‌های اهدایی سازمان‌های دولتی و کمک‌های اهدایی از سازمان‌ها و اشخاص حقوقی است.
با رشد شهرنشینی و شهرگرایی، مهاجرت از روستا به شهر و توسعه شهری و نیازهای بیشتر و جدید شهرها به خدمات شهری به وظایف شهرداری‌ها افزوده می‌شود. اگر نگاهی به حوزه هزینه‌های شهری داشته باشیم، با طیف زیادی از خدمات شهرداری روبه‌رو می‌شویم که نیاز به منابع مالی وسیعی دارد؛ برخی از ردیف‌های درآمدی تعریف شده وزن زیادی در تأمین مالی شهرداری‌های ندارند، به طور مثال ردیف کمک‌های دولتی سهم بسیار اندکی در این بخش دارد و عمده درآمد شهرداری‌ها از محل عوارض عمومی است که زیر بخش مهم این گروه دریافت عوارض از صدور پروانه‌های ساختمانی و نوسازی است که این بخش نیز پس از کاهش ساخت‌وساز شهری شاهد مشکلاتی شده است.
مهم‌ترین مشکل شهرداری‌ها کمبود درآمدهای پایدار است
طی سال‌های اخیر شهرداری‌های کشور از مشکل کمبود درآمد رنج می‌برند و از آن مهم‌تر، مشکل کمبود درآمدهای پایدار است. طی سال‌های اخیر، پژوهش‌های مختلفی درباره جایگزینی روش‌های تأمین مالی سنتی با روش‌های نوین تأمین مالی درخصوص شهرداری‌های کشور انجام شده است که روش‌های مفیدی را توصیه می‌کنند؛ شهرداری‌ها باید به سمت استفاده از روش‌های نوین تأمین مالی ازجمله انواع صکوک، روش‌های مشارکت عمومی خصوصی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری حرکت کنند؛ البته بیشتر این روش‌ها بار مالی بر دوش شهرداری تحمیل می‌کنند و آن‌گونه که در ادبیات مالی از آن‌ها سخن گفته می‌شود، در شرایط فعلی تأثیرگذار نیستند؛ حتی ممکن است در دوره‌های بعدی شرایط را دشوارتر کنند. مهم‌ترین رکن درآمدی شهرداری‌ها بخش عوارض عمومی است.
شهروندان باید تفاوت بین پرداخت مالیات و عوارض شهری را به خوبی درک کنند و در این حوزه نیاز به جدیت دریافت و هدفمندی آن است. شهروندان باید درخصوص اینکه شهرداری یک نهاد مستقل است و از منابع دولتی عایدی ندارد، اطلاعات کسب کنند و در جهت پرداخت به موقع عوارض شهری کوشا باشند. کارشناسان شهرداری باید درباره تعیین بهینه پرداخت مبالغ عوارض تحقیقاتی را انجام دهند و اقداماتی درخصوص دریافت حداکثری از ساکنان شهر انجام دهند؛ همچنین عوارض باید بهینه و عادلانه باشد و کفایت درآمدی را برای شهرداری ایجاد کند، شهرداری زمانی می‌تواند روی خدمات شهری و هزینه‌های شهری در بلندمدت برنامه‌ریزی کند که بتواند درآمد پایداری و مشخصی را داشته باشد. باید نرخ رشد سالانه درآمدی شهرداری مشخص باشد، تاکید در خصوص دریافت عوارض به معنای عدم توجه به ردیف‌های دیگر درآمدی نیست.
شهرداری‌ها در استفاده از روش‌های نوین تأمین مالی شهری پیشتاز باشند
شهرداری‌ها باید پیشتاز در استفاده از روش‌های نوین تأمین مالی شهری شوند و در این خصوص نیز اقدامات پژوهشی و همت کافی را به خرج دهند. علت تاکید بر تعیین بهینه عوارض و پیگیری دریافت این است که برای انجام وظایف عمومی شهری، شهرداری‌ها باید درآمد کافی داشته باشند. درصورتی‌که بتواند از سایر ابزارهای مالی استفاده کند باید در جهت تأمین مالی پروژه‌های بزرگ شهری باشد، یعنی در ابتدا باید در انجام وظایف روزمره که عمدتاً ماهیت هزینه‌ای دارند جا نماند و سپس به سمت پیشرفت زیرساخت‌های شهری حرکت کند زیرا مورد دوم عمدتاً منابع بیشتری را به خود جذب می‌کند و لازمه آن، توانایی جذب و استفاده از منابع بزرگ شهری یا کشوری است که می‌تواند در قالب ابزارهای مالی مختلفی ازجمله اوراق مشارکت جذب و استفاده شود.