تعیین دانش‌بنیان بودن یک محصول و خدمت عرضه شده، یکی از وظایف انجام گرفته توسط معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری است.
به گزارش جارچی اخبار، این معاونت محصولات دانش‌بنیان را در هفت سطح تقسیم‌بندی می‌کند و هر ساله با کمک خبرگان دانشگاه و صنعت با توجه به نیاز کشور فهرست‌های بهروزتری از محصولات و خدمات دانش‌بنیان ارائه می‌کند.
نخستین ویرایش فهرست کالا و خدمات دانش‌بنیان در سال ۱۳۹۲ بر اساس نظر خبرگان رشته‌های مختلف اعلام شد. این فهرست بر اساس نیازهای روز کشور و با توجه به روند رشد فناوری‌های مختلف در هر دوره به روز می‌شود.
هرساله با توجه به شرکت‌های دانش‌بنیانی که در سامانه ثبت نام می‌کنند، فهرست محصولات و خدمات دانش‌بنیان احصاء می‌شود و بر اساس نیازهای کشور در رشته‌های مختلف تدوین می‌شود.
یکی از معیارهای شناسایی یک محصول و خدمات به عنوان محصول دانش‌بنیان پیچیدگی‌های فنی این محصول است. علاوه بر این، کپی‌برداری از این محصول نباید به راحتی انجام شود.
معمولاً در نیمه نخست هر سال مرکز شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان معاونت علمی و فناری ریاست‌جمهوری فهرست کالاها و خدمات عرضه شده را به خبرگان دانشگاه و صنایع مختلف عرضه می‌کند تا در صورت دارا بودن شرایط، این کالاها و خدمات به عنوان کالا و خدمات دانش‌بنیان شناسایی شوند.
تقسیم‌بندی در رشته‌های گوناگون
فهرست کالا و خدمات دانش‌بنیان شامل دسته‌های اصلی مانند کشاورزی، صنایع غذایی، فناوری زیستی، دارو و فرآورده‌های بیولوژیک، مواد شیمیایی و پلیمری، تجهیزات و ماشین آلات، الکترونیک، کنترل قدرت، تجهیزات پزشکی، فناوری اطلاعات و خدمات تجاری‌سازی است.
در تعیین معیارها و شاخص‌های تشخیص دانش‌بنیان بودن در هر حوزه، سعی شده است تا تفاوتی میان معیارهای دانشگاهی و واقعیت‌های موجود در صنعت، وجود نداشته باشد. همچنین میزان پیشرفت کشور در هر رشته نیز برای تعیین دانش‌بنیان بودن هر محصول و خدمات نیز موثر است.
برای مثال، شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان در یک رشته خاص، سال‌ها است که فعالیت می‌کنند و محصولات و خدمات در آن رشته به شکل متنوع عرضه می‌شود، طبیعی است که محصولات دارای فناوری قدیمی که چند سال قبل به عنوان محصول دانش‌بنیان شناخته می‌شدند در فهرست جدید از لیست، خارج شوند و جای خود را به محصولات و خدمات جدیدتر و فناورانه‌تری بدهند.
کالا و خدماتی که در انتظار ارزیابی قرار دارند در نهایت به سه دسته‌تقسیم می‌شوند. دسته اول تایید دانش‌بنیان بودن به همراه معافیت مالیاتی، دسته دوم تایید دانش‌بنیان بودن، بدون معافیت مالیاتی و دسته سوم عدم تایید محصول و خدمات است.
در هر حوزه فناورانه، بر اساس پیچیدگی‌های فنی که در محصولات وجود دارد، این کالا و خدمات را در هفت سطح مختلف تقسیم‌بندی می‌کند. در این تقسیم‌بندی هفتگانه، محصولات سطح یک از پیچیدگی‌های بیشتری نسبت به محصولات سطح ۲ برخوردار هستند. همچنین محصولات سطح ۳ از محصولات سطح چهار پیشرفته‌تر است.
معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تلاش دارد تا با به‌روزرسانی هر ساله فهرست کالا و خدمات دانش‌بنیان، شرکت‌های دانش‌بنیان را ترغیب کند تا به محصولات عرضه شده قبلی قانع نباشند و با استفاده از تحقیق و پژوهش محصولات جدید و بهروزتری به جامعه مصرف عرضه کنند.