اسماعیل الغول و رامی الریفی، خبرنگار و تصویربردار شبکه «الجزیره» آخرین شهدای رسانه‌ای طی چند روز اخیر هستند. محمد الماسری (استاد برنامه مطالعات رسانه در موسسه مطالعات تکمیلی دوحه) به همین مناسبت گزارشی نوشته و از مرگ رسانه‌ای غربی‌ها خبر داده است. او نوشته: جنگ اسرائیل در غزه بیش از هر درگیری دیگری در تاریخ، موجب مرگ روزنامه‌نگاران شده است.
به گزارش جارچی اخبار، محمد الماسری (استاد برنامه مطالعات رسانه در موسسه مطالعات تکمیلی دوحه)، به بهانه شهادت دو تن دیگر از ده‌ها خبرنگاری که در غزه جان خود را از دست داده‌اند، مطلبی را در خبرگزاری «الجزیره» منتشر کرده است.
در هفته اول مردادماه بود که ارتش غاصب اسرائیل، اسماعیل الغول و رامی الریفی را در شهره غزه به شهادت رساند. این دو فرد تصویربردار و خبرنگار شبکه «الجزیره» بوده‌اند. اسماعیل الغول را باید در میان مخاطبان عرب فردی محبوب دانست. او و رامی الریفی در زمان شهادت جلیقه خبرنگاری با آرم «PRESS» به تن داشته‌اند.
طبق تخمین‌های نسبی و آمارهای ارائه شده تا امروز تعداد خبرنگاران و روزنامه کشته شده در نسل‌کشی اخیرِ غزه، دست‌کم صد و سیزده نفر گزارش شده است.
الماسری تاکید کرده؛ تا امروز هیچ درگیری و جنگی در جهان تا این حد باعث کشتار اهالی رسانه نشده است.
اسرائیلی‌ها؛ قاتلانِ کارکشته‌ی خبرنگاران و عکاسان
در ادامه گزارش السماری آمده است: اسرائیل در کشتار اهالی رسانه اعم از عکاسان، خبرنگاران و روزنامه‌نگاران سابقه‌ای بس طولانی دارد که همه این موارد با خشونت همراه بوده است. سال ۲۰۲۳ بود که « CPJ» (کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران)، گزارشی از چند دهه کشتار اهالی رسانه توسط اسرائیلی‌ها را منتشر کرد.
از سویی، تحقیقات دیده‌بان حقوق بشر نشان داده که اسرائیل سال ۲۰۱۲، در چهار نوبت روزنامه‌نگاران و ساختمان‌های متعلق به رسانه‌ها را هدف قرار داده است. در جریان این حملات، دو روزنامه‌نگار کشته و بسیاری دیگر مجروح شدند.
در سال ۲۰۱۹، کمیسیون سازمان ملل متحد دریافت که اسرائیل در سال ۲۰۱۸ به دو روزنامه نگار فلسطینی به شکل عمدی شلیک کرده و هر دو را به شهادت رسانده است.
چرا اسرائیلی‌های قاتل محاکمه نمی‌شوند؟!
در سال ۲۰۲۲ که نیروهای ارتش اسرائیل، شیرین ابواکله (روزنامه‌نگار آمریکایی فلسطینی) را در کرانه باختری به ضرب گلوله کشت. پس از این اتفاق، اسرائیل تلاش کرد که انجام این کار را انکار کند؛ کاری که تقریبا پیش از انجام یک جنایت بی‌رحمانه انجام می‌دهد. در حادثه شهادت ابواکله شواهد و فیلم‌ها و عکس‌های متعددی وجود داشت و همین موضوع اسرائیل را مجبور به اعتراف کرد. در ادامه هم هیچ عواقبی برای سربازی یا نیروهایی که به سمت ابواکله (با جلیقه خبرنگاری و کلاه ایمنی خبرنگاری) شلیک کرده بودند، در نظر گرفته نشد!
همه این‌ها در حالی است که «کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران» به نیروهای امنیتی اسرائیل گفته اهالی رسانه باید در حملات و حوادث جنگی از مصونیت کامل برخوردار باشند؛ با این حال، موضوع شگفت‌انگیز و حتی تکان‌دهنده، سکوت روزنامه‌نگاران غربی نسبت به حوادث رخ داده برای همکارانشان است. این در حالی است که در آمریکای شمالی و اروپا اخباری مبنی کشته شدن روزنامه‌نگاران و عکاسان منتشر شده و در این زمینه همدردی‌هایی وجود داشته.
مقایسه واکنش غربی‌ها نسبت به کشته‌شدگان «اوکراین» و «غزه»
سوال این است اگر نیروهای روس در کمتر از یک سال بیش از صد روزنامه‌نگار را در اوکراین بکشند، روزنامه‌ها و رسانه‌های غربی چه واکنشی خواهند داشت؟
حتی زمانی که رسانه‌های خبریِ غربی، از کشته شدن روزنامه‌نگاران فلسطینی از زمان آغاز جنگ کنونی خبر می‌دهند؛ رسانه‌های غربی این کشتار را تلفات غیر عمدی جنگ می‌دانند. همین موضوع یعنی اتکای شدید روزنامه‌ها و روزنامه‌نگاران غربی به اسرائیل و جانبداری از آن‌ها در جنگ‌های اخیر این عدم اطلاع‌رسانی‌ها و حتی تحریف‌ها را بیشتر و جدی‌تر کرده است.
قتل روزنامه‌نگاران شارلی ابدو مشتی نمونه خروار…
در اینجا می‌توان تصور کرد که رسانه‌های خبریِ غربی صرفاً پایبندی خود را به اصول گزارشگری غرب مبنی بر جدایی و بی‌طرفی، حفظ کرده‌اند؛ اما در موقعیت‌های دیگر، روزنامه‌نگاران غربی نشان داده‌اند که واقعا اینطور نیست و همه چیز نمایشی است. قتل ۱۲ روزنامه‌نگار چارلی ابدو در سال ۲۰۱۵ مثالی بارز در این رابطه است. پس از آن حمله به دفتر این روزنامه، یک نمایش واقعی رسانه‌ای از سوی غربی‌ها شکل گرفت. در ادامه هم رسانه‌ها و اهالی رسانه‌های غربی به طور جدی‌تر روی این اتفاق متمرکز شدند.
پس از حادثه «چارلی ابدو» در عرض چند هفته هزاران گزارش نوشته شد. هشتگی هم با عنوان «من چارلی هستم» در فضای مجازی منتشر شد که بسیار مورد توجه قرار گرفت. اغلب روزنامه‌نگاران، رسانه‌های غربی و سازمان‌های پای‌بند به اصول آزادی بیان از این هشتگ حمایت کردند، تا جایی که انجمن روزنامه‌نگاران حرفه‌ای آمریکا حمله به شارلی ابدو را «وحشیانه» و «تلاش برای سرکوب آزادی مطبوعات» خواند.
رسانه‌های مطرح برای مهم جلوه دادن یک اتفاق پول می‌گیرند!
تشکل دیگری با نام «خانه آزادی» نیز با صدور بیانیه‌ای، این حمله را «وحشتناک» خوانده و خاطرنشان کرده بود که این کار تهدید مستقیم «حق آزادی بیان» است. در ادامه هم انجمن قلم آمریکا و انجمن ملی سکولار بریتانیا جوایزی را به «چارلی ابدو» اهدا کردند. گروه رسانه‌ای خبرگزاری «گاردین» نیز مبلغ هنگفتی را به این نشریه اهدا کرد.
با وجود همه این اتفاق است که سکوت و آرامش نسبی روزنامه نگاران غربی در قبال کشته شدن دست‌کم ۱۰۰ روزنامه‌نگار فلسطینی در غزه را باید تهدیدی تکان‌دهنده‌تر از حملات اسرائیل دانست. در ابتدای جنگ و ماه اکتبر همان سال بود که اسرائیل در گفتگو با خبرگزاری‌های غربی سلامت و امنیت اهالی رسانه حاضر در مناطق جنگی را تضمین کرده بود. اسرائیل از آن زمان تاکنون ورود روزنامه‌نگاران و خبرنگاران بین‌المللی را به غزه ممنوع کرده است.
نفوذ گسترده اسرائیل در رسانه‌های غربی
اسرائیل از نفوذ خود در غرب برای هدایت و کنترل روایت‌های خبری غربی در مورد جنگ استفاده کرده است. واقعیت این است که رسانه‌های خبری غربی اغلب مطیعانه از تاکتیک‌های دستکاری شده اسرائیل پیروی کرده‌اند! به عنوان مثال، با افزایش خشم جهانی علیه اسرائیل در دسامبر ۲۰۲۳، اسرائیل گزارش‌های نادرستی از تجاوز گسترده و سیستماتیک علیه زنان اسرائیلی، توسط مبارزان فلسطینی در ۷ اکتبر منتشر کرد.
بر اساس خبرها، رسانه‌های خبری غربی، از جمله «نیویورک تایمز» تحت فشار قرار گرفته‌اند و خشم فزاینده علیه اسرائیل را کم اهمیت جلوه دادند و به طور برجسته داستان دروغین «تجاوز سیستماتیک» را پررنگ‌تر کرده‌اند.
بعدها، در ژانویه ۲۰۲۴ دیوان بین‌المللی دادگستری، اقداماتی موقتی را علیه اسرائیل صادر کرد. اسرائیل هم تقریباً بلافاصله با اتهامات پوچ تروریسم علیه آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی پاسخ داد. و بعد، رسانه‌های خبری غربی داستان اقدامات موقت را که به شدت از اسرائیل انتقاد می‌کرد، کم اهمیت جلوه دادند.
این موارد و نمونه‌های دیگر تنها بخشی از نفوذ گسترده اسرائیل در رسانه‌های غربی است که پیش از جنگ اخیر نیز همواره وجود داشته است.
کشتارِ عمدیِ غیرنظامیان!
یک مطالعه تجربی نشان داده که اسرائیل مرتباً و به عمد حملاتی را به قصد کشتار غیر نظامیان انجام می‌دهد. به گونه‌ای که اطمینان حاصل شود، رسانه‌های خبری ایالات متحده این دسته از تهاجمات را نادیده می‌گیرند و آن‌ها را کم اهمیت جلوه دهند.
در جریان نسل‌کشی کنونی نیز سازمان‌های خبری غربی نیز تمایل داشتند محتوای گسترده خبری مربوط به فلسطین در رسانه‌های اجتماعی را سانسور کنند. این اتفاق واقعیتی است که طرفداران آزادی بیان را نگران می‌کند. در این میان؛ به راحتی می‌توان به تعداد انگشت شماری از گزارش‌ها و تحقیقات خبری غربی اشاره کرد که در مورد برخی اقدامات اسرائیل در جریان نسل‌کشی فعلی انتقاد کرده‌اند. اما این گزارش‌ها در دریای رضایت از روایت‌های اسرائیلی و به طور کلی چارچوب‌بندی‌های طرفدار اسرائیل و ضد فلسطینی گم شده‌اند.
بسیاری از روزنامه‌نگاران در ایالات متحده و اروپا خود را حقیقت‌گو، منتقد قدرت و دیده‌بان می‌دانند! این دسته از روزنامه‌نگاران در حالی که اشتباهات خود را در گزارش‌دهی تصدیق می‌کنند، اغلب خود و سازمان‌های خبری‌شان را در تلاش برای انصاف، دقت، جامعیت، تعادل، بی‌طرف می‌دانند که هرگز اینطور نیست. حجم وسیعی از ادبیات علمی نشان می‌دهد که رسانه‌های خبری غربی به اصول اعلام شده خود عمل نمی‌کنند. در این میان؛ جنگ اسرائیل علیه غزه، رسانه‌های خبری را بیشتر به عنوان روزنامه‌ها و خبرگزاری‌هایی فیک و تقلبی معرفی کرده است.
در این میان باید پرسید آیا همچنان باید روزنامه‌نگاری غربی را ایده‌آل و شاخص بدانیم؟ واقعیت این است که رسانه‌های غربی از اهدافی که داشته‌اند، فرسنگ‌ها دور شده‌اند.