خودکفایی و امنیت غذایی از راهبردهای اساسی کشورمان در بخش کشاورزی و نیازمند همراهی بهره برداران و استفاده بهینه از منابع آب و خاک است که با اجرای طرح های ترویج و اصلاح الگوی کشت پیگیری می‌شود.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از ایرنا، منابع آبی و خاکی رو به کاهش گذاشته است و استفاده بی رویه از آب و خاک موجود، تهدیدی برای آینده و امنیت غذایی به شمار می رود از این رو باید کشاورزان را از کاشت محصولات پر آب بر و غیرراهبردی برحذر و آنها را به کشت محصولات کم آب بر، راهبردی و همچنین دارای زنجیره ارزش تشویق کرد.
در حال حاضر بخشی از دانه های روغنی مورد نیاز کشور وارداتی است در حالی که با جایگزین کردن برخی محصولاتی که اهمیت چندانی در امنیت غذایی ندارند می توان در تولید محصولات مهم کشاورزی خودکفا شد.
مسوولان جهاد کشاورزی با تکیه بر دانش و ظرفیت محققان، مروجان، کشاورزان پیشرو، مددکاران ترویجی و دستگاه‌ها به دنبال تشویق بهره برداران به استفاده از روش های آبیاری صحیح و روش های کشت اصولی هستند.
کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در آذربایجان شرقی با برنامه های ترویجی کشاورزی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی یکی از اهداف طرح ترویج الگوی کشت را اطلاع‌رسانی و دانش‌افزایی در مورد اصلاح الگوی کشت و جهش تولید در دیمزارها، برقراری ارتباط مستقیم با کشاورزان، ارائه راهکارهای علمی مناسب و برخورداری کشاورزان دانش و فناوری نوین اعلام کرد.
اکبر فتحی گفت: فعالیت‌های آموزشی و ترویجی به نوعی تقویت سرمایه اجتماعی محسوب می‌شود و مهارت‌افزایی جوانان روستایی و عشایر یکی از دغدغه‌های اصلی ماست.
وی با اشاره به اینکه کشت پاییزه آغاز شده است، یادآوری کرد: رسالت ذاتی جهاد کشاورزی اصل ترویج و آموزش است و همه ارکان سازمان در این راستا فعالیت می کنند.
فتحی متذکر شد: ترویج کشاورزی در ۲۱ شهرستان و ۷۰ مرکز خدمات کشاورزی انجام می شود و هدف ما این است که همه کشاورزان به راحتی به برنامه های ترویجی دسترسی داشته باشند.
وی گفت: یکی از فوایدی که بحث ترویج به دنبال دارد به کارگیری بذر اصلاح شده از سوی کشاورزان است که بدون اینکه سطح زیر کشت را بالا ببرند میزان تولید را افزایش می دهند و این منجر به پایین آمدن هزینه های تولید می شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با بیان اینکه هر گونه فعالیت کشاورزی باید پیوست ترویجی داشته باشد، گفت: نتیجه اجرای برنامه های ترویجی، افزایش تولیدات زراعی استان با وجود کاهش ۴۰ درصدی آب مصرفی و عدم افزایش سطح کشت بوده است.
فتحی بیان کرد: سالیان سال است که موضوع آموزش در کشاورزی انجام می شود اما چند سال است که به صورت کاروان ترویجی شروع شده است و موضوع الگوی کشت ملی را نیز در برگرفته است.
وی با بیان اینکه موضوعات زیست محیطی، خشکی دریاچه ارومیه ، جبر طبیعت، تجربه و گذشت زمان، اصلاح الگوی کشاورزی را ناگزیر کرده است و این اصلاح الگوی کشت، همیشگی نبوده و باید هر ساله تدوین و اصلاح شود، ادامه داد: تا چند سال پیش میزان کشت پیاز و سیب زمینی، هندوانه و هر محصول با مصرف آب در استان ما بسیار زیاد بود اما با ترویج الگوی کشت، این رویه در استان عوض شده است.
وی خاطرنشان کرد: از اولویت‌های دیگر که منجر به کاهش قیمت تمام شده محصولات کشاورزی می شود، ترویج کشاورزی قراردادی است که در این خصوص نیز آموزش‌های لازم داده می‌شود.
فتحی گفت: سالانه ۶۰۰ هزار تن در دیمزارها تولید گندم داریم که ۴۰۰ هزار تن از آن به صورت دیمی است و بدون استفاده از آب‌های زیرزمینی میزان تولید را افزایش داده‌ایم و این نتیجه آموزش برای کشاورزان است.
وی همچنین افزایش ۱۷۰ کیلوگرمی تولید گندم در هکتار را نتیجه آموزش کشاورزان دانست و گفت: رساندن این رقم به ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم در هکتار برنامه ریزی شده است که نقش مروجان در تحقق این هدف بسیار مهم است.
اصلاح الگوی کشت از هدر رفت محصولات جلوگیری می کند
مدیر برنامه ترویج بهره وری الگوی کشت ملی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز افزایش بهره وری و اصلاح الگوی کشت از طریق مروجان کشاورزی را مهم عنوان کرد و گفت: در نتیجه این کار محصولات راهبری و مورد نیاز اولویت دار کشور تامین می شود ضمن اینکه محصول تولیدی کشاورز، روی دستش باقی نمی ماند.
آیت عبادپور بر ضرورت ورود دانش به بخش کشاورزی و دانش بینان کردن این حوزه تاکید کرد و گفت: منابع آبی و خاکی به شدت محدود است از این رو باید مدیریت کنیم.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تبریز نیز با اشاره به اینکه بخشی از روغن مورد نیاز کشور وارداتی است، گفت: از سال های قبل کشاورزان را به کاشت دانه های روغنی از جمله کلزا تشویق می کنیم تا کشور از واردات روغن بی نیاز شود.
ابراهیم فرقانی افزود: یکی از اهدافی که در طرح ترویج بهره‌وری الگوی کشت ملی محصولات زراعی دنبال می شود این است که کشاورزان به استفاده از بذر اصلاح شده، بیمه کردن محصولات، استفاده به موقع از کود و کاشت محصولاتی که در الگوی کشت هستند ترغیب شوند.
مزارع نواور در آذربایجان شرقی ایجاد شده است
معاون پژوهش، فناوری و انتقال یافته های مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی و محقق و پژوهشگر دانه های روغنی نیز گفت: کارشناسان ، محققان و متخصصان در رشته های مختلف از جمله گیاه پزشکی، آبیاری، زراعت، تغذیه، خاکشناسی و ماشین های کشاورزی در طرح ترویج بهره‌وری الگوی کشت ملی محصولات زراعی حضور دارند و به سوالات کشاورزان و بهره برداران پاسخ داده و آموزش های لازم را نیز ارائه می کنند.
بهمن پاسبان اسلام افزود: در سال گذشته ۶۱ هزار نفر روز بهره بردار کشاورزی توسط مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی آموزش دریافت کردند همچنین مزارع نوآور نیز در استان ایجاد شد که مورد استفاده کشاورزان است تا یافته ها و فناوری های جدید را به مزرعه خود انتفال دهند.
ضرورت تجمیع اراضی کشاورزی
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان اهر نیز با بیان اینکه تجمیع زمین‌های کشاورزی یکی از مواردی است که در ارتقای بهره‌وری کشاورزی و حرکت به سمت مکانیزه نقشی اساسی دارد به همه کشاورزان توصیه کرد تمام تلاش خود را برای تجمیع اراضی کشاورزی به کار ببندند.
علی نجفی با اشاره به بروز تنش‌های آب و هوایی مختلف در این شهرستان گفت: رعایت توصیه‌های کشاورزی و توجه ویژه به رعایت کشاورزی حفاظتی و الگوی کشت محصولات زراعی که از طرف وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شده است، می‌تواند این زمینه را مهیا کند که امنیت غذایی تأمین شده و کشاورزان نیز از این تغییرات آب و هوایی آسیب نبینند.
موفقیت کاروان های ترویج برنامه الگوی کشت ملی
معاون مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی نیز استفاده از تجربیات کارشناسان کشاورزی و کشاورزان پیشرو در بهبود بهره‌وری در تولید محصولات را راهبردی دانست و گفت: اجرای طرح کاروان ترویج در راستای اجرای برنامه الگوی کشت ملی موثر بوده است.
احد طائری با اشاره به اینکه پنجمین مرحله طرح ترویج بهره‌وری الگوی کشت محصولات زراعی کشت پاییزه آبان ماه امسال برای کشاورزان به اجرا درآمد، افزود: این طرح اساسی‌ترین برنامه بخش کشاورزی است و به منظور پیاده‌سازی راهبرد کلان نظام در تأمین امنیت و اقتدار غذایی باید مورد توجه قرار گیرد.
وی گفت: امنیت و اقتدار غذایی دارای سه مؤلفه موجود بودن، در دسترس بودن و پایدار بودن محصولات غذایی است که الگوی کشت در هر سه مؤلفه تأثیرگذار بوده و نقش بسیار مهمی دارد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان آذرشهر نیز اصلاح الگوی کشت محصولات زراعی را در مدیریت منابع مهم عنوان کرد و گفت: دوران کشاورزی سنتی به سر آمده و برای تأمین امنیت غذایی کشور و ایستادگی در برابر دسیسه های دشمنان، لازم است بهره برداران و کارشناسان با همدلی و همراهی یکدیگر، تولید را با آخرین دستاوردهای علمی انجام دهند.
حسن علیوند بر اهمیت موضوعاتی از قبیل استفاده بهینه از منابع آبی موجود، بهره‌گیری از کشت مکانیزه محصول، استفاده از رقمهای پرمحصول و مناسب منطقه، بیمه محصول به منظور تاب آوری در برابر شرایط نامساعد و تغییر اقلیم تاکید کرد.
وی اظهار کرد: به رغم تحریم ها و جنگ در اوکراین، کشاورزان با بهره گیری از توصیه های کارشناسان و محققان توانستند به میزان قابل توجهی غله تولید کنند تا مشکلی در تامین مواد غذایی در کشور ایجاد نشود.
مسئول یکی از مراکز خدمات غیردولتی کشاورزی نیز موفقیت طرح ترویج را حضور کارشناسان بر سر مزارع عنوان کرد و گفت: کشاورزان هر مشکلی در زمینه کشت، کود مورد نیاز مزارع و حواله سوخت داشته باشند می توانند در این مراکز نسبت به رقع آن اقدام کنند.
نگار اسلامی فرد افزود: ارایه تمامی خدمات کشاورزی به این مراکز واگذار شده و این به معنی توجه جهاد کشاورزی بر رفع مشکلات احتمالی کشاورزان است.
وی بیان کرد: صدور بیمه محصولات و مراحل کشت قراردادی نیز به عنوان ۲ خدمت جدید در این مراکز ارایه می شود و کشاورزان به راحتی به خدمات دسترسی دارند.
به هر حال کاهش منابع آبی و خاکی و بالا رفتن هزینه های کشاورزی سنتی، ترویج و اصلاح الگوی کشت و جایگزین کردن محصولات کم آب بر، کم هزینه و پرفروش را به امری اجباری و ضروری تبدیل کرده است و برای وجب به وجب مزارع و زمین های زراعی بایستی برنامه کشت مدون تهیه کرد و کشاورزان را با اعمال تشویق ها و حمایت ها، به تبعیت از این برنامه ها سوق داد.
آذربایجان شرقی دارای یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار اراضی آبی و دیم است که سالانه بیش از پنج میلیون تن محصول در زیربخش های مختلف باغی ، زراعی ، دام و شیلات در این استان تولید می شود.