بر اساس گفته‌های یک عضو شورای سیاست‌گذاری جشنواره هنرهای تجسمی)، این رویداد امسال بخش «بین‌الملل» ندارد.
به گزارش جارچی اخبار، سیدعباس میرهاشمی به ایلنا گفت: برگزاری جشنواره‌ها آن هم در ابعاد بین‌المللی پایه‌های حضور و فعالیت در بازارهای جهانی است و ما هم باید به نوبه خودمان به این مهم توجه داشته باشیم.
هنرهای تجسمی هم مانند دیگر هنرها جشنواره‌ای مهم دارد که به این واسطه، تمام رشته‌های هنری تا جای ممکن پوشش داده می‌شوند. این رویداد جشنواره «هنرهای تجسمی فجر» است که امسال شانزدهمین دوره آن با دبیری امیر عبدالحسینی، مانند سالهای گذشته در بهمن‌ماه برگزار می‌شود.
البته به جز جشنواره هنرهای تجسمی رویدادهای سالانه دیگری نیز وجود دارد که جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران یکی از آن‌هاست و قالب برگزاری آن کارگاهی است. علاوه بر جشنواره‌ها، دوسالانه‌هایی هم برگزار می‌شود که هر سال فراخوان آن‌ها در رسانه‌ها منتشر می‌شود. اما در میان رویدادهای رقابتی و غیر رقابتی موجود جشنواره «هنرهای تجسمی فجر» جایگاه ویژه‌ای در میان هنرمندان دارد. البته جشنواره «هنرهای تجسمی فجر» همواره از سوی هنرمندان و کارشناسان با انتقاداتی مواجه بوده است.
امسال اعضای سیاست‌گذاری شانزدهمین جشنواره «هنرهای تجسمی فجر» تعیین شده‌اند و دبیرخانه این رویداد مدتی‌ست کار خود را با ریاست محمد خراسانی‌زاده (مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) آغاز کرده است. سیدعباس میرهاشمی، علی فروزانفر، لیلا عباسی، محمدرضا دوست‌محمدی و جعفر واحدی برخی از اعضای شورای سیاست‌گذاری جشنواره هنرهای تجسمی امسال هستند.
سیدعباس میرهاشمی (هنرمند عکاس و یکی از اعضای شورای سیاست‌گذاری) که سال گذشته به عنوان چهره سال انقلاب در بخش عکاسی انتخاب شد، درباره کم و کیف جشنواره هنرهای تجسمی فجر و رویکردهای شانزدهمین دوره آن با ایلنا گفتگو کرد.
او در دوره‌های اول، دوم، سوم، چهارم، پنجمین و ششمین جشنواره بین‌المللی «هنرهای تجسمی فجر» عضو هیئت سیاست‌گذاری بوده است. وی که به طور توامان دبیرکلی را هم تجربه کرده، طی دوره‌های دوم، سوم، پنجم، ششم و دو دوره گذشته دبیر این رویداد بوده است.
میرهاشمی در این گفتگو از اهمیت جشنواره «هنرهای تجسمی فجر» و مولفه‌های مهم آن گفت.
با توجه به حضورتان در جشنواره «هنرهای تجسمی فجر» طی سالهای گذشته تا امروز، وجود این جشنواره از چه جهاتی مهم است؟
همانطور که می‌دانید امسال شانزدهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر برگزار می‌شود. این رویداد در پانزده سال گذشته بر اساس طرحی که آقایان دکتر گودرزی، ابراهیم حقیقی و غلامعلی طاهری زحمت کشیده‌اند و آن را به اداره کل هنرهای تجسمی ارائه کردند، پایه‌گذاری شده است. در ادامه هم مسئولان به برگزاری آن همت گمارند و برای برگزاری بهتر آن تلاش کردند. به هرحال جشنواره هنرهای تجسمی فجر طی دوره‌های گذشته، فراز و فرودهایی داشته است.
آیا این سیر صعودی بوده یا به لحاظ ساختار و کیفیت روندی نزولی را پیش گرفته؟
باید بگویم بر اساس اتفاق فکری که وجود داشته این رویداد مسیر رو به رشدی را تا به امروز طی کرده است. جشنواره هنرهای تجمسی فجر هرسال بر اساس نیازها و شرایط موجود برگزار شده و به همین واسطه در هر دوره تغییر و تحولاتی داشته است. آنچه که امروز شاهدش هستیم گسترش موضوعی این رویداد و تعدد رشته‌هاست. دبیران و دیگر عوامل برگزاری، طی سالهای گذشته برای گسترش و تکامل جشنواره تلاش کرده‌اند و در این میان تهمیداتی به کار گرفته شده است. اما آنچه به صورت کلی مورد توجه بوده ایجاد یک قالب مشخص برای جشنواره است. ما در دوره‌های اول جشنواره رشته‌های کمی را داشتیم و هرچه گذشته بر تعداد آن‌ها افزوده شده است.
از بخش‌های مهمی بگویید که طی چند دوره آخر به جشنواره هنرهای تجسمی فجر افزوده شده‌اند. البته این اتفاق به ندرت رخ داده است.
ما طی دو دوره گذشته بخش «تجسم هنر» را داشتیم که بخشی جدید محسوب می‌شود. البته طی ادوار گذشته نیز به این مقوله نگاهی وجود داشته، اما خب به عنوان بخشی مستقل به آن پرداخته نشده است. پیش از برگزاری دو دوره آخر یعنی چهاردم و پانزدهم روی این مقوله یا بخش جدید «تجسم هنر» تمرکز شد و درادامه هم با قرار دادن آن در کنار دیگر بخش‌های جشنواره، مورد توجه هنرمندان شرکت‌کننده نیز قرار گرفت. حال می‌توان گفت «تجسم هنر» یکی از بخش‌های ثابت و با اهمیت جشنواره هنرهای تجسمی فجر است که علاوه بر دوره شانزدهم در دوره‌های آینده نیز آن را خواهیم داشت.
که باید خیلی زودتر چنین بخشی به جشنواره هنرهای تجسمی فجر افزوده می‌شد. از دیگر اتفاقات بگویید.
بله درست اما خب باید سازو کاری برای ایجاد این بخش درست می‌شد که حال این اتفاق افتاده. اتفاق دیگر این است که در ادامه، جشنواره هنرهای تجسمی فجر در دیگر استان‌ها هم برگزار شد. به نظرم برگزار کردن جشنواره در شهرستان‌ها در نوع خود نوعی ابتکار است که میسر شده. همین دخیل کردن هنرمندان استان‌ها و شهرهای دیگر در جشنواره بزرگ و مهمی چون هنرهای تجسمی فجر، اتفاق مثبتی است که طی این گستره میسر خواهد بود. به هرحال با جشنواره بزرگی مواجهیم و این رویداد باید آورده‌های ارزشمند و مهمی را برای ما و هنرمندان داشته باشد.
در بخش‌های جنبی چطور؟
بله بخش‌های جنبی جشنواره هم گسترش خواهند یافت. بخش‌هایی داریم که الان برای توضیح درباره آن‌ها حضور ذهن ندارم. اما می‌توانم بگویم بخش‌های جنبی جشنواره امسال براساس الزامات فرهنگی و هنری متنوع خواهد بود. مثلا اینکه امسال بخش «کتابت» را داریم و تلاشمان این است رشته‌های دیگری را هم به عنوان بخش‌های جدید به جشنواره امسال اضافه کنیم. در دوره‌های گذشته مروری بر پوسترهای اداور قبل داشتیم و در کل چنین اقدامات و مباحثی مانند قبلا در برنامه جشنواره امسال هم هست.
باید به جز «کتابت» هنرهای خالص و باهویتی چون «تذهیب»، «خوشنویسی»، «نگارگری» و دیگر رشته‌ها را بیش از پیش مورد توجه قرار دهیم. جشنواره بهترین بستر برای پرداختن به هنرهای با هویت‌تر و مهجورتر است.
با شما موافقم و خب این تاکیدها و توجه‌ها از سوی مسئولان و برگزارکنندگان به دیگر هنرها وجود دارد. باید گفت جشنواره‌های فجر در واقع بزرگترین رویدادهای کشور هستند و جشنواره هنرهای تجسمی فجر هم از این دسته‌بندی مستثنی نیست و رویدادی ملی محسوب می‌شود. همین قضیه یعنی ملی بودن، روند پیش رو را حساسیت و اهمیت بیشتر می‌بخشد. جدا از اینها امیدوارم همانطور که این رویه ملی وجود دارد به جشنواره نگاهی بین‌المللی هم داشته باشیم. امیدوارم به زودی شاهد رویدادی بین‌المللی و ملی باشیم.
اتفاقا یکی از سوالات مهم برگزاری کردن جشنواره هنرهای تجسمی فجر به صورت گسترده و بین‌المللی است. این اتفاق امسال رخ خواهد داد؟
همانطور که گفتم نسبت به این قضیه امیداورم و تلاش داریم تا بخش بین‌الملل جشنواره هم فعال شود. این اتفاق باید رخ دهد؛ تا به این واسطه از رویدادهای بین‌المللی و هنرمندان دیگر کشورها هم برای کیفی کردن فعالیت عزیزان خودمان در داخل کشور بهره ببریم.
به طور مشخص در شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، بخش بین‌الملل خواهیم داشت؟
باید بگویم که برای افزودن چنین بخشی به جشنواره، به برنامه‌ریزی‌های جدی نیاز داریم. بدون شک اگر بخواهیم بخش بین‌الملل را طی یک روند منطقی برگزار کنیم و از وجود آن توفیق و بهره ببریم، به زمان و برنامه‌ریزی نیاز داریم. این درحالی است که دبیرخانه معمولا کار خود را چند ما پیش از برگزاری جشنواره آغاز می‌کند. امیدوارم این زمان و امکان میسر شود. البته باید بپذیریم که در جشنواره هنرهای تجسمی با یک یا ده رشته مواجه نیستیم و تعداد رشته‌ها بیش از اینهاست. از طرفی کثرت هنرمندان درجه یک و بین‌المللی (صرفا در حوزه تجسمی) بیش از حد تصور است. همه اینها وجود زمان بیشتر برای نتیجه‌گیری مثبت را شدت می‌بخشد. ما با تعدد رشته‌ها در عرصه هنرهای تجسمی مواجهیم، و خب در دنیا رشته‌های منحصر بفردی داریم و باید نگاهمان به آن‌ها خیلی جدی و تخصصی باشد. به هرحال برای رسیدن به این هدف به نگاهی «فرا ملی» نیاز داریم که جشنواره «بین‌المللی» برگزار شود.
از طرفی با وجود بخش بین‌الملل، هنرهای «ایرانی» و «ایرانی اسلامی» هم به واسطه ارتباط‌های ایجاد شده بیش از قبل به هنرمندان دیگر کشورها معرفی خواهد شد. به نظر می‌رسد هنرهایی چون «خوشنویسی»، «نقاشیخط»، «تذهیب» و «کتابت» هنوز آنطور که باید به جهانیان معرفی نشده‌اند.
بله قبول دارم. به طور مثال «نگارگری» ما این پتانسیل را دارد که در دنیا مخاطبان جدی داشته باشد. برای معرفی این هنر و آن‌هایی که گفتید باید برنامه‌ریزی داشته باشیم و قواعدی را به کار گیریم.
در نهایت طی همین روند است که می‌توانیم در بازارهای جهانی دیده شویم.
قطعا همینطور است. باید بگویم برگزاری جشنواره‌ها آن هم در ابعاد بین‌المللی پایه‌های حضور و فعالیت در بازارهای جهانی است. کلا جشنواره‌ها با توجه به جایگاه و سطحی که دارند بسترهای مناسبی برای حضور در بازارهای جهانی به حساب می‌آیند و ما هم باید به نوبه خودمان به این مهم توجه داشته باشیم. قاعدتا ارائه آثار باکیفیت منجر به معرفی بهتر هنرهای ما خواهد شد.
شاید بتوان گفت در اغلب دوره‌های جشنواره هنرهای تجسمی، نگاه متولیان به چهارچوب و نوع برگزاری متعصبانه نبوده است. گاه دیده‌ایم که قالب‌های جدید ایجاد شده و در نوع برگزاری و بخش‌های مختلف تمهیداتی نویی اتخاذ شده است. به نظرتان در این راستا چقدر با رویدادهای جهانی همسو بوده‌ایم و برای برگزاری بهتر جشنواره‌های معتبرتر را الگو قرار داده‌ایم؟
ما رویدادها و فعالیت‌های مشابه را به طور جدی مرور می‌کنیم. اتفاقا سال گذشته بود که جشنواره‌ها و رویدادهای هنری جهانی را مورد مطالعه جدی قرار دادیم. تلاش کردیم اتفاقات هنری سراسر دنیا را ارزیابی کرده و بر همین اساس جشنواره هنرهای تجسمی فجر را به‌روز کنیم. در جشنواره امسال هم قطعا همین نگاه و مطالعه‌ها و مرورها برای برگزاری بهتر وجود دارد و اعضای دبیرخانه برای رسیدن به این مقصود تلاش می‌کنند و مشغول هستند. به واسطه همین کارهاست که می‌توانیم گستره روابطمان را بالاتر ببریم و ارتباطات بیشتری ایجاد کنیم. در نهایت باید تاکید می‌کنم؛ هرآنچه در این گفتگو، درباره‌اش حرف زدیم با تلاش فراوان حاصل خواهد شد.
کیفیت کار تیم برگزاری جای خود دارد و موضوع دیگر زمان و فرصت کافی برای پرداختن به امور مربوط به جشنواره است. به نظرتان اعضای دبیرخانه و شورای سیاست‌گذاری امسال برای برگزاری جشنواره بهتر، کارشان را به موقع آغاز کرده‌اند؟
اگر واقعیتش را بخواهید، باید بگویم پرداختن به امور مهم این چنینی با توجه به تاکیدها و حساسیتِ رویداد، بیش از یک سال زمان می‌خواهد. مشخصا، ایجاد یک جریان برای تولید آثار هنری درچند ماه محدود میسر نخواهد بود و باید برای آن بیش از یک سال وقت بگذاریم. درکنار همه این موارد جمع‌آوری آثار و در ادامه ارائه آن‌ها را هم داریم و خب می‌دانید که رشته‌ها متعدد هستند و تعداد هنرمندان رشته‌های مختلف هم بیش از حد تصور است. برای انجام بهتر کارها و رسیدن به نتایج بهتر باید روی برنامه‌ریزی‌ها و اهدافی که داریم تمرکز کنیم. اما با همه اینها حداقل زمانی که می‌توان برای برگزاری یک جشنواره و فعالیت اعضای دبیرخانه در نظر گرفت، همین زمانی است که برای برگزاری جشنواره امسال در نظر گرفته‌اند. قبل‌تر دوستان زحمت کشیده‌اند و فراخوان را منتشر کرده‌اند تا انشالله رویدادی درخور هنرمندان و کشورمان برگزار کنیم.
طی این سال‌ها هموار برای ایجاد بخشی با عنوان فروش در جشنواره‌ها بحث‌هایی وجود داشته است. چرا در جشنواره هنرهای تجسمی فجر، روی این قضیه کار نشده است؟ شما در این رابطه لزومی احساس نمی‌کنید؟ لااقل می‌توان در مهمترین رویداد هنری کشور بخش فروش یا حتی حراج درون رویدادی داشت.
شاید نتوان در جشنواره هنرهای تجسمی فجر به سراغ مبحث فروش رفت و این مقوله مهم در چنین ساختاری نگنجد. اما بحث فروش و بازار آثار هنری عرصه تجسمی، خود مقوله‌ای بسیار مهم است که نیاز به آمادگی زیرساخت‌ها دارد و برنامه‌ریزی‌های خاص خودش را می‌خواهد. بخش فروش با وجود آثار متعددی که توسط هنرمندان عرصه تجسمی خلق می‌شود، می‌تواند به چرخه اقتصاد هنر کمک کند. به طور قطع اگر چرخه اقتصاد هنر ما اصطلاحا روان بچرخد، طبیعتا هنرمندان برای ادامه فعالیت و خلق و ارائه آثار بهتر انگیزه بسیار بیشتری خواهد داشت. به همین واسطه است که هنرمند می‌تواند جایگاه خودش را در عرصه‌های هنری تثبیت کند. با توجه به هرآنچه گفتم، تاکید دارم که حتما باید برای ایجاد بازار فروش ساز و کار مشخصی ایجاد شود. در صورت وجود بازار فروش است که بخش عمده‌ای از آثار ارائه شده به جشنواره هنرهای تجسمی فجر و دیگر رویدادها به سمت بازار میل پیدا خواهند کرد. اگر این سمت و سو وجود داشته باشد. طی این رویه است که گنجینه‌های هنری ما، موزه‌ها، نگارخانه‌ها، گالری‌ها رونق خواهند گرفت و به این ترتیب است که حتی دیوار خانه‌ها به آثار هنری مزین خواهند شد. ما می‌خواهیم جشنواره بزرگی چون هنرهای تجسمی فجر بتواند الگوی بسیاری از موضوعات و تکنیک‌ها باشد. هرچه بیشتر و بهتر به بازار فروش پرداخته شود به عرصه هنر کمک کرده‌ایم.
از تیم تشکیل شده به عنوان شورای سیاست‌گذاری جشنواره شانزدهم رضایت دارید؟ اغلب هنرمندان معتقدند سیاست‌گذاران جشنواره باید خود هنرمند باشند.
من دبیرخانه امسال را فعال و فوق‌العاده فعال می‌دانم و معتقدم حتما با تلاش و کوشش اعضاء، می‌تواند شرایط بهتری را برای جشنواره ایجاد کند. دوستان هرکدام در کارشان تخصص دارند و طی مدت فعالیت دبیرخانه مشورت‌های زیادی با همیاری و همکای اعضای شورای سیاست‌گذاری صورت گرفته است. مطمئنا با انجام مشورت‌ها و مشاوره‌هاست که اتفاقات خوبی رقم خواهد کرد. جشنواره امسال هم از این قضیه مستثنی نیست.
اگر ناگفته‌ای مانده بفرمایید.
با وجود گزینش خوب کادر هنری برای جشنواره انشالله در دوره شانزدهم شاهد اتفاقات خوب و درخوری باشیم.