اشاره:
در یکی از خیابان های تبریز، برخلاف ترافیک و شلوغی آن یکی از مدیران جوان استان آذربایجان شرقی به آرامی و بدون سر و صدا در حال خدمت رسانی است، آنهم خدمت رسانی به کارآفرینان و با هدف اشتغال زایی . موقعیتی که اگر در اختیار برخی مدیران قرار می گرفت بارها و بارها عملکرد خود را به رخ می کشید. صحبت از صندوق کارآفرینی امید آذربایجان شرقی و مدیر جوان آن محمدکریم زاده است. مدیری که در نخستین سال فعالیت خود (نیمه دوم سال ۹۶) رتبه نخست وصول مطالبات و به تبع آن پرداخت تسهیلات نسبت به پرونده های باقی مانده از نیمه اول سال را در میان صندوق های کارآفرینی کشور به آذربایجان شرقی اختصاص داده است. به همین خاطر قرار مصاحبه ای با وی می گذاریم. محمدکریم زاده دو بار در همان روز مصاحبه وقت دیدار را تغییر می دهد با کمی پیگیری متوجه می شویم قرار ها فقط برای خدمت رسانی به کارآفرینان و اعطای وام تغییر یافته است و وی پاسخگویی به مردم را بر مصاحبه خبری ترجیح می دهد. با کمی دقت متوجه می شوم صندوق کارآفرینی امید یک منشور اخلاقی را سرلوحه خود کار خود قرار داده است که درمواردی از آن متعهد شده اند از مردم و برای مردم باشند و درخواست مردم را در کمترین زمان پاسخ دهند.بهرحال اهمیت صندوق کارآفرینی سبب شد تا با هدف آشنا کردن کارآفرینان با نحوه اعطای وام به کارآفرینان آنهم در سطح روستاو شهر تا با کریم زاده مدیر این صندوق در آذربایجان شرقی به گفتگو بنشینم.
کریم زاده در ابتدا به معرفی و تاریخچه تاسیس این صندوق در کشور می پردازد و می گوید:مطابق مصوبه شورای عالی اداری در سال ۸۵ صندوق اشتغال، ازدواج و مسکن مهر امام رضا(ع) از ادغام صندوق قرض‌الحسنه توسعه اشتغال روستایی و صندوق ازدواج جوانان در صندوق حمایت از فرصت‌های شغلی ایجاد گردید.
وی اضافه می کند: البته لازم به ذکر است بر اساس قانون تنظیم بازار غیر متشکل پولی مصوب سال ۸۳ مجلس شورای اسلامی، که اشتغال به عملیات بانکی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی تحت هر عنوان و تاسیس و ثبت، تحت هر گونه تشکل، برای انجام عملیات بانکی، بدون دریافت مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را ممنوع کرده است و از آنجا که بر اساس بخشنامه بانک مرکزی در سال۹۱ مبنی بر جلوگیری از فعالیت موسسات مالی و صندوقهایی که از اسم ائمه(ع) بهره می برند تغییر نام و بازنگری در نحوه پرداخت و جامعه هدف مورد حمایت صندوق، ضرورت یافت که در همین اساس در اسفند ماه سال۹۳ پس از بحث و بررسی الزامات شورای پول و اعتبار و بخشنامه بانک مرکزی، موضوع تغییر نام صندوق مهر امام رضا(ع) به تصویب هیأت امنا رسید و با صدور مجوز از سوی بانک مرکزی از این پس این صندوق با عنوان صندوق کارآفرینی امید به تداوم فعالیت میپردازد.
وی رویکرد اصلی و جدید صندوق کارآفرینی امید را حمایت ازکسب و کارهای خرد بازارمحور با روش تأمین مالی خرد عنوان می کند و اظهار می دارد: این صندوق بر همین اساس وظایف مهم و مغفول مانده ای را در زنجیره حمایت های دولتی از تولید در بخش خصوصی بر عهده خواهد داشت
مدیر صندوق کارآفرینی امید آذربایجان شرقی در تببین این نقش، با نگاهی گذرا به تلاش های همسو با تأسیس چنین نهادهایی در کشورهای همگن و روبه توسعه می گوید:در سالهای اخیر برنامه‌های حمایتی و ادبیات پیرامونیِ کسب وکارهای خرد در کشورهای گوناگون جهان با ساختار اقتصادی متفاوت رشد چشمگیری داشته است.
وی می گوید: این کسب و کارها که با اهداف کاهش فقر، کمک به افزایش تولید کالا و خدمات منطقه ای و مقابله با بیکاری در سیاستگذاری کشورها جایگاه درخوری یافته است به گونه ای که این شیوه از تأمین مالی تا آنجا در پیشبرد اهداف توسعه ای کشورها اهمیت دارد که بنیاد صلح نوبل برای تلاش در نهادینه ساختن آن جایزه صلح اعطا می کند و سازمان ملل سالی را به نام اعتبارات خرد نامگذاری میکند. براساس آمارIFC امروزه بیش از ۵۰۰ میلیون نفر از افراد کم درآمد در سراسر دنیا با استفاده از اعتبارات خرد و با معیارهای پیشگفته به اداره کسب وکار اقتصادی به‌صورتی سودآور مشغول هستند که نشان دهنده توان تأثیرگذاری این گونه اعتبارات در صورت تخصیص هدفمند آن می باشد.
کریم زاده اضافه می کند به نظر این نهاد مرجع، اعتبارات خرد باید به‌صورتی پایدار با استفاده از راه حل های نوین و آزموده شده نظیرخوشه ها، شبکه سازی، زنجیره های تولید و به عبارت ساده تر تولید بازارمحور مورد استفاده بنگاه‌های خرد قرار گیرد. در کشور ما تجربه‌های نسبتاً مناسب ولی پراکنده ای در ارتباط با اعتبارات خرد وجود دارد. به گفته وی بر اساس آمارهای رسمی در حال حاضر حدود ۶ هزارصندوق قرض‌الحسنه خصوصی در کشور فعال هستند.
کریم زاده اضافه می کند: محور اصلی فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه ارائه اعتبارات خرد، بدون سود و صرفاً براساس کارمزد کم به متقاضیان است که عمدتاً با هدف کارگشایی صورت می‌گیرد، اما بر اساس الگوهای موفق جهانی با عدم شکل‌گیری نهادهای تخصصی دو سویه، امکان پاسخگویی به تقاضاهای بی‌شمار اعتبارات خرد کارآفرینانه با مدل پیشگفته وجود ندارد اما صندوق کارآفرینی امید تنها نهاد مالی تخصصی با ابعاد کامل حمایتی در کشور است که در دو زمینه تأمین مالی خرد و حمایت از کسب و کارهای خرد به صورت کاملاً تخصصی فعالیت مینماید.
وی اضافه می کند: این صندوق به عنوان بزرگترین صندوق حمایتی از فعالیت های کارآفرینانه در مقیاس خرد در سالهای اخیر، فعالیت‌های خوبی در جهت توسعه فرهنگ اعتبارات خرد در کشور انجام داده است، از جمله با ایجادبیش از ۷۰۰ هزار فرصت شغلی جدید، توانسته کمک خوبی به ارتقاء کارآفرینی در سطح خرد نماید. از جمله برنامه های بسیار اساسی و نوآورانه (در ایران) که اخیراً در این صندوق در دستور کار قرار گرفته و وارد فاز اجرا شده، گذار از پرداخت های انفرادی به پرداخت های شبکه ای، ایجاد زنجیره های ارزش، برندسازی و پرداخت در قالب زیرشاخه های شبکه فروش برندها و مواردی از این دست برای حصول از پایداری کسب و کارها و به تبع آن تثبیت چرخه بازپرداخت با توجه به فزونی مستمر دایره تقاضا می باشد.
کریم زاده اضافه می کند: مأموریت مهم صندوق کارآفرینی امید تجهیز سپرده های خرد مردم و تلفیق آن با اعتبارات دولت، شناسایی جوانان واجد شرایط، توانمندسازی آنان و کمک در ایجاد کسب وکارهای خرد کم سرمایه و کاربر با محوریت فعالیت های کارآفرینانه، نیازهای منطقه ای، توسعه کسب و کارهای IT محور؛ بر اساس شیوه های جهانی شبکه سازی کسب و کارهای بازارمحور نظیر خوشه ها و زنجیره های ارزش در کشور برای اطمینان از پایداری کسب و کارها و هدفمندی تسهیلات پرداختی می باشد.
وی در همین ارتباط در تشریح فعالیت های این صندوق در آذربایجان شرقی می گوید: ما برای پرداخت وام و تسهیلات به متقاضیان و کارآفرینان بر اساس سیاست های کلان دروهله نخست شرط به نتیجه رسیدن طرح را مدنظر قرار داریم بدین معنا که طرح ارایه شده بایستی منجر به اشتغال پایدار شود در این راستا از زمان ارایه طرح، ضمن شناسایی شغل و تکمیل اطلاعات با ارایه مشاوره ، نظارت بر قبل حین و بعد از پرداخت تسهیلات را به کارآفرینان داریم که این امر از سویی سبب می شود تا هم تسهیلات در همان هدف خود تعریف شده به درستی هزینه شود و همین که کارآفرین ما به اشتغال دایمی دست یابد.
کریم زاده اضافه می کند: در همین راستا ما پرداخت تسهیلات را فقط در وجه شرکت فروشنده تجهیزات صادر و شرایط بانک مرکزی را به طور دقیق رعایت می کنیم.
وی در پاسخ به این سوال متقاضیان برای دریافت تسهیلات چه باید کنند می گوید: هر فردی که بیکار بوده و در جایی شاغل دارای بیمه اجباری نباشد می تواند طرح خود را برای کارآفرینی به صندوق ارایه کند پس از ارایه طرح کارشناسان صندوق به طور دقیق شرایط اصلی دارا بودن اشتغال پایدار در طرح بررسی می کنند و پس از آن ضمن مشاوره های لازم پرداخت وام مطابق مقررات بانک مرکزی و با شیوه های نظارتی پرداخت می شود
کریم زاده با بیان اینکه خود صندوق کارآفرینی امید آذربایجان شرقی طرح هایی برای اشتغالزایی در این زمینه دارد توضیح می دهد طرح های ما در این زمینه به عنوان نمونه مثلا طرح یک روستا یک محصول، روستای بدون بیکار یا ایجاد زنجیره تولید، ایجاد صنایع تبدیلی کشاورزی ارایه شده اند البته ما هیچ محدودیتی برای پرداخت تسهیلات در شهر و روستا نداریم و همه طرح ها با شرایط گفته شده برای ما قابل پذیرش است البته پرداخت وام نیز با میزان اشتغالزایی درست قابل اجرا است.
وی در مورد ویژگی های فعالیت های صورت گرفته توسط صندوق کارآفرینی امید در آذربایجان شرقی می گوید: یکی از اقدامات مهم در آذربایجان شرقی اجرای تفاهم نامه با وزارت ورزش و جوانان به ارزش بیش از ۵۲ میلیارد ریال و نیز همکاری با مراکز دانشگاهی من جمله دانشگاه هنر اسلامی تبریز و مرکز رشد دانشگاه تبریز است. کریم زاده یکی دیگر از ویژگی های مهم فعالیت صندوق کارآفرینی امید در آذربایجان شرقی گسترش فعالیت های آن در سطح روستاهای استان عنوان می کند و اظهار می دارد: با توجه به اینکه شعبات صندوق کارآفرینی امید در سطح ۲۰ شهرستان استان فعال است ما توانسته ایم در کل سطح استان به خوبی خدمات ارایه دهیم که در این راستا پتانسیل روستاهای استان بررسی و ۵۳۷ طرح تاکنون در آذربایجان شرقی از این خدمات بهره مند شده اند البته از آنجا که لازم نیست دریافت کنندگان تسهیلات در روستاها ساکن خود همان روستا باشند استقبال خوبی شده است.وی اضافه می کند در سال ۹۷ صندوق کارآفرینی آذربایجان شرقی به ۸۸۳ نفر در مجموع ۴۵۰ میلیارد ریال تسهیلات پرداخت کرد که ۶۴۶ نفراز آن به میزان ۱۲۰ میلیارد ریال در سطح شهرها و ۲۳۷ نفر به میزان ۳۳۰ میلیارد ریال در روستاها از آن بهره مند شدند . کریم زاده میزان اعتبارات پرداخت شده سال ۹۶ توسط صندوق کارآفرینی امید در آذربایجان شرقی را ۳۶۰ میلیارد ریال عنوان کرد و گفت فعالیت های صندوق کارآفرینی امید آذربایجان شرقی در سال ۹۷ در رتبه نخست صندوق های کارآفرینی سراسر کشور قرار داشته است.
وی در مورد فعالیت های صندوق کارآفرینی امید در سال ۹۸ نیز می گوید: در سال ۹۸ تا۲۰ مردادماه در حدود ۲۴۳ میلیارد ریال برای ۹۹۵ نفر تسهیلات در آذربایجان شرقی پرداخت شده البته در نظر داریم تا پایان سال سقف تسهیلات تا ۶۰۰ میلیارد ریال برسانیم.