فیلترهای هپا یک محصول مهم برای صنایع داروسازی و غذایی است که به عنوان یکی از ابزارهای مهم برای مقابله با بحران‌های بهداشتی مانند شیوع کرونا شناخته می‌شود. تاکنون این فیلترها به کشور وارد می‌شده اما اخیرا یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان موفق به ساخت این فیلترها مبتنی بر الیاف نانو شده و به گفته مسئولان این شرکت این فیلتر استاندارد بین‌المللی EN1822 را دریافت کرده است.
به گزارش جارچی اخبار، کلمه هپا HEPA یا High Efficiency Particulate Air به معنی تصفیه ذرات هوا با کارایی بالا است و فیلتر هپا از در هم تنیده شدن و فشرده شدن الیاف‌های فایبرگلاس ساخته می‌شود.
سابقه فیلترهای هپا به جنگ جهانی دوم باز می‌گردد. در ابتدا، این فیلترها برای محافظت از دانشمندان و مهندسان در برابر ذرات رادیواکتیو ساخته شدند. تکنولوژی این نوع فیلتر برای اولین بار در دهه ۱۹۴۰ توسط بخش شیمیایی ارتش آمریکا و کمیته تحقیقات دفاع ملی توسعه داده شد. این توسعه به عنوان بخشی از پروژه منهتن در دوران جنگ جهانی دوم شکل گرفت که هدف آن تولید بمب‌های اتمی بود و محققان به فیلتر مناسبی برای حذف مواد رادیواکتیو از هوا نیاز داشتند.
فیلترهای هپا از جنس الیاف پنبه نسوز و سلولز تشکیل شده بودند که به طور مؤثری سموم رادیواکتیو را از هوا حذف می‌کردند.این فناوری به حفاظت از سربازان در مقابل حملات گازی کمک کرد.
در دهه ۱۹۵۰، در صنایع نظامی و فضایی به کار گرفته شدند و به عنوان استاندارد اساسی در تصفیه هوا در فضاپیماها و ایستگاه‌های فضایی شناخته شدند. در دهه ۱۹۶۰، وارد صنایع پزشکی و صنعتی شدند و در اتاق‌های عمل پزشکی، آزمایشگاه‌ها و صنایع پرتودیسی درمانی به عنوان ابزار مهمی شناخته شدند. در دهه ۱۹۸۰، به‌مراتب گسترش یافتند و در مکان‌های عمومی و خانگی برای بهبود کیفیت هوا و کنترل آلودگی‌ها بهره‌برداری می‌شدند.
از جمله استفاده‌های مهم اخیر آنها، مقابله با بحران‌های بهداشتی مانند COVID-19 و کاهش انتقال ذرات معلق در هوا و پیشگیری از انتشار بیماری‌ها در مکان‌های عمومی است. تاریخچه فیلترهای هپا نشان می‌دهد که این تکنولوژی از ابزار نظامی به یکی از ابزارهای اساسی برای بهبود کیفیت هوا در محیط‌های مختلف تبدیل شده و به بهداشت عمومی و سلامتی جامعه کمک می‌کند.
استفاده از فیلترهای هپا در محیط‌های مختلف مزایای زیادی دارد. این شامل تصفیه کامل ذرات معلق در هوا، کاهش حساسیت‌های تنفسی، جلوگیری از انتقال عفونت‌ها، حفظ تمیزی هوا در محیط‌های حساس، بهبود کیفیت هوا در مکان‌های عمومی و حفاظت از تجهیزات است. استفاده از فیلترهای هپا می‌تواند به بهبود کیفیت هوا و حفظ سلامتی انسان‌ها کمک کند.
یک فیلتر هپا باید حداقل ۹۹.۹۵ درصد ذرات با قطر بیشتر از ۰.۳ میکرون را جذب کند. همچنین می‌توانند برخی از باکتری‌ها و ویروس‌های با قطر کمتر از ۰.۳ میکرون را به دام اندازند. تاکنون مدیای فیلتر هپا در ایران تولید نشده و مدیاهای مورد استفاده وارداتی هستند. مدیای فیلتر هپای نانو برای اولین بار در یکی از شرکت‌های دانش بنیان طراحی و تولید شد.
نجمه دهقانی منشادی، مدیر عامل یکی از شرکت‌های دانش بنیان ، اظهار کرد: شرکت ما در حوزه نانو الیاف با مصارف زیستی و صنعتی فعال است و در این راستا تمرکز اصلی ما بر روی فیلترهای صنعتی و زیستی است و با مطالعات و تحقیقاتی که در این زمینه انجام دادیم، در تلاش بودیم تا بومی‌سازی مدیای فیلترهای هپا صورت گیرد.
وی با بیان اینکه فیلترهای هپا (HEPA) به عنوان تکنولوژی تصفیه هوا با کارایی بالا در محیط‌های مختلف به کار می‌روند، اظهار کرد: مدیا فیلترهای هپا وارداتی است و در ایران تولید نمی‌شود و ما با حمایت ستاد توسعه نانو و صندوق نوآوری و شکوفایی وارد فاز بومی سازی این محصول شدیم.
دهقانی، اظهار کرد: این فیلترها گرید بندی‌های مختلف از H10 تا H13 دارند که ما در زمینه گرید H13 وارد شدیم و با تولید آن توانستیم مجوز آن را از مراکز تحقیقاتی در اصفهان دریافت کنیم.
مدیر عامل این شرکت دانش بنیان در خصوص اهمیت این فیلترها توضیح داد: فیلترهای هپا در مراکز درمانی، صنایع غذایی و دارویی به عنوان فیلتر Final استفاده می‌شود و قادر است ذرات تا ۳۰۰ نانومتر را تا ۹۹.۹ جذب کند؛ از این رو برای مراکز و کارخانجات بسیار حساس استفاده می‌شود.
این محقق با بیان اینکه این فیلتر از ویروس‌ها تا کوچکترین ذرات در حد نانومتر را می‌تواند جذب کند، اظهار کرد: این تحقیقات تا دستیابی به گرید H13 ادامه داشت و نمونه‌ای که ما در این شرکت به آن دست یافتیم، توانسته است استاندارد بین‌المللی EN1822 را دریافت کند.
به گفته این محقق، در طراحی و ساخت این فیلتر از نانو الیاف و بهره‌مندی از تکنولوژی الکترواسپینینگ استفاده می‌شود.
وی طراحی داربست بر اساس فناوری نانو را از دیگر زمینه‌های تحقیقاتی این شرکت دانش بنیان ذکر کرد و در این باره گفت: ما بر اساس فناوری نانو، داربستی را طراحی کردیم و کشت سلولی دادیم. این داربست برای ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب دیده بدن کاربردی است.
مدیر عامل این شرکت دانش بنیان با بیان اینکه دستاوردهای خوبی از این تحقیقات کسب کردیم، یادآور شد: این داربست بر روی نمونه حیوانی تست شد و بر اساس نتایجی که به دست آمد، توانستیم مجوز دانش‌بنیانی این شرکت را اخذ کنیم.