نخستین نمایشگاه «جامع تربیت و آموزش، ارتش انقلابی از نیروی انسانی» بهانه ما برای رفتن به ستاد فرماندهی نیروی پدافند هوایی ارتش بود. با مهربانی و روی گشاده پذیرای ما در دفتر محل کارش شد؛ اگرچه به دلیل موفقیت‌هایی جدیدی که در نیروی پدافند هوایی به دست آمده است برنامه کاری فشرده با جلسات متعدد دارد اما گفت وگو با او تأخیر نیافت و رأس ساعت تعیین شده صحبت با او را آغاز کردیم.
میزبان ما امیر «دلاوری» معاون تربیت و آموزش نیروی پدافند هوایی ارتش است؛ او که گرد تجربه و گذر عمر بر سر و صورتش نشسته، بر اهمیت نیروی انسانی کارآمد و موضوع آموزش نیروی انسانی تاکید بسیاری دارد و می‌گوید: «شرط لازم و کافی برای نیل به موفقیت و انجام مأموریت، در هر سازماندهی، وجود نیروی انسانی کیفی و کارآمد است. معاونت تربیت و آموزش متولی کیفیت‌بخشی و کارآمدکردن نیروی انسانی در نیروی پدافند هوایی است».
بحث چگونگی آموزش در نیروی پدافند هوایی، یکی دیگر از موضوعات مورد بحث ما با امیر دلاوری بود؛ او درباره جایگاه آموزش در نیروی پدافند هوایی ارتش می‌گوید: «آموزش در نیروی پدافند هوایی همواره با نگاه به آینده و متناسب با شرایط نبردهای آینده ارایه می‌شود. امروزه نگاه به سطح تکنولوژی و تهدیدات روز و طراحی آموزش‌ها بر این اساس، پاسخگوی صحنه‌های نبرد نخواهد بود و لذا به منظور جلوگیری از عقب‌ماندگی، نگاه به آینده و فرداها ضروری است. الحمدالله با توجه به سطح دانش و فناوری سامانه‌های جدید و دانشی که از این بابت به نیرو وارد می‌شود، در این زمینه هیچ مشکل و یا عقب‌افتادگی نداریم».
معاونت تربیت و آموزش نیروی پدافند هوایی ارتش، آموزش و تربیت را دو رکن اساسی در نیروی پدافند هوایی می‌داند که همواره مورد تاکید فرماندهان ارتش است و می‌افزاید: «تربیت بر آموزش مقدم است. تربیت یعنی آماده‌کردن نیروها از لحاظ روحی و روانی برای پذیرش مسؤولیت سنگینی که در آینده به عهده این عزیزان گذاشته می‌شود. آن چیزی که موجب ماندگاری رزمنده در صحنه نبرد می‌شود و تا آخرین لحظه می‌تواند او را در سنگر خود حفظ کند، تربیت است».
برای آشنایی بیشتر با مأموریت‌ها و عملکرد معاونت آموزش نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و همچنین دلایل اقتدار دفاعی کشور با امیر سرتیپ دوم ستاد «علی دلاوری» معاون تربیت و آموزش نیروی پدافند هوایی ارتش به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه، متن کامل این گفت‌وگو را از نظر خواهید گذراند.
وظایف معاونت تربیت و آموزش چیست، و نحوه جذب نیروی انسانی در نیروی پدافند هوایی چگونه است؟
معاونت تربیت و آموزش نیرو، یک معاونت راهبردی است که وظیفه تربیت و آموزش کارکنان نیرو را بر عهده دارد. مسؤولیت محوری این معاونت، تأمین نیازمندی‌های دانشی و مهارتی کارکنانی است که به پشتیبانی آموخته‌های خود، موفقیت در عملیات پدافند هوایی را تضمین و قطعی می‌کنند.
شرط لازم و کافی برای نیل به موفقیت و انجام مأموریت، در هر سازماندهی، وجود نیروی انسانی کیفی، کارآمد و مهارت‌آموز است. معاونت تربیت و آموزش متولی کیفیت‌بخشی و کارآمدکردن نیروی انسانی در نیروی پدافند هوایی است.
آموزش در نیروی پدافند هوایی همواره با نگاه به آینده و متناسب با شرایط نبردهای آینده ارایه می‌شود. امروزه نگاه به سطح تکنولوژی و تهدیدات روز و طراحی آموزش‌ها بر این اساس، پاسخگوی صحنه‌های نبرد نخواهد بود و لذا به منظور جلوگیری از عقب‌ماندگی، نگاه به آینده ضروری است. الحمدلله با توجه به سطح دانش و فناوری سامانه‌های جدید و دانشی که از این بابت به نیرو داده می‌شود، در این زمینه هیچ مشکل یا عقب افتادگی نداریم.
آموزش و تربیت، دو رکن اساسی در نیروی پدافند است که به نوعی تربیت بر آموزش مقدم است. تربیت یعنی آماده‌کردن نیروها از لحاظ روحی و روانی برای پذیرش مسؤولیت سنگینی که در آینده به عهده این عزیزان گذاشته می‌شود. آن چیزی که موجب ماندگاری رزمنده در صحنه نبرد می‌شود و تا آخرین لحظه می‌تواند او را در سنگر خود حفظ کند، تربیت است.
در نیروی پدافند هوایی سه طیف نیروی پایور یعنی افسر، درجه‌دار و کارمند و یک طیف هم سرباز و مشمولین وظیفه وجود دارند که هر طیف، به فراخور مسؤولیتی که به آن‌ها واگذار می‌شود، تحت آموزش‌های لازم و کافی و البته مستمر قرار می‌گیرند.
گزینش و جذب کارمندان، افسران و درجه‌داران به صورت فراخوان کلی از طریق رسانه ملی و جراید انجام می‌شود. با توجه به گستردگی و پراکندگی یگان‌های پدافند هوایی در سطح کشور و وجود مناطق پدافند هوایی، گروه‌ها یا مرکز فرماندهی و کنترل شبکه یکپارچه در هر شهر یا استان، عضویابی هم از طریق یگان‌های زیرمجموعه نیرو، انجام می‌شود.
همرزمان و همکاران من به مدارس آن شهر یا استان اعزام می‌شوند و به صورت چهره به چهره با دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان صحبت و وظایف و مأموریت پدافند هوایی را برای ایشان تشریح می‌کنند. بخش قابل توجهی از نیازمندی نیروی انسانی به این صورت جذب می‌شوند که به آن «عضویابی» می‌گویند.
پس از فراخوان داوطلبین و اخذ آزمون علمی از ایشان، سه برابر نیازمندی انتخاب شده و به انجام معاینات پزشکی معرفی می‌شوند. در این معاینات، بالغ بر ۴۰ شاخص فیزیکی و روانی افراد سنجیده می‌شود. اگر داوطلب از این مراحل عبور کرد، مصاحبه‌های عقیدتی، مکتبی و حفاظتی انجام می‌شود. در صورت موفقیت در تمامی این مراحل، منطبق بر تدابیر و پیش‌بینی‌های امور نیروی انسانی، جذب نهایی نفرات صورت می‌پذیرد.
اولین مرحله تربیتی و آموزشی برای کارکنان جدید، یک دوره جامعه‌پذیری نظامی است که برای هر طیف به صورت تمرکزی انجام می‌شود و افراد بعد از آن، وارد دانشگاه افسری یا مراکز آموزشی نیرو می‌شوند. بر اساس نمره‌ای که کسب کرده‌اند، علاقه‌مندی افراد و متناسب با نیاز سازمانی، ایشان را به تخصص و رشته‌های مختلفی تقسیم می‌کنیم.
مرجع تربیت و آموزش افسران نیروی پدافند هوایی، دانشگاه افسری خاتم‌الانبیاء (ص) با قدمت ۹ ساله است؛ که در سال ۱۳۹۲ با فرمان حکیمانه مقام معظم رهبری، تأسیس شد. طی این ۹ سال، بالغ بر ۱۴۰۰ نفر افسر ولایی و دانشمند، تربیت و دانش‌آموخته شده و به سازمان رزم نیروی پدافند هوایی افزوده شدند.
دانشکده‌های زیر مجموعه این دانشگاه، مسؤولیت آموزش افسران در تخصص‌های گوناگون رزمی و پشتیبانی نیرو را بر عهده دارند. از جمله این تخصص‌ها می‌توان به تخصص‌های فرماندهی و کنترل، برق و مخابرات، مکانیک و الکترومکانیک اشاره کرد.
درجه‌داران نیروی پدافند هوایی نیز پس از ورود به مراکز آموزش تخصصی نیرو، تحت تربیت ولایی و آموزش‌های تخصصی قرار گرفته و متولی امور اجرایی در انواع تخصص‌های مورد نیاز در پدافند هوایی می‌شوند.
نیروی پدافند هوایی، نیرویی تجهیزات‌محور و مهارت‌محور است و پیش‌برد مأموریت‌ها در این نیرو مستلزم نیروی انسانی کیفی و منابع انسانی کارآمد و مجرب است که به لطف الهی، تأمین این نیاز در نیروی پدافند هوایی در بهترین حالت ممکن با عقبه دانشی ۱۰۰ ساله، محقق می‌شود. تربیت و آموزش‌های نیروی انسانی در پدافند به عنوان یک مؤلفه بسترساز منجر به وجود رزمندگانی ولایت‌مدار، مهارت‌محور، میهن‌پرست، شجاع و آراسته به سایر صفات پسندیده‌ی سربازی می‌شود.
در دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) ما بهترین اساتید را داریم
در دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) ما بهترین و مجرب‌ترین اساتید را داریم. اساتیدی که هم تجربه میدانی و هم تحصیلات آکادمیک دارند. الحمدالله کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های بسیار مدرن و پیشرفته در این دانشگاه داریم که از بسیاری از دانشگاه‌های دولتی در تهران هم پیشرفته‌تر هستند.
دانشجویان دانشگاه ما ۱۴۰ واحد درس علمی، آکادمیک و تخصصی پاس می‌کنند. یک دانشجوی رشته برق علاوه بر دروس یک دانشجوی دانشگاه‌های دولتی یا آزاد، دروس تخصصی مختص پدافند را نیز آموزش می‌بیند. مثلاً درس رادار یک، رادار دو، درس جنگ الکترونیک و… جز سرفصل‌های دانشجویان رشته برق و مخابرات دانشگاه‌های بیرون نیست.
با توجه به اقلیم سایت‌ها و یگان‌های پدافند هوایی، دانشجویان ما در تابستان سال‌های اول و دوم تحصیل، برای ارتقای روحیه سلحشوری، شهادت‌طلبی و احراز توانمندی برای کار در محیط سخت به اردوگاه‌های کویر، کوهستان و جنگل اعزام می‌شوند. دانشجویان در تابستان سال‌های سوم و چهارم تحصیل جهت کارورزی به یگان‌ها و مراکز فرماندهی و کنترل سایت‌های ما اعزام می‌شوند و مهارت‌های تخصصی لازم را کسب می‌کنند.
در روزهای اخیر شاهد برپایی نخستین نمایشگاه جامع تربیت و آموزش «ارتش انقلابی، از نیروی انسانی تا سرمایه انسانی» بودیم؛ در این نمایشگاه چه دستاوردهایی به نمایش گذاشته شدند؟
امسال برای اولین بار نمایشگاه «از نیروی انسانی تا سرمایه انسانی» برگزار شد که فرآیند آموزشی و تربیتی کارکنان، اعم از افسر و درجه‌دار را کاملاً ترسیم کرده است. این نمایشگاه شامل ۱۶۸ غرفه بود که ۱۷ غرفه مربوط به معاونت تربیت و آموزش، دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص)، مرکز آموزش‌های تخصصی پدافند هوایی، مرکز آموزش درجه‌داری اراک، مرکز آموزش وظیفه سمنان، آیین‌نامه و تدوین، مهارت‌آموزی، تربیتی و عقیدتی و آموزش‌های یگانی بود.
این نمایشگاه در حقیقت فرآیند آموزشی و تربیتی را ترسیم کرده است. از اهداف این نمایشگاه، ارایه و نمایش منطبق بر نظام آموزش، مأموریت‌محور و مهارت‌پایه با ترسیم نمایش و همچنین ترسیم و نمایش چرخه نظام‌مند تربیت آموزش آجا از تبدیل علم به دانش، دانش به تخصص، تخصص به مهارت و همچنین ارایه توانمندی آموزشی و قابلیت‌های منحصر به فرد آن برای نیروهای مسلح و کشورهای دوست و هم‌پیمان نام برد.
در چند روز گذشته شاهد عملیات موفق پهپاد کرار مجهز به «سامانه موشکی مجید» بودیم؛ این کاربران پهپاد در کجا آموزش می‌بینند؟
در هر رزمایش، تاکتیک و تکنیک موفق مستلزم این است که ضمن پیروی از یک راهبرد مؤثر از آموزش خوبی برخوردار باشد. این الحاق که از دستاوردهای مهم نیروی قدرتمند پدافند بوده، نشان می‌هد آموزش‌ها به خوبی صورت گرفته است.
در خصوص دانشجویان پهپاد، برابر تدابیر معاونت محترم تربیت و آموزش ارتش جمهوری اسلامی ایران، تخصص پهپاد در دانشگاه شهید ستاری آموزش داده می‌شود. آموزش‌های تخصصی لازم نیز در مرکز سمنان توسط اساتید مجرب انجام می‌شود. ما آنجا یک گردان پهپاد و پروازی داریم. من نیز در این رزمایش و در تست میدانی آن حضور داشتم. بسیاری از کارهای الحاق پروژه رسول توسط پرسنل جوان انجام شد که نشان می‌دهد آموزش‌ها به درستی و برابر سیکل و فرآیند آموزشی، انجام شده است.
بحث آموزش بسیار زمان‌بر است و قاعده خاص خود را نیز دارد. از زمانی که این طرح اجرایی و عملیاتی می‌شود تا زمان تحویل انبوه آن به یگان‌ها، چیزی حدود دو ماه زمان می‌برد که روندی طولانی است. چگونه توانستید همزمان این آموزش را پیش ببرید تا امروز کاربران در سراسر کشور بتوانند از آن استفاده کنند؟
آموزش در نیروی پدافند برای امروز نیست بلکه برای فردا و آینده است
یکی از شعارها و سیاست‌های ما در نیروی پدافند در حوزه آموزش این است که آموزش برای امروز نیست بلکه برای فردا و آینده است. اگر آموزش برای امروز باشد، ممکن است غافلگیر شویم. پس ما باید یک قدم جلوتر از کشورهای دیگر و دشمنان باشیم و پیش‌بینی و آینده‌نگری کنیم. در همین مدت کوتاه، زیرساخت‌ها و پیش‌نیازهای لازم به کاربران و کارکنان داده شد که این تجربه و کار مهم، به خوبی صورت گرفت.
آیا کاربرانی در این مناطق پهپادی هستند که بتوانند از این طرح استفاده کنند؟
در حقیقت بین کاربرانی که در پایتخت یا در فرماندهی پهپاد هستند و کاربری که در دورترین نقطه یگان‌های پدافندی حضور دارد، هیچ تفاوتی نیست؛ چون کاملاً به آن‌ها اشراف داریم. همگی این افراد آموزش‌دیده، با تجربه، با اعتماد به نفس بالا، متخصص و متعهد هستند. ما به همه این کاربران اعتماد داریم و می‌دانیم که به خوبی به وظایف خود عمل می‌کنند.
در سال‌های اخیر شاهد جنگ در مناطقی نظیر قره‌باغ یا اوکراین بودیم. در این بحران‌ها پرنده‌های بدون سرنشین، بیش از پیش اثرگذاری خود را نشان دادند و توانستند سیستم‌های پدافندی بسیار گران را به راحتی منهدم کنند. طرح و برنامه نیروی پدافند هوایی برای مقابله با تهدیدات این حوزه چیست؟
مهم‌ترین اصل در تقابل با تهدیدات، شناخت لازم و کافی از مقدورات و توانایی‌های تهدید است. این شناخت در فرهنگ نظامی تحت عنوان «اشرافیت اطلاعاتی» بررسی و پیگیری می‌شود. اشرافیت اطلاعاتی، موجب دست‌یابی و کشف نقاط قوت و ضعف تهدید شده و راهکارهای مقابله را روشن و مشخص می‌سازد.
دانش پرنده‌های بدون سرنشین در نیروی پدافند هوایی سابقه‌ای بیش از ۵۰ ساله دارد
از آن جایی که دانش پرنده‌های بدون سرنشین در نیروی پدافند هوایی، سابقه‌ای بسیار دیرینه و بیش از ۵۰ ساله دارد، علوم مرتبط و مقدورات و امکانات این دسته از تهدیدات، برای ما کاملاً شفاف و قابل تحلیل است. این سطح دانش و تجربه در نیروی پدافند هوایی، روش‌های مؤثر در مقابله با این نوع تهدیدات را آشکار کرده است. بر اساس این اشرافیت، نیازمندی‌های تجهیزاتی تأمین و طرح‌های عملیاتی تدوین شده و در زمان ضرورت، به اجرا گذاشته می‌شوند.
پدافند هوایی یک نیروی تجهیزات‌محور و مهارت‌محور است و فناوری در آن تأثیر زیادی دارد. با توجه به اینکه این نیرو یک نیروی جوان است، شما سطح تجهیزات تکنولوژی و فناوری در این نیرو را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در تمامی اعصار و قرون، از گذشته‌های بسیار دور تاکنون، ارزشمندترین دارایی بشریت، زندگی بوده است. حفظ زندگی در هر دوره‌ای نیازمند امکانات خاصی بوده که متناسب با میزان تأمین آن امکانات، بقا نیز به صورت نسبی تضمین می‌شد.
امروزه نبردهای هوایی و فضایی با استفاده از بالاترین سطح علوم و فناوری‌ها، به دلیل رویکرد تأثیرمحوری در جنگ‌ها، کانون توجه تمامی کشورها و نیروهای نظامی آنان است. متناسب با سطح دانشی و فناوری تجهیزات آفندی، نیروهای پدافندی نیز نیازمند برخورداری از تجهیزات پیشرفته و ایجاد تناظر بین تهدید و فرصت هستند. صرفاً در این صورت، موازنه قوا برقرار بوده و قدرت بازدارندگی ایجاد می‌شود.
پروژه‌های بسیار زیادی با سطوح بالای دانشی، مخصوصاً در حوزه‌های علوم نوپدید، مانند کوانتوم، لیزر، هوش مصنوعی داریم
بر اساس این نگرش، نیروی پدافند هوایی با برخورداری از بیش از ۱۰۰ سال تجربه، نیازمندی دانشی و تجهیزاتی خود را کاملاً درک کرده و با آگاهی لازم و کافی نسبت به مساله، دانش‌های موجود را برای انتقال به میادین رزم، تبدیل به فناوری کرده است.
آنچه امروزه در نیروی پدافند هوایی شاهد آن هستیم، درخشش آن در تمامی حوزه‌های فناوری دفاع هوایی و فرماندهی و کنترل است. سرچشمه دانش تجهیزاتی که امروزه در پدافند هوایی مایه افتخار میهن هستند، این نیرو بوده است که با انتقال به صنایع نظامی کشور و هدایت و راهبری این صنایع، تبدیل به محصولاتی بسیار پیشرفته، کارآمد و مؤثر در تعیین نتیجه عملیات‌های پدافند هوایی شده و خواهد شد.
ارتقای سطح دانش در نیروی پدافند هوایی، متناظراً صنایع تولیدی نظامی را به پیشرفت واداشته است. امروز در پدافند هوایی ارتش، با استفاده از ظرفیت‌های نیرویی، شاهد وجود انواع تجهیزات رزمی یا تعریف پروژه‌های بسیار زیادی با سطوح بالای دانشی، مخصوصاً در حوزه‌های علوم نوپدید، مانند کوانتم، لیزر، هوش مصنوعی و غیره هستیم.
۱۲ نوع سامانه جدید موشکی با قدرت درگیری از بردهای کوتاه تا بردهای بلند بیش از ۳۰۰ کیلومتر تولید و به کار گیری شده است
پیشرفت‌های نیروی پدافند هوایی صرفاً در بخش علوم نوپدیدی که اشاره شد، نبوده است. بلکه در حوزه‌های مسبوق به سابقه نیز نه تنها پیشرفت کرده بلکه جهش‌های بزرگ و گام‌های بلندی برداشته است.
در حوزه رادارهای کشف، با دست‌یابی به دانش و فناوری‌های روز دنیا، موفق به تولید و به‌کارگیری انواع رادارهای ثابت و تاکتیکی، با تنوع فرکانسی و با قابلیت کشف سطح مقطع‌های راداری بسیار پایین (در مقابل تهدیدات پنهان‌کار) شده‌ایم.
در حوزه رزم و درگیری گرم، از زمان تشکیل نیروی پدافند هوایی تاکنون، بیش از ۱۲ نوع سامانه جدید موشکی با قدرت درگیری از بردهای کوتاه تا بردهای بلند بیش از ۳۰۰ کیلومتر تولید و به کار گیری شده است که علاوه بر تأمین قدرت نقطه‌زنی و توان درگیری در ارتفاعات بسیار کم، در مقابل اهداف استراتژیک نیز در ارتفاعات بسیار بالا، قدرت لازم و کافی را برای کشور فراهم آورده است.
۱۱ نوع سامانه جنگالی در اختیار داریم
در حوزه درگیری‌های غیر گرم، پدافند ارتش در حال حاضر به بیش از ۱۱ نوع سامانه جنگالی مجهز شده که با قدرت و توانمندی‌های مختلف، قابلیت نیرو در این حوزه را مثال‌زدنی کرده است.
هر ساله سامانه‌های متعددی به سازمان رزم نیروی پدافند هوایی ارتش افزوده می‌شود. موضوعی که در اینجا مطرح می‌شود، بحث تربیت و آموزش نیروهایی است که بتوانند از این سامانه‌ها استفاده کنند؛ در خصوص این بُعد از فعالیت‌هایتان نیز توضیح دهید.
خوشبختانه در طول چند سال اخیر تجهیزات و سامانه‌های بسیار جدید و به روزی اعم از سامانه‌های راداری، موشکی، پهپادی و جنگالی به سازمان رزم پدافند اضافه شده است و این انبوه سامانه‌ها مستلزم این است که آموزش خوبی نیز وجود داشته باشد.
با دانشی که کارکنان، دانشجویان و هنرآموزان در دانشگاه یا در مراکز درجه‌داری پیدا کردند، همچنین آموزش‌های خاص آن سامانه‌ها که به صورت میدانی و تئوریک با کمک و همکاری دوستان وزارت دفاع در صنعت انجام می‌شود، دوره‌های آموزشی توسط وزارت دفاع برای کلیه سامانه‌ها، کاربرها و حتی تربیت استاد صورت می‌گیرد.
ما افراد مجربی را به عنوان استاد می‌فرستیم تا تعلیم ببینند و خودشان در یگان‌های پدافندی، آموزش می‌دهند. ما این افراد آموزش‌دیده را در رزمایش‌ها و مأموریت‌های مختلف استفاده می‌کنیم تا بحث مهارت‌افزایی هم صورت بگیرد.
آموزش افرادی که پهپادها را کنترل می‌کنند نیز در دانشگاه خاتم الانبیا (ص) انجام می‌شود؟
به دلیل وجود نگرش و فرهنگ عملیات مشترک در ارتش، اشتراک مساعی و ظرفیت‌های نیروهای چهارگانه آن، مقوله‌ای آشنا و مسبوق به سابقه است. بر اساس همین نگرش، ظرفیت‌های آموزشی نیز مابین نیروهای چهارگانه به اشتراک گذاشته می‌شود. نتیجه این نوع اقدام، علاوه بر ارایه کیفی‌ترین آموزش، استمرار فرهنگ سازمانی یکسان و یکنواخت در مجموعه ارتش است که به نوبه خود، تأثیرات بسیار مثبتی به همراه دارد.
معاونت تربیت و آموزش ارتش، بر اساس میزان دانش و تجربه هر یک از نیروها، آموزش برخی از تخصص‌ها را به صورت تمرکزی و در یک دانشگاه برنامه‌ریزی کرده است و سایر نیروها با اعزام دانشجویان خود به دانشگاه مرجع، بیشترین حد دانش را دریافت می‌کنند.
دانشگاه شهید ستاری به عنوان قطب و مرکز آموزش پایه‌ی پهپاد کل ارتش در نظر گرفته شده است
با توجه به تجربیات نیروی هوایی در هوانوردی، دانشگاه شهید ستاری به عنوان قطب و مرکز آموزش پایه پهپاد کل ارتش در نظر گرفته شده است. به منظور پوشش تفاوت‌ها در مأموریت و شرح وظایف هر یک از نیروها و نیل به آموزش لازم و کافی متناسب با نیازمندی‌های تخصصی، هر نیرو نقطه نظرات و خواسته‌های آموزشی خود را به دانشگاه یاد شده اعلام کرده و مد نظر قرار می‌گیرند.
دانشجویان رشته پهپاد بعد از دانش‌آموختگی از دانشگاه شهید ستاری، دوره یک‌ساله‌ای تحت عنوان «دوره مقدماتی رسته‌ای» را به منظور تکمیل دانش و مهارت‌های تخصصی لازم مطابق با مأموریت‌های پدافند هوایی، می‌گذرانند. در این دوره، فراگیران ضمن آشنایی با کلیه مقدورات پهپادی نیرو، آموزش‌های جامع و کامل تخصصی را دریافت کرده تا نسبت به شرح وظایف تخصصی توانمند شوند.
با توجه به سطح دانش نیروی پدافند هوایی در حوزه‌های اطلاعات عملیات، دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) به عنوان قطب اطلاعات عملیات ارتش تعیین شده و آموزش افسران اطلاعات عملیاتی سایر نیروها در این دانشگاه صورت می‌پذیرد. دانشگاه امام علی (ع) افسری، قطب رشته مدیریت و پیاده است.
آیا در حوزه رادار، مرکز آموزش تخصصی زیر نظر پدافند قرار دارد یا این حوزه در دانشگاه خاصی انجام می‌شود؟
دانشجویان دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) با تحصیل در رشته برق الکترونیک بومی شده که متضمن دروس اختصاصی حوزه رادار مانند رادار یک، رادار دو، آزمایشگاه و کارگاه رادار است، ضمن فراگیری علوم پایه در حوزه رادار، با رادارهای موجود نیز آشنا می‌شوند.
متعاقب این فرآیند، می‌توانند با تحصیل در رشته کارشناسی ارشد رادار که تاکنون در کشور مسبوق به سابقه نبوده است، وارد علوم عمیق‌تر راداری شوند. طراحی این مقطع تحصیلی با این هدف بوده که دانش‌آموختگان این مقطع، ضمن فراگیری دانش چندوجهی الکترومغناطیس در حوزه رادار، توانایی طراحی رادارها، بر اساس نگاه به آینده را کسب کنند.
انواع آزمایشگاه و کارگاه‌هایی که در بخش آموزش رادار در دانشگاه خاتم وجود دارد، در تمامی بازدیدهای آموزشی، حتی از سوی دانشگاه‌های تراز اول کشور، بازدیدکنندگان را شگفت‌زده کرده است.
مراکز آموزش تخصصی در تناظر با دانشگاه‌های غیر نظامی، حکم دانشکده‌های تخصصی را دارند. در زیرمجموعه مرکز آموزش‌های تخصصی پدافند هوایی، گروه‌ها و هیأت‌های آموزشی متعددی فعالیت می‌کند. یکی از این گروه‌های آموزشی، گروه آموزشی رادار است. در این گروه آموزشی، افسران و درجه‌داران متخصص رادار، با رادارهای موجود در نیروی پدافند هوایی آشنا شده، تعمیر و نگهداری این دسته از تجهیزات را به صورت کاملاً عملی آموخته و سطح دانش و مهارت‌های خود را افزایش می‌دهند.
در حوزه موشک‌های دیگر مثل باور ۳۷۳ و سایر موشک‌ها، شلیک این‌ها برای بحث آموزش هزینه هنگفتی دارد که به صرفه نیست؛ آیا در این حوزه هم شبیه‌ساز تولید شده است؟
اولاً با توجه به نقش حیاتی آموزش در رزم، هیچ هزینه‌ای در حوزه آموزش هنگفت نیست. تغییر این نگرش و فرهنگ برای حوزه‌های رزمی اکیداً الزامی است. ثانیاً، تمامی سامانه‌های رزمی پدافند هوایی به شبیه‌ساز مجهز هستند. در برخی موارد، علاوه بر مقدورات شبیه‌سازی خود سیستم، به منظور جلوگیری از استهلاک تجهیزات رزمی، شبیه‌سازهای مستقلی نیز ساخته شده است که امور آموزشی و تمرینی به وسیله آن‌ها، انجام می‌شود.
در صحبت‌هایتان اشاره کردید که با دانشگاه‌های چهارگانه ارتش در ارتباط هستید. ارتباط شما با دانشگاه‌های غیر نظامی به چه صورت است؟ آیا اساتید یا دانشجو برای دوره خاص رد و بدل می‌شوند؟
شاید در رشته رادار ما از آن‌ها دانشجو بپذیریم. رشته کارشناسی ارشد فرماندهی کنترل، مختص نظامیان است. خدمت‌تان عرض کردم که دانشگاه پدافند دو رشته تحصیلات تکمیلی دارد، یکی، کارشناسی ارشد رادار که از بیرون هم دانشجو می‌پذیریم و دیگری، رشته فرماندهی کنترل که یک رشته تخصصی است؛ یعنی ما در قالب نیروهای مسلح پذیرش داریم.
ما برای ارتقای هیأت علمی و ارتقای کیفی اساتیدمان با دانشگاه‌های بیرون رایزنی می‌کنیم. با دانشگاه امام حسین (ع)، دانشگاه مالک اشتر، دانشگاه تهران، دانشگاه خواجه نصیر، دانشگاه امیرکبیر و دانشگاه عالی دفاع ملی تعامل داریم و اساتیدمان را برای ارتقای علمی، به آنجا می‌فرستیم.
امیر سرلشکر موسوی از زمانی که مسؤولیت فرماندهی کل ارتش را بر عهده گرفت، در حوزه آموزش چه تحولاتی ایجاد کرده است؟
امیر فرماندهی محترم کل ارتش به نیروی انسانی نظر خاصی دارد و همیشه حوزه آموزش و تربیت جزو مطالباتش بوده است. امیر سرلشکر موسوی، به غیر از حوزه آموزش، بر حوزه تربیت نیز تاکید فراوان دارد چون اگر تربیت نباشد، شاید آموزش‌ها فراموش شود و شاید نتوانیم از آموزش‌ها به درستی استفاده کنیم.
بنابراین در مراکز آموزشی، منشور تربیت را برابر اوامر فرماندهی کل ارتش تدوین کردیم و برای اولین بار در نمایشگاه هم دستاوردی را در این خصوص به نمایش گذاشتیم. امیر موسوی در دانشگاه نیز یک مدل تربیتی تحت عنوان «مدل تربیتی طلوع» را پیاده کرد که بحث تربیت از حالت کیفی به حالت کمی تبدیل شده است. بر این اساس، دانشجویان دانشگاه پدافند علاوه بر اینکه در پایان هر ترم، یک کارنامه آموزشی دریافت می‌کنند، یک کارنامه تربیتی نیز دریافت می‌کنند.
نیروی انسانی کارآمد، مهم‌ترین ابزار است. با وجود پیشرفت تکنولوژی، باز هم نیروی انسانی کارآمد، متعهد، مؤمن و متخصص حرف اول را می‌زند که الحمدالله در ارتش جمهوری اسلامی ایران و علی‌الخصوص در نیروی پدافند، چنین نفراتی کم نیستند. شما به عنوان معاونت آموزش نیروی پدافند هوایی، شرایط امروز این نیرو را از لحاظ آمادگی نیروی انسانی، چطور ارزیابی می‌کنید؟
الحمدلله ما هیچ مشکلی در این حوزه نداریم و با توجه به آموزش‌هایی که در دانشگاه و در مرکز آموزش‌های تخصصی می‌دهیم، نیروی انسانی کارآمد و مفید تربیت می‌کنیم. در یگان‌های ما آموزش‌ها ادامه‌دار است و این‌طور نیست که آموزش متوقف شود و آموزش را وابسته به دو مرکز آموزشی نکردیم. دانشجو پس از دانش‌آموختگی در مرکز آموزش‌های تخصصی، وارد محیط عملیاتی می‌شود و آنجا باز تحت نظر اساتید باتجربه آموزش می‌بیند. به این مراحل «آموزش یگانی» گفته می‌شود.
نیروی انسانی در دانشگاه، دانش و در مرکز آموزش‌های تخصصی، تخصص را فرا می‌گیرند و در یگان‌های عملیاتی، در تخصص، مهارت می‌یابند. حتی یک سرهنگ هم تا زمان بازنشستگی پرونده آموزشی دارد و مستمرا تحت آموزش است.
در کنار این آموزش‌ها، دو نوع آموزش دیگر هم تحت عنوان آموزش‌های دوره طولی و عرضی داریم. دوره طولی، آموزش‌هایی است که کمتر از شش ماه و دوره عرضی، بیش از شش ماه ادامه دارد.
همچنین دوره‌های مقدمات رسته‌ای و پس از آن، دوره عالی رسته‌ای داریم که این دوره برای کارکنانی است که سروان هستند و می‌خواهند از درجه سروانی به درجه افسری ارشد یا سرگردی نائل شوند. این افراد باید ۹ ماه در مرکز آموزش تخصصی ما، دوره طولی را طی کنند.
برابر سهمیه‌ای که به ما داده شده، برای دوره دافوس فراخوان اعلام می‌کنیم چون تعداد داوطلبان ما زیاد و سهمیه کم است، اولین کاری که انجام می‌دهیم این است که فراخوان اعلام و طی یک جلسه اختبار با معاونین تخصصی از بین داوطلبین، افراد برتر را گزینش می‌کنیم. به این افراد دفترچه می‌دهیم و موارد آزمون دافوس را اعلام می‌کنیم؛ این افراد در آزمون شرکت می‌کنند و باز ۲ یا ۳ برابر ظرفیت، به عنوان سهمیه پدافندی اعلام می‌شود و پس از مصاحبه علمی، مکتبی و شایستگی، افراد برتر در دافوس پذیرش می‌شوند.
طی فرمایشاتی که مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در رابطه با پدافند فرمودند و پدافند را خط مقدم مقابله با دشمن اعلام کردند، به نظر شما دلیل اهمیت و نگاهی که ایشان به پدافند هوایی به عنوان اولین سپر و اولین خط مقدم دارند، چیست؟
به نظر بنده از برکات حق تعالی است که فرمانده معظم کل قوا (مد ظله العالی) بر همه مسائل اشراف دارند و در حدود یک نظامی استراتژیست، دانشمند و مجرب هستند. بر تمام اصول، قوانین، تاکتیک‌ها و تکنیک‌های جنگ و نبردهای آینده کاملاً اشرافیت دارند. بر همین اساس در دهم شهریور سال ۸۷ دستور حکیمانه و حکم تاریخی را اعلام کرد که بر اساس آن، آفند و پدافند از یکدیگر جدا شدند.
پدافند یک قدمت صدساله دارد. از زمان جنگ جهانی اول که هواپیما وارد جنگ‌ها شد، نیاز به پدافند نیز احساس شد. بر همین اساس هم در جنگ‌های امروز پیش از آنکه نیروی زمینی و… وارد کار شوند، اولین یگان درگیر، پدافند است. به همین دلیل برابر تدابیر حکیمانه رهبر معظم انقلاب اسلامی، پدافند به «خط مقدم نبردها» تبدیل شده است.
همانطور که مستحضرید، پدافند چهار مأموریت اصلی کشف، شناسایی، رهگیری و انهدام را بر عهده دارد. مأموریت کشف و شناسایی بیست و چهار ساعته، دائمی و همیشگی است و به همین دلیل به نیروی پدافند، پدافند همیشه بیدار می‌گویند. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز به همین دلایل، پدافند را از آفند جدا و آن را خط مقدم نبردها و اولویت اول نامیدند. در جای دیگری هم فرمودند که پدافند «بسیجیان ارتش» هستند.
نیروی پدافند همیشه آماده است اما نه به خاطر تهدیدهای رژیم صهیونیستی که برای ما بسیار عادی و پیش پا افتاده است؛ این تهدیدها تو خالی است و آن‌ها چیزی برای ارایه ندارند
در روزهای اوج‌گیری جنگ غزه، شاهد یک‌سری تهدیدات از سوی رژیم صهیونیستی علیه کشورمان بودیم. پاسخ نیروی پدافند هوایی به عنوان خط اول و خط مقدم دفاع از کشور به این گونه تهدیدات چیست؟
رژیم صهیونیستی تنها زورش به افراد بی‌گناه، کودکان، افراد غیر نظامی و بمباران بیمارستان و مدارس می‌رسد. در حقیقت نیروی جعلی اسرائیل هیچ قدرتی ندارد. نیروی پدافند طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی، اولویت اول است و هر تهدیدی که صورت بگیرد، باید اولین پاسخ را بدهد. نیروی پدافند همیشه آماده است اما نه به خاطر تهدیدهای رژیم صهیونیستی که برای ما بسیار عادی و پیش پا افتاده است؛ این تهدیدها تو خالی است و آن‌ها چیزی برای ارایه ندارند. ما در نیروی قدرتمند پدافند برای مقابله با هر گونه تهدیدی آمادگی صددرصد داریم.