زمانى که محلى‌ها و حاشیه نشینان رودخانه کر در دهه ۸۰ براى نجات تالاب کمجان بیل و ادوات خود را به جاى کشاورزى به سمت باز کردن مسیر آب و هدایت آن به تالاب بردند، کمتر کسى گمان مى‌کرد که این تالاب بتواند روزى دوباره زنده و مأمن گونه‌هاى نادرى از پرندگان شود.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از ایلنا، درست در زمانى که دیگر تالاب‌هاى استان از جمله بختگان و پریشان به نمک‌زار تبدیل شده‌اند، تالاب کمجان زنده است و زندگى بسیارى از گونه‌هاى جانوران به واسطه جریان داشتن آب در این تالاب برقرار است.
واقعیت این است که تالاب کمجان بدون حق‌آبه و حتى حمایت و کمک‌هاى مالى سازمان متولى توانست با حمایت گروه‌هاى مردمى، بستن کانال‌هاى زه‌کشى و برقرارى جریان دوباره آب سرپا بماند؛ تنها تالابى که در گرم‌ترین ماه فصل سال همچنان جریان آب در آن برقرار است و گونه‌هاى نادرى از پرندگان در آن زادآورى داشته‌اند.
سیروس زارع، مسئول تشکل مردم نهاد «گروه محلى احیاکنندگان تالاب بین المللى کمجان» معتقد است که این تالاب با فراز و نشیب‌های فراوان و حکایت‌هاى تلخ و شیرین، امروز به الگویى بى بدیل از کنش‌گرى و مصداق بارز موفقیت خواست مردمى در حوزه محیط زیست و حوضه آبى رودخانه کر تبدیل شده است.
زارع با اشاره به اینکه این تالاب در دهه شصت توسط سازمان آب و جهاد وقت، زه کشى و خشکانده شد؛ عنوان مى‌کند: در دهه هشتاد تشکلى مردمى با هدف احیاء و نجات طبیعت پیرامونى محل زندگى خود در اقدامى خودجوش و متکى به دانش بومى و آکادمیک قدم در راه احیاء تالاب بین المللى کمجان گذاشتند.
به گفته زارع آنچه اهمیت دارد تلاش مردم و نتیجه آن است و امسال یکى از بى نظیرترین سالها طى قریب به پانزده سال فعالیت مستمر احیایى تالاب کمجان توسط جامعه محلى است.
این فعال حوزه محیط زیست با اشاره به اینکه شاخصه‌هاى بهبود کیفیت تالاب از منظر تنوع زیستى، گیاهى، جانورى رشد کمى و کیفى قابل ملاحظه‌اى را نشان مى‌دهد، ابراز مى‌کند: از لحاظ آبى نیز مقیاس‌ها امیدوار کننده است و در حالى که رودخانه کر خشکانده شده است، اما تمام زون احیاء شده تالاب در سال بارشى ۱۴۰۱ از آبان ماه کاملا آبگیرى شد و همچنان این تالاب وضع نسبى مناسبى دارد.
وى خاطرنشان مى‌کند: امسال تالاب کمجان پذیراى گونه‌هاى نادر و کمیابى مانند اردک مرمرى، کفچه نوک، هوبره، یلوه و … بود که در معرض خطر انقراض هستند.
بیش از ۱۸ هزار تنوع پرنده در تالاب کمجان
زارع با اشاره به پایش‌هاى ماهانه جمعیت پرندگان تالاب مى‌گوید: هیچگاه از ۱۸ هزار انواع پرنده پایین تر نیامد و تنوع گونه‌اى طى دوره شش ماهه بیش از ۱۳۵ گونه شناسایى شد.
مسئول تشکل مردم نهاد احیا کنندگان تالاب بین‌المللى کمجان مى‌گوید: ارتقاء تنوع گونه‌اى در کمجان نسبت به سال‌هاى قبل داراى اهمیت است؛ در حالى که تابستان گرمى را شروع کرده‌ایم و شدت تبخیر بالا است، اما گستره تالاب در ۱۸ تیرماه از وضع آبى قابل ملاحظه‌اى برخوردار است.
زارع ادامه مى‌دهد: همچنین تنوع گونه‌هاى گیاهى عالى است و بیش از ده‌ها گونه از انواع گیاهان غوطه ور در آب و حاشیه تالاب سطح عرصه را پوشانده است.
علاوه بر دوزیستان و خزندگان، مهمترین آبزیان تالاب، ماهى گوره خرى پارسى، زیر گونه‌اى از آفانیوس‌ها است، همچنین ماهى کپور و ماهى کفال شناسایى شده و جمعیت قابل توجهى را به خود اختصاص داده‌اند.
به گفته وى به جرأت مى‌توان گفت میلیاردها قطعه ماهى در چرخه غذای اکوسیستمى به پایدارى زیستگاه و در راستاى سلامت آن قرار گرفته‌اند.
زارع با اشاره به زادآورى چشمگیر گونه‌ها در بستر این تالاب خصوصا پرندگان عنوان مى‌کند: با پیمایش کوتاهى انواع جوجه‌ها را در فاصله کمی مى‌توان مشاهده کرد.
بهبود وضع تالاب کمجان در معادلات آبى قرار نمى‌گیرد
شرایط خوب تالاب کمجان از جنبه‌هاى مختلف مشخص است و حال این پرسش مطرح مى‌شود که متولیان این حوزه چه نقشى در این زمینه داشتند.
مسئول تشکل مردم نهاد احیاکنندگان تالاب بین المللى کمجان در این باره مى‌گوید: آنچه جاى تامل دارد کم توجهى متولیان امر تالاب‌هاى استان به این زیستگاه و تنها زیست بوم تالابى زنده است و درحالى تالاب‌هاى ارژن، پریشان، طشک، بختگان، کمجان رامسر سایت‌هاى فارس هستند که به جز کمجان، سایر تالاب‌ها سالها است خشکانده شده است.
زارع ادامه مى‌دهد: اقدامات صورت گرفته در راستاى بهبود تالاب‌ها از سوى متولیان هیچگاه به بهبود آنها منتهى نشده است و سالها است که بهبود وضع تالاب کمجان از سوى متولیان تالابى مخفى نگه داشته مى‌شود و در معادلات آبى قرار نمى‌گیرد.
به گفته این فعال زیست محیطى، محرومیت این تالاب از ردیف‌هاى مالى سالانه تالابى استان جاى سئوال دارد، تا جایى که مکاتبه‌ها و مراجعات مکرر احیاء کنندگان تالاب کمجان نادیده گرفته شده است و شفافیت در این زمینه صورت نمى‌گیرد.
وى خاطرنشان مى‌کند: البته احیاء کنندگان هیچگاه از این بى مهرى‌ها دلسرد نشده و اقدامات احیایى را مستمرا در دستور کار داشته و اولویت‌شان بهبود وضع این نقطه از آب و خاک است.
بیش از یک دهه از شرایط نامطلوب تالاب‌هاى استان فارس و تبدیل شدن آنها به کانون ریزگرد و آلودگى مى‌گذرد اما همچنان تصمیم و یا راهکار موثرى براى احیا این تالاب‌ها صورت نگرفته است.
بودجه‌هاى کم و رهاسازى حق‌آبه آن هم به شرط شرایط بارندگى، تاکنون به عنوان مُسکنى موقت براى کمک به تالاب‌هاى استان در نظر گرفته شده است که عدم پایدارى و نتیجه بخشى موثر برآیند آن بوده است.