ترجمه : مهراب محرابی‌نیا
امروزه، افزایش روزافزون جمعیت شهرنشینی، شهرها را با چالشهای متعددی در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی مواجه ساخته است.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از شهریار تبریز، تدوام افزایش جمعیت شهرنشینی در کنار مشکلات ناشی از آن هشداری برای ناپایداری شهرها می‌باشد. از این رو، زیست‌پذیری و توسعه پایدار شهری از اهم موضوعات شهری به شمار می‌آید.
بر اساس گزارش سالانه که واحد اطلاعاتی مجله اکونومیست منتشر کرده است شهر وین اتریش برای سومین سال در ۵ سال گذشته به عنوان زیست‌پذیرترین شهر جهان با در نظر گرفتن شاخص های تعیین شده انتخاب شده است. در این گزارش سالانه، ده شهر برتر توسط شهرهای غربی اروپا تسخیر شده‌اند. در این رده‌بندی، کپنهاگ دانمارک در رده دوم، زوریخ سوئیس و کلگری کانادادر جایگاه سوم قرار گرفته‌اند. ژنو سوئیس در جایگاهی نه چندان دور در رده ششم و فرانکفورت آلمان رتبه هفتم و آمستردام رده نه را بخود اختصاص داده است. این گزارش نشان می‌دهد که در گذشته، شهرهای با وسعت متوسط در بین ثروتمندترین کشورها به طور قابل ملاحظه‌ای در این نظرسنجی حضور داشتند.
اما امسال، ۱۰ شهر برتر آن شهرهایی هستند که موفق شده‌اند با وجود محدودیت‌های کرونایی به حالت نرمال برگردند. پاندمی کرونا با قرنطینه و اقدامات مرتبط با رعایت فاصله اجتماعی در دو سال گذشته سایه سنگینی بر روی رتبه‌بندی جهانی زیست پذیری انداخته و شاخص‌های این گزارش را تحت تاثیر قرار داده است. بر اساس اطلاعات حاصله از این گزارش، شهرهای جهان در حال برگشتن به حالت اولیه خود هستند. شهرهایی که قبل از کرونا در رده های برتر بودن بار دیگر به رده های بالاتر و جایگاه شایسته خود نزدیک شده‌اند. وین که در سال ۲۰۲۱ در رده دوازدهم قرار داشت به رتبه اول که در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ هم دست یافته بود رسیده است.
چگونه یک شهر زیست پذیر می شود؟
زیست‌پذیری به عنوان یکی از مباحث اساسی در پایداری شهری، به سیستم شهری گفته می‌شود که در آن به سلامت اجتماعی، فرهنگی اقتصادی، کالبدی و روانی همه ساکنین خود توجه شده باشد. زیست‌پذیری موضوعات مختلفی را در بر می‌گیرد که توسط یک مجموعه اصول به هم مرتبط شامل عدالت، مشارکت عمومی و قابل دسترس بودن هدایت می‌شود.
مفهوم زیست‌پذیری شهرهایی را که بهترین شرایط زندگی را برای شهروندان خود فراهم می آورد ارزیابی می‌کند. این گزارش چالشهای فراروی هر فردی را در هر مکانی سنجیده و سپس نتایج بدست آمده را در مکانهای مختلف مقایسه می‌کند.
هر شهری بواسطه عملکرد موفقیت‌آمیز خود در برآورده کردن رفاه نسبی شهروندان خود با لحاظ کردن ۳۰ فاکتور در بین ۵ طبقه بندی کلی شامل ثبات، مراقبتهای بهداشتی و خدمات درمانی، فرهنگ، محیط زیست، آموزش و زیرساخت رتبه بندی می‌شود.
برای مثال، شهر وین در آخرین شاخص خود ۹۹.۱ امتیاز از ۱۰۰ را از آن خود کرد؛ ۱۰۰ امتیاز در پایداری، ۱۰۰ امتیاز در مراقبتهای بهداشتی و خدمات درمانی، ۹۶.۳ در فرهنگ و محیط زیست، ۱۰۰ در آموزش و در آخر ۱۰۰ امتیاز در زیرساخت.
در این رده بندی، شهر دمشق در انتهای جدول در رده ۱۷۲، لاگوس در نیجریه در رده ۱۷۱ و تریپولی لیبی در رده ۱۷۰ قرار گرفتند.
واحد اطلاعاتی مجله اکونومیست هشدار داد که اگر چه محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کرونا کمتر می‌شود، ولی تهدید جدیدی بواسطه جنگ بین روسیه و اکراین در موضوع زیست پذیری بوجود آمده است. در گزارش سال ۲۰۲۲، هیچ امتیازی برای شهر کیف اکراین ثبت نشده است چرا که گزارشگر اکونومیست مجبور بود بخاطر شروع جنگ آنجا را ترک کند. مسکو، سن پترزبورگ ۱۵ و ۱۳ رده تنزل پیدا کردند. کشورهای دیگری ازجمله بوداپست مجارستان و ورشو لهستان که تحت تاثیر جنگ بودند در این رتبه‌بندی به رده های پایین‌تر سقوط کردند.