سخنان حضرت آیت الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی دامت برکاته
در همایش ملی فقرزدائی در سیره امام علی(ع)
بسم الله الرحمن الرحیم
عید سعید غدیر را که بزرگ‌ترین عید مسلمین است، محضر مبارک امام زمان (عج)، رهبری معظم انقلاب، مراجع بزرگوار و همه مسلمانان، شیعیان و خدمتگزاران به مسیر ولایت و حقیقت ولایت و دست‌اندرکاران این همایش ملی بزرگ تبریک عرض می‌کنم. از اینکه به خاطر قضیه کرونا توفیق حضور حاصل نشد پوزش می‌طلبم. ان شاء الله خدای تبارک و تعالی هر چه زودتر این بلا را از همه بشریت، خصوصاً از مسلمانان و شیعیان رفع بفرماید.
ذره‌ای ازآلودگی عالم که عبارت از ظلم و شرک و کفر و نفاق، لحظه‌ای در وجود امام علی راه پیدا نکرده است
سخن را با این آیه شریفه «الذین آمنوا و لم یلبسوا ایمانهم بظلم اولئک لهم الامن و هم مهتدون» آغاز می‌کنم. خدای تبارک و تعالی می‌فرماید کسانی که ایمان آورده و ایمان خود را با ظلم و شرک نپوشاندند، امنیت و آرامش برای آنهاست. امن و امان و امنیت اعتقادی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فکری، ظاهری، باطنی و… را خدای تبارک و تعالی در چنین کسانی قرار داده است. در روایتی که ذیل این آیه شریفه وارد شده، امام باقر می‌فرماید «نزلت فی امیرالمؤمنین لأنه لم یشرک بالله طرفه عین قط ولم یعبد اللات و العزی» این آیه در مورد امیرالمؤمنین۷ نازل شده برای اینکه علی بن ابیطالب در هیچ زمانی از زندگی خود، غیر از خدا را اطاعت و عبادت نکرد.
نکته مهم این است که براساس این آیه شریفه ما پیرو شخصیتی هستیم که ذره‌ای از بزرگ‌ترین آلودگی عالم که عبارت از ظلم و شرک و کفر و نفاق، لحظه‌ای در وجود او راه پیدا نکرده است. این خصوصیت در پیشوایان مذاهب دیگر وجود ندارد و مختص پیشوای ما شیعیان و وصیّ پیامبر اکرم(ص) است و خدای تبارک و تعالی امن و امنیت را برای چنین گروهی قرار داده است که شامل همه انواع امنیت‌ها می‌شود، اگر روایتی هم در ذیل این آیه نبود معلوم بود که این امن مطلق در همه ابعاد برای انسان فقط مختص امیرالمؤمنین و اولاد طاهرین او است. ما از این آیه به خوبی استفاده می‌کنیم کسانی که دنبال امنیت هستند، امنیت در همه ابعادش، اعم از امنیت ظاهری، باطنی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… با توسل و با اعتقاد به امیرالمؤمنین و اولاد او تحقق پیدا می‌کند.
نجات و حل مشکلات کشور در گرو رشد تولید و کار است.
بعد از بیان این مقدمه به مناسبت موضوع این همایش ملی باید به نحو اختصار در این زمان کوتاه این نکته را عرض کنم که از برجستگی‌های اسلام، یعنی قرآن کریم و وجود مبارک پیامبر(ص) و سنت نبوی و هم امیرالمؤمنین و سایر ائمه: این است همان‌طور که در بعد اعتقادی تأکید دارند بر اینکه بشر باید به دنبال توحید باشد تا موحد شود و اصرار بر عبادت خدای تبارک و تعالی دارند، همچنین به تنظیم امور جامعه هم اهتمام می‌ورزد به نحوی که در میان مردم فقر از بین برود و فقیری در جامعه پیدا نشود.
با دقت در کلمات امیرالمؤمنین در این رابطه می‌بینیم که بر دعوت به کار و تولید تأکید شده است. آنچه که در سال‌های اخیر مورد تأکید رهبری معظم انقلاب هم هست که می‌فرمایند نجات و حل مشکلات کشور در گرو رشد تولید و کار است، ریشه نام‌گذاری امسال به جهش تولید را در کلمات امیرالمؤمنین هم می‌توان یافت.
در حال نیاز و فقر و هم در حال غنا و بی‌نیازی دنبال کسب و کار باشید.
حضرت در یک عبارتی می‌فرمایند: «اوصیکم بالخشیه من الله فی السرّ و العلانیه و العدل فی الرضا و الغضب»، شما را توصیه می‌کنم که در نهان و آشکار از خدا بترسید، هنگام غضب و نیز زمان اظهار خوشنودی، تأیید و رضایت نسبت به افراد تعادل خود را حفظ کرده و از حدّ آن تجاوز نکنید، «و الاکتساب فی الفقر و الغناء»، هم در حال نیاز و فقر و هم در حال غنا و بی‌نیازی دنبال کسب و کار باشید. گاهی در ذهن بعضی افراد متموّل می‌آید که ۶۰ سال زحمت کشیده و کار کرده‌ایم اکنون هم به اندازه‌ای که تا آخر عمر بتوانیم زندگی خود را اداره کنیم خدا به ما داده است، پس چه نیازی است که دنبال کار برویم. این فکر در منطق امیرالمؤمنین مردود است. انسان باید در همه حالات حتی تا آن لحظه‌ی آخر دنبال کسب و کار و فعالیت باشد.
باز این تعبیر که حضرت می‌فرمایند « من کسل عن امر دنیاه فهو عن امر آخرته اکسل» اگر کسی در امر دنیای خود تنبل و کسل باشد و سراغ کار و تولید نرود، نسبت به آخرتش کسالت او بیشتر است. این سخن نمایان‌گر رابطه‌ی فعالیت‌های انسان در دنیا و آخرت است. نشاط و عدم نشاط و فعالیت انسان در کسب و کار و تحصیل درآمد مشروع برای تأمین حیات دنیوی خود ارتباط مستقیم با فعالیت او نسبت به آخرت دارد. این یکی از دستوراتی است که امیرالمؤمنین به ما فرموده‌اند.
تجارت در ذاتش تکثیر در تولید و عرضه‌ی محصولات مورد نیاز مردم نهفته است.
جامعه ما و مسئولان نظام جمهوری اسلامی باید این فرمایش‌های حضرت را نصب‌العین خود قرار بدهند. برای ما بسیار سخت است که دولت‌ها می‌آیند و می‌روند اما وقتی می‌خواهند از فعالیت‌های کارکنان آمار ارائه کنند، می‌گویند متوسط زمان کار مفید کارمندان کمتر یک ساعت است! چرا باید اینطور باشد؟ چرا نباید برای حل این مشکل فکری کنیم؟ ما با این شرایط اقتصادی حتی باید بیش از هفت ساعت تلاش مفید داشته باشیم، حالا اگر هفت ساعت به کمتر از یک ساعت تقلیل پیدا می‌کند فاجعه است.
اسلام به تجارت تشویق نموده است،بورس ازمصادیق تجارت نیست.
امیرالمؤمنین نسبت به تجارت و رونق تولید و کسب و کار توصیه اکید فرموده‌اند. در جامعه تجار باید کار کنند، سرمایه‌داران سرمایه‌هایشان را به میدان آورده و در مسیر تجارت صحیح و مفید برای اقتصاد خود و جامعه به کار گیرند که این امر در اسلام بسیار مورد تشویق و ترغیب قرار گرفته است. می‌فرمایند «اتّجروا بارک الله لکم»، تجارت کنید خداوند به شما برکت دهد. متأسفانه در این زمان و در نظام جمهوری اسلامی شاهد این هستیم که تجارت و تولید رونق خود را از دست داده و مردم را تشویق به بازار بورس می‌کنند. من اکنون وارد بحث فقهی آن نمی‌شوم، ولی اطلاع پیدا کرده‌ایم که بسیاری از افراد کارهای دیگرشان را رها کرده و در منزل نشسته و از طریق اینترنت دنبال مسائل بورس هستند، این که تجارت نیست! تجارت در ذاتش تکثیر در تولید و عرضه‌ی محصولات مورد نیاز مردم نهفته است، اما می‌بینیم سهام‌ها با افزایش قیمت‌های حبابی مورد خرید و فروش واقع می‌شود.
امیرالمؤمنین نسبت به عماره البلاد و آباد کردن شهرها و روستاها نیز ترغیب فرموده‌اند. گروهی از مسیحی‌ها و یهودیان چاهی داشتند. در زمانی که قرظه بن کعب انصاری از طرف امیرالمؤمنینمسئول منطقه آنها بود، با دستور او یا کارگزارانش آن چاه را پر کرده و دیگر آبی از آن نمی‌آمد. امیرالمؤمنین به قرظه نامه‌ای نوشت که چرا این کار انجام شده؟ ولو این چاه متعلق به یهودی‌ها و نصارا بوده است. آنگاه فرمودند دوباره آن چاه را اصلاح کن، «فلعمری لأن یعمروا أحب إلینا أن یخربوا»، اگر سرزمین همین کفار و اهل ذمه در عمران و آبادانی باشد نزد من محبوبتر است تا اینکه چاهشان تخریب و زمین‌هایشان خشک شود و مجبور شوند به جای دیگری نقل مکان کنند!
یکی از وظایف و شئون حاکم مسلمین نظارت بر بازار و کنترل قیمت‌هاست.
نکته دیگر اینکه امیرالمؤمنین شخصا نسبت به کنترل قیمت‌ها در بازار مسلمین نظارت می‌فرمود. مشکل بزرگی که امروز نظام جمهوری اسلامی با آن مواجه است و البته علل متعددی هم دارد. امیرالمؤمنین شخصاً در بازار راه می‌افتاد و گروه گروه تجار و بازاری‌ها را مورد خطاب قرار می‌داد، از قیمت‌ها سؤال می‌کرد. اصبغ بن نباته به حضرت عرض کرد در شأن شما نیست که هر روز بازار بروید، قیمت‌ها را ببینید و بگویید قیمت‌ها را بالا نبرید، قیمت‌ها را تعدیل کنید. کسی را به جای خود بفرستید که این کار را انجام دهد. حضرت فرمود می‌دانی این حرفی که به من می‌زنی نصیحت و خیرخواهی برای من نیست! تو خیال می‌کنی با این حرف من را نصیحت کرده و برای من خیرخواهی می‌کنی. این فرمایش حضرت بدان معناست که یکی از وظایف و شئون حاکم مسلمین نظارت بر بازار و کنترل قیمت‌هاست.
نسبت به توزیع اموال عمومی هم امیرالمؤمنین عنایت خاص داشتند که بیت المال مسلمین باید بین مردم آن هم به طور مساوی تقسیم بشود.
بیان این نکات و معیارها برای این است که مردم عزیز بدانند امیرالمؤمنین در آن مدت کوتاه از حکومت خود، چقدر نسبت به اقتصاد مردم دقت داشت و مراقب وضع مالی و معیشت مردم بود تا گرسنه و فقیری در جامعه نباشد، تبعیض در تقسیم امکانات نباشد، در زمانی که مسئولیت بیت‌المال مدینه با عمار یاسر و ابالهیثم بن طیحان بود، حضرت به آنها نامه‌ای نوشت و فرمود «العربی و القرشی و الانصاری و العجمی و کل من کان فی الاسلام من قبایل العرب و اجناس العجم سواءٌ»؛ نفرمود به مهاجر و عرب بیشتر بدهید و به عجم کمتر، بلکه فرمود همه‌ی کسانی که زیر پرچم اسلام قرار دارند در برخورداری از امکانات عمومی کشور مساوی هستند.
یکی از مسائلی که امروز متأسفانه شاهد آن هستیم عدم برخورداری عموم مردم شریف از امکانات عمومی است. بسیار برای ما روحانیون و مراجع بزرگ سخت است که در این کشور یک جوانی که ازدواج کرده، قدرت گرفتن یک وام مختصر را ندارد اما وام‌های میلیاردی را بدون وثیقه در اختیار افرادی خاص قرار می‌دهند. این خیانت بزرگی است، اموال کشور و بیت‌المال مسلمین باید علی السویه در اختیار همه مردم قرار بگیرد. امیدواریم با رهنمودهایی که رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند، مسئولان کشور پیگیری کنند تا این معضل جوانان حل شود، انشاالله.
سیره امیرالمؤمنین رسیدگی به فقرا، برطرف نمودن فقر و اختلاف طبقاتی در جامعه است.
البته روشن است برای رشد و رونق اقتصاد نسبت به آن کسی که امکانات تولیدی بیشتری دارد باید بیشتر توجه شود ولی نه به این نحو اختلافی که امروز با آن مواجه هستیم و افرادی به غارت ذخایر ارزی کشور می‌پردازند که نه تنها نقشی در رشد اقتصاد کشور ندارند بلکه همسو با دشمنان به اقتصاد کشور ضربه زده و با در مضیقه قرار دادن مردم موجب نارضایتی آنان به نظام جمهوری اسلامی می‌شوند.
در هر صورت سیره امیرالمؤمنین رسیدگی به فقرا، برطرف نمودن فقر و اختلاف طبقاتی در جامعه است. مسئولان نظام باید این مشکلی را که امروز وجود دارد حل کنند. اساساً یکی از آرمان‌های بزرگ امام خمینی این بود که فقر در جامعه از بین برود، اختلاف طبقاتی در جامعه نباشد، مزایا و امتیازات فقط در اختیار گروهی از اغنیا و افراد خاص قرار نگیرد،می‌فرمودند مردم ولی نعمت ما هستند، امکانات کشور باید برای همه مردم باشد، این حقیقت نظام اسلامی است. اگر به سمت این حقیقت پیش برویم ان شاء الله روز به روز نظام ما تحکیم پیدا می‌کند.
در خاتمه از همه‌ی بزرگانی که این همایش را تشکیل دادند، نماینده معظم ولی فقیه حضرت آیت الله دری نجف آبادی و همچنین مدیران و اساتید محترم دانشگاه‌های استان مرکزی و مسئولان نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها و نیز بنیاد بین‌المللی غدیر تشکر می‌کنم. مناسب است از مرحوم آیت الله خزعلی یادی کنیم که سال‌ها ریاست این بنیاد را بر عهده داشتند. امیدوارم با استعانت از امیرالمؤمنین این همایش قدم بزرگی در تحقق مبارزه‌ی با فقر و ریشه‌کن کردن اختلاف طبقاتی داشته باشد.
والسلام علیکم و رحمه الله
همایش ملی فقرزدائی در سیره امام علی توسط بنیاد غدیر و نماینده ولی فقیه دراستان مرکزی و نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه ها و صدا وسیما در ۱۵مرداد در شهر اراک برگزاری گردد.به علت وضعیت کشورمان درخصوص کرونا ، سخنان معظم له از طریق سازمان صدا و سیما و فضای مجازی پخش می شود.