ترجمه : رضا عالشزاده
بنا بر گواهی تاریخ، شهرها اغلب به هنگام وقوع بلایا و بحرانها، قویتر و انعطافپذیرتر از قبل باز میگردند.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از شهریار تبریز، آتشسوزی بزرگ شیکاگو باعث پیدایش آسمان خراشها شد. شیوع بیماریهای عفونی منجر به سیاست های بهداشت عمومی و بهداشت مدرن شد. ویرانیهای جنگ جهانی دوم باعث سرمایهگذاری بیسابقه در مسکن و زیرساختها شد. بررسی تاریخچه بحران در شهرها نشان میدهد که از دل این بحرانها، درست است شهرها بخشی از شکوه خود را در کوتاه مدت از دست دادهاند اما در بلندمدت به شهرهای باشکوهتری تبدیل شدهاند.
با کاهش سرعت همهگیری کووید-۱۹، بسیاری از شهرها لحظهای از بازاندیشی را تجربه میکنند. آنها آشکارا این سوال را مطرح میکنند که چگونه میتوان بهبود، تغییر و نوسازی شهری را در جهانی که در آن اختلال، عدم اطمینان و بحرانها طبیعی است، سازماندهی کرد.
در نوشته زیر چند نمونه جهانی از چگونگی واکنش شهرها به عدم اطمینان، اختلال و بحران ارائه میشود.
احیای شهر بارانکیلا، کلمبیا، از طریق فضاهای سبز
ده سال پیش، بارانکلیا با رکود اقتصادی مواجه شد. حدود ۴۳ درصد از ساکنان آن در فقر زندگی میکردند و بسیاری از آنها در معرض سلامت ضعیف، جرم و جنایت، اعتماد عمومی پایین و تخریب محیط زیست قرار داشتند. پارکها و فضاهای عمومی موجود اغلب کم استفاده و فرسوده بودند و نفع چندانی برای شهروندان نمیرساندند.
از سال ۲۰۱۱، شهردار این شهر، یک برنامه پارک شهری را ایجاد کرد که بر اساس آن ۲۰۲ پارک بازسازی شده و ۴۸ پارک جدید با مشارکت ساکنان ساخته شد. امروزه، ۹۳ درصد از خانوارهای بارانکلیا می توانند در کمتر از ۸ دقیقه پیادهروی به فضای سبز عمومی دسترسی داشته باشند.
این پارکها بهعنوان مراکز اجتماعی حیاتی عمل میکنند و به ساکنان محل مکانهای جدیدی برای بازی، ملاقات و ورزش ارائه میدهند، بهویژه در محلههای کمدرآمد و متوسط که قبلاً فاقد این امکانات بودند. در طول همهگیری کرونا، این پارکها همچنین میزبان خدمات مرتبط با بیماری همهگیر مانند سایتهای آزمایش و واکسیناسیون و همچنین فرصتهایی برای گردهمایی با رعایت دستورالعملهای فاصلهگذاری اجتماعی بودند.
تابآوری ایجاد شده توسط جامعه در شهر ایلویلو، فیلیپین
در سال ۲۰۰۸ طوفان فنگشن ۸۰ درصد شهر ایلویلو در کشور فیلیپین را زیر آب گرفت. این امر چالش اسکان تعداد زیادی از مهاجران غیررسمی شهر را تشدید کرد. این فاجعه زمانی رخ داد که بنا بر رویه سنتی، پروژههای دولتیِ کنترل سیل اغلب این خانوادههای بی خانمانشده را دور از خانه های قبلی خود و بدون مسکن امن اسکان می دادند.
در پاسخ، ائتلافی از گروههای جامعه مدنی به رهبری فدراسیون بیخانمانهای فیلیپین با شهرداری برای اجرای طرح ساخت مسکن مشارکتی در شهر ایلویلو همکاری کرد و مجموعهای از استراتژیهای مسکن مترقی و نوآورانه را بکار برد. آنها با هم، با موفقیت برای تقریبا دو سوم از ۲۷۰۰۰ خانواده فقیر شهری شهر، مسکنی را بدون اخراج یا جابجایی از راه دور ایجاد کردند.
شهرداری زمینهای توسعهنیافته واقع در محدوده شهر را اهدا کرد. سپس گروههای اجتماعی خانوادههای غیررسمی را با استفاده از استراتژیهای مختلف برای تأمین مسکن ایمن سازماندهی کردند. این خودسازماندهی شامل راه اندازی گروههای پسانداز جمعی برای تامین مالی ساخت و ساز مسکن و ارتقاء و خرید جمعی زمین برای توسعههای جدید بود.
از طریق این فرآیند، فقرای شهری نماینده دائمی در فرآیندهای برنامهریزی رسمی شهر به دست آوردند. این شهر در حال تبدیل شدن به مکانی است که بلایای طبیعی آینده در آن پیشبینی و برنامهریزی میشود، جایی که ایجاد حفاظت از شهر در برابر سیل و طوفان مردم را آواره نمیکند، بلکه فرصتهای جدیدی برای آیندهای امنتر به آنها میدهد.
پاسخ سریع با اثرات ماندگار در اودیشا، هند
قرنطینه سراسری ۲۱ روزه هند در آغاز همهگیری کووید-۱۹، با توقف فعالیتهای اقتصادی تقریباً یک شبه، یک بحران بیکاری حاد در میان فقرای شهری ایجاد کرد.
در عرض چند هفته، اداره مسکن و توسعه شهری دولت اودیشا طرح اشتغال شهری (UWEI) را برای ایجاد فرصتهای درآمدی برای ۷۰۰۰۰۰ کارگر فقیر، غیررسمی و مهاجر شهری در شهر اودیشا راهاندازی کرد. گروههای اجتماعی موجود، انجمنهای زاغهنشینان و گروههای زنان، جویندگان کار را برای اجرای ۲۲۵۰۰ پروژه کارهای عمومی، از جمله پاکسازی زهکشی، برداشت آب باران، ساخت مراکز اجتماعی، فعالیتهای بهداشتی و توسعه فضای عمومی سازماندهی کردند.
این برنامه از آن زمان به یک برنامه اشتغال شهری دائمی تبدیل شده است که در سه ایالت دیگر هند نیز تکرار شده است. دولت هند این پروژه را به عنوان یک نمونه ملی برگزار کرد.
تبدیل پاریس، فرانسه به یک شهر ۱۵ دقیقهای
شهر ۱۵ دقیقهای تمام امکانات لازم را در فاصله کوتاهی از خانه مردم به ارمغان میآورد و پیادهروی و دوچرخهسواری را در اولویت قرار می دهد.
مانند بسیاری از شهرهای بزرگ جهان، پاریس با نیاز به کاهش انتشار گازهای گلخانهای و افزایش کیفیت زندگی ساکنان دست و پنجه نرم میکرد. بحران کرونا نیاز به یک چشمانداز راهنمای قانع کننده برای آینده شهر را تشدید کرد.
در سال ۲۰۲۰، شهردار پاریس برنامه خود را برای تبدیل این شهر به یک “شهر ۱۵ دقیقهای” سرعت بخشید. این دیدگاه که در ابتدا در سال ۲۰۱۶ توسط پروفسور کارلوس مورنو ارائه شده بود، مستلزم یک دیدی از زندگی شهری است که در آن سفرهای درونشهری به میزان قابل توجهی کاهش می یابد و ساکنان می توانند تمام نیازهای خود را در فاصله کوتاهی از خانه خود برآورده کنند.
مجموعه سیاستهای ۱۵ دقیقهای شهردار شامل توسعه عظیم زیرساختهای دوچرخهسواری، پارکهای شهری، بستن خیابانهای مدارس به روی خودروها، بودجهبندی مشارکتی و تصمیمگیری غیرمتمرکز بود. از سال ۲۰۲۰، این شهر بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر مسیر دوچرخه موقت ایجاد شده در طول همهگیری را دائمی کرد.
این شهر ۱۵ دقیقهای که توسط شبکههای شهری و شهرداران سراسر جهان با استقبال روبرو شده است، به یک جنبش جهانی تبدیل و الهامبخش شهرهای فرانسه و کشورهای سراسر جهان برای انجام اصلاحات مشابه شده است.
تغییر زندگی از طریق حمل و نقل در پیشاور، پاکستان
برای سالها، ساکنان پیشاور با مشکل حملونقل آشفته، آلوده و غیرقابل دسترس شهر که عمدتاً از اتوبوسهای دیزلی و وسایل نقلیه شخصی تشکیل شده بود، دستوپنجه نرم میکردند. شهروندان دارای معلولیت و چالش های حرکتی قادر به تردد در شهر نبودند. ایستگاههای ناامن و صندلیهای اشغال شده، سیستم را برای زنان، کودکان و افراد معلول ترسناک کرده بود.
بین سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰، این شهر صنعت اتوبوس محلی را بازسازی کرد، وسایل نقلیه قدیمی را از بین برد و یک سیستم حملونقل سریع اتوبوس (BRT) پیشرفته ساخت. ایستگاهها و اتوبوسها اکنون برای افراد دارای معلولیت در دسترس هستند و دارای صندلیهای رزرو شده و با اولویت سوار شدن به اعضای گروههای آسیبپذیر به وفور وجود دارند. شهر پیشاور خودروهای آلاینده قدیمی را با ۲۲۰ اتوبوس هیبریدی-الکتریکی دیزلی جایگزین کرد که در طول ۵۹ کیلومتر کار می کنند. همچنین خطوط دوچرخه، امکانات پارکینگ دوچرخه و یک سیستم اشتراک دوچرخه در این شهر راهاندازی شد.
تجربه پیشاور نشان میدهد که چگونه یک راهحل جابجایی در سطح جهانی میتواند فرصتهای تغییر زندگی را برای گروههایی که قبلاً به حاشیه رانده شده بودند باز کند و شهری ایجاد کند که برای همه امنتر و سالمتر باشد.
طی سه سال گذشته، کارشناسان و پزشکان شهری به خط مقدم بزرگترین بحران بهداشت عمومی در حافظه زنده سوق داده شدند. قرنطینهها زندگی شهری را تعطیل کردند، نابرابری های موجود در شهرها به طور چشمگیری گسترش یافت و آسیب پذیری سیستم های شهری – حمل و نقل، مسکن، زیرساخت، مشاغل و غیره – آشکار شد.
اما شهرهای بالا نشان میدهند که همیشه راهی برای عبور از بحرانهای سلامت عمومی و سایر بحرانها وجود دارد و شهرها میتوانند از طریق رویکردهای صحیح بهتر و بالندهتر بازگردند.