یادداشتی از عباس دارایی
در حالی گفته می شود جنگ آینده جنگ آب خواهد بود که بحران آب در ایران جدی تر از گذشته به یک مساله بغرنج و پیچیده تبدیل شده است .
شش موسسه با انجام کارهای تحقیقاتی که با پشتیبانی مالی دولت هلند انجام شده است سیستم آب، صلح و امنیت را به شورای امنیت سازمان ملل معرفی کرده اند که با ترکیب کردن اطلاعات مسائل زیست‌محیطی با موارد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی احتمال وقوع جنگ آب در مناطق مختلف را پیش بینی کرده است .
نقشه منتشر شده توسط این سیستم نشان می‌دهد که اکثر مناطق خاورمیانه و به ویزه همسایگان ایران به نوعی با درگیری و یا جنگ آب روبرو شده‌اند.
به گفته محققان سیستم آب، صلح و امنیت فقط خشکسالی و کمبود منابع آبی تنها عامل این اتفاق نیست، بلکه این عامل روی مشکلات دیگری به طور مستقیم تاثیر خواهد گذاشت .
با وجود اینکه در سال های اخیر با وجود وضعیت بغرنج منابع آبی و تنش های پیرامون آن هیچ جنگی مبنی بر جنگ آب در ایران رخ نداده است اما براساس این پژوهش بین الملی پیش بینی شده است که در آینده در چند منطقه مختلف ایران احتمال ایجاد درگیری‌هایی بر سر منابع آبی دور از ذهن نخواهد بود.
بر اساس پیش بینی های این مدل در کل استان سیستان و بلوچستان، شهرهای اهواز، بهبهان، خرم‌آباد، خرم‌آباد، کرج، ورامین، مریوان، سردشت، پیرانشهر، ارومیه و … امکان درگیری برسر منابع آبی وجود دارد.
در حالی گفته می شود ایران طی سالهای پیش رو با چالش آب و احتمالا جنگ های آبی مواجه خواهد شد که خشک‌سالی‌های متوالی در کنار برداشت بیش از حد آب‌های سطحی و زیرزمینی از طریق شبکه بزرگی از زیرساخت‌های هیدرولیک و چاه‌های عمیق، وضعیت آب کشور را به سطح بحرانی رسانده‌است.
خشک شدن دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، فرونشست زمین، تخریب کیفیت آب، فرسایش خاک، بیابان‌زایی و طوفان گرد و غبار از جمله نشانه هایی است که وضعیت بحرانی را در حوزه آب نه تنها طی سالهای آتی که از همین الان نشان می دهد .
بر اساس مطالعات مؤسسه منابع جهاندر اطلس خطرات آبی ، ایران بعد از کشورهای قطر، اسرائیل و لبنان در رده چهارم از حیث نزدیک شدن به «روز آخر» یعنی روزی که منابع آبی در آن ممکن است به پایان برسد، قرار گرفته است و همین گذاره خطرناک حاکی از این نکته نگران کننده اسست که وضعیت آب در ایران در حالی به حالتی بحرانی رسیده است .
“برداشت از منابع آبی” و “موجودی آب در دسترس” نشان می دهد سه حوضه از هفت حوضه‌ی تحت‌تنش جهان شامل قم ، هریرود و هیرمند در ایران قرار گرفته اند .
همچنین با توجه به میزان منابع آب و سرانه مصرف در ایران این کشور در زمره کشورهایی به شمار می رود که در گروه کشورهای مواجه با کمبود فیزیکی آب قرار گرفته است ، همان کشورهایی که در سال ۲۰۲۵ با کمبود فیزیکی آب حتی با بالاترین راندمان و بهره‌وری ممکن در مصرف آب مواجه خواهند بود و برای تأمین نیازهایشان آب کافی در اختیار نخواهند داشت.
یک گزارش رسمی از سوی سازمان محیط زیست نشان می دهد که سرعت استفاده از منابع آب زیرزمینی در ایران در قیاس با استاندارد جهانی سه برابر بیشتر تخمین زده شده است و این برداشت های بی‌رویه عامل خشکیدن ۲۹۷ دشت از ۶۰۰ دشت ایران بوده و علاوه بر این بخاطر عدم رسیدگی به شبکه انتقال آب ۳۵ میلیارد مترمکعب آب در مسیر انتقال هدر رفته است .
سیمای پرتنش و نگران کننده ایران در حوزه آب بیش از پیش سیاست گذاری های عملی و پرهیز از احساسات در زمینه توسعه صنعتی و بهینه کردن مصرف آب در حوزه کشاورزی و توجه عملیاتی به مناابع زیست محیطی را نشان می دهد که اگر از ان غفلت شود همین سیمای نگران کننده را نیز به وضعیتی وضعیتی بحرانی تر تبدیل خواهد کرد که طی آن در یک بازه زمانی کوتاه تری ایران به کانون بحران در موضوع آب تبدیل خواهد شد