زهره نعلبندی
اگرچه اخلاق یکی از مؤلفه‌های لازم و ضروری برای تمامی مشاغل است، اما در حرفه پرستاری رعایت آن ضرورت بیش‌تری دارد و جزء ماهیت ذاتی این حرفه محسوب می‌شود.
پرستاری از جمله حرفه‌‌هایی است که به طور مستقیم با ارباب رجوع ارتباط دارد و این حرفه با بیمارانی سر و کار دارد که رنج بیماری را تحمل می‌کنند و در چنین شرایطی بیش از گذشته نیازمند توجه پرسنل درمانی هستند تا روحیه خود را ترمیم کنند و مراحل درمانی خود را به خوبی پشت سر بگذارند.
بنابراین رعایت ضوابط اخلاقی توسط پرستاران به عنوان بزرگ ترین گروه ارائه کننده خدمت در سیستم درمانی ضروری است و بدون شک موجب افزایش رضایتمندی مردم از خدمات درمانی نیز خواهد شد.
متاسفانه بعضا شاهد عملکرد ضعیف این قشر در زمینه رعایت اخلاق حرفه‌ای هستیم و این مسئله همواره انتقادهایی را هم از سوی مردم و به‌ویژه بیماران در پی داشته است، لذا لازم است اقداماتی صورت گیرد تا اخلاق حرفه‌ای بیش از گذشته در میان کادر درمان و به‌ویژه پرستاران نهادینه شود.
در منشور ۵ محوری حقوق بیمار در ایران که با توجه به ارزش‌های والای انسانی و بر پایه برابری کرامت ذاتی تمامی گیرندگان خدمات سلامت و با هدف حفظ، ارتقاء و تحکیم رابطه انسانی میان ارائه کنندگان و گیرندگان خدمات سلامت تنظیم شده است نیز دریافت مطلوب خدمات سلامت حق بیمار شمرده شده و به عنوان محور اول این منشور ذکر شده است.
همچنین مطابق با این منشور حق انتخاب و تصمیم گیری آزادانه بیمار در دریافت خدمات سلامت باید محترم شمرده شود و ارائه خدمات سلامت باید مبتنی بر احترام به حریم خصوصی بیمار و رعایت اصل رازداری انجام شود و دسترسی به نظام کارآمد رسیدگی به شکایات نیز از دیگر حقوق بیمار شمرده شده است.
اکنون دولت سیزدهم در حوزه بهداشت و درمان، تحقق عدالت و تعالی نظام سلامت را محور اصلی فعالیت‌های خود قرار داده است که بدون شک اخلاق، یکی از شاخصه‌های مهم در تحقق تعالی نظام سلامت است و باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.
یکی از اقداماتی که در این راستا لازم است بدان توجه شود، بررسی عواملی است که در ارتقای رعایت اخلاق حرفه‌ای پرستاران مؤثر هستند و طبق بررسی‌های انجام شده یکی از این عوامل، نوبت کاری پرستاران است که با کیفیت رعایت اخلاق حرفه‌ای توسط آنان ارتباط دارد و شاید تعیین نوبت‌های کاری با مشارکت و نظرات پرستاران، یکی از راهکارهایی باشد که بتواند در رعایت بهتر اخلاق حرفه‌ای توسط آنان مؤثر باشد.
همچنین طراحی سامانه‌های ثبت شکایت از عملکرد پرسنل بیمارستان‌ها و برخورد جدی با پرسنل متخاطی در کوتاه‌ترین زمان ممکن و طراحی سیاست‌های تشویقی و تنبیهی می‌تواند از دیگر راهکارهای حل این چالش باشد.
مهدی مصری رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم در هفته سلامت و در جمع خبرنگاران، اخلاق حرفه‌ای را یکی از عوامل مؤثر در بهبود وضعیت سلامت و عدم انعطاف کادر درمان و حتی مددجویان را دشمن سلامت مردم دانست.
وی در این راستا افزود: باید اخلاق حرفه‌ای را در پرسنل خود توسعه دهیم؛ چراکه این مسئله موجب بهبود خدمت‌رسانی و ارتقای سطح سلامت در جامعه نیز خواهد شد.
محسن رضایی آدریانی سرپرست معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی قم نیز در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار جارچی اخبار در خصوص اقدامات خود برای رعایت بیشتر و بهتر ضوابط اخلاقی توسط پرستاران و کادر درمان اظهار داشت: من دانش آموخته اخلاق پزشکی هستم و عمده ترین اقدامی که انجام آن را در دستور کار خود قرار داده‌ام، رعایت بهتر اخلاق حرفه‌ای در میان پرسنل و اعضای کادر درمان است.
وی افزود: در این راستا کمیته‌های اخلاق بالینی را فعال‌تر از قبل نمودیم که در بیمارستان‌ها بازرسی، نظارت، برنامه ریزی، آموزش و ارزشیابی انجام شود، تا در تعاملات همکاران ما با بیماران رعایت اصول و قواعد اخلاق حرفه‌ای بهبود یابد.
رضایی آدریانی همچنین بیان داشت: کمیته اخلاق حرفه‌ای بیمارستان شهید بهشتی، به صورت جدی و دقیق به شکایت بیماران رسیدگی می‌کند و از پرسنلی که به عملکرد آن‌ها نقد وجود دارد، توضیح خواسته می‌شود.
او با بیان اینکه واحد رسیدگی به شکایات در تمامی بیمارستانهای قم فعال است، عنوان کرد: اگر شکایت‌ها در این واحد منتهی به نتیجه نشود، در کمیته اخلاق حرفه‌ای بیمارستان شهید بهشتی مطرح می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد و نتیجه شکایت‌ها نیز باید به اطلاع فرد شاکی برسد؛ تلاش ما این است که چنین کمیته‌ای به زودی در تمامی بیمارستانهای قم فعال شود.
امید است با دغدغه‌مندی مسئولین مربوطه و انجام برنامه‌ریزی‌های لازم و بررسی دقیق عوامل مؤثر در ارتقای رعایت اخلاق حرفه‌ای توسط پرستاران، به زودی شاهد بهبود وضعیت خدمات‌دهی بیمارستان‌ها و رضایتمندی بیشتر دریافت کنندگان خدمات سلامت در کشور و به‌ویژه در استان قم باشیم.