ادیب جرگه‌حیدری

شتر به عنوان حیوانی مقاوم در مقابل کم‌آبی شناخته می‌شود اما وضعیت این روزهای شهرستان قلعه گنج و تالاب جازموریان به جایی رسیده است که شترها هم بریده‌اند و محتاج چاه و علوفه شده‌اند.

به گزارش جارچی اخبار به نقل از ایرنا،  یکی از تبعات خشک شدن عمده مساحت تالاب جازموریان این روزها به سراغ شترها هم آمده است. شترداری دیگر مثل قبل باقی نمانده و به راحتی آب برای نوشیدن و گیاه برای چریدن شترها پیدا نمی شود؛ نگهداری شترها به شکل سنتی پیشین در جنوب کرمان تغییر کرده و شبیه به گاوداری های صنعتی شده است.

شترداران برای نگهداری دام های خود یا باید به فکر رساندن آنها به چاه آب و تهیه علوفه با هزینه بالا باشند یا شترها را به تاجرانی از دیگر استان ها بفروشند.

گزارش های میدانی نشان می دهد بسیاری از دامداران از جمله شترداران دشت های قلعه گنج به ویژه در روستاهای اطراف مرکز شهر قلعه گنج مثل چراغ آباد، چاه عید، جم شاهی، چاه باغ و شمزان در تامین علوفه شترهای خود و آب موردنیاز با مشکلاتی مواجه هستند.

حتی آمدن فصل پاییز و نزدیک شدن به فصل زمستان هم تاکنون تاثیری در تغییر شرایط نداشته و باران به اندازه کافی نبوده است.

مصائب شترداری

محمد محمد آبادی پیرمرد اهل روستای چراغ آباد قلعه گنج است که هر صبح شترهای خود را برای چرا به اطراف دشت های این روستا می برد و از شترداران قدیمی منطقه به شمار می آید؛ به قول خودش از نوجوانی و از سالیان دور شتر داشته و شترداری کرده است.

وی هر روز صبح شترها را اطراف درختان کهور روستای چراغ آباد به چرا می برد، او با وجود سن بالا اما همچنان به شترداری علاقه مند است.

طناب پای آشیگ یا همان بچه شتر را که گره داده بود باز می کند تا بیشتر بتواند راه برود و بچرد؛ محمدآبادی در این حین با اشاره به یک بچه شتر می گوید: نوروز و اسفندماه فصل زایش شترهاست و این بچه شتر حدود هشت ماه دارد.

خم می شود و طناب را از پای بچه شترهای که همراه گله به چراگاه آمده اند باز می کند، با صدا زدن خاصی آنها را جمع می کند و حواسش به چریدن شترهاست.

آفتاب گرم و سوزان است و هیچ علفی در این دشت نمی روید؛ شترها از برگ های کهور تغذیه می کنند و هر سبزینه ای که در این دشت بی آب و علف مقاومت سبز شدن داشته باشد، برای شترهای گرسنه و تشنه قابل خوردن است.

محمدآبادی حواسش هست که شترها به مزارع و کشاورزی داخل روستا نروند و خوشه های خرمای کشاورزان را نخورند؛ می گوید: تهیه علوفه شترها خیلی سخت و هزینه بر شده، ۲۰ نفر شتر دارم و برای تامین علوفه باید روزانه حداقل ۱۰ بسته علوفه بخرم که هر بسته از یک میلیون ریال کمتر نیست و البته بسته های علوفه کوچک است و ۱۰ بسته علوفه روزانه هم جوابگوی شترها نیست.

وی ادامه داد: در پایین دست روستای چراغ آباد یک موتور پمپ دیزلی و گازوییلی یا یک موتور داریم که برای تامین آب شترهاست. این موتور پمپ برای چند نفر از شترداران شراکتی استفاده می شود اما چندوقتی است برای این موتور پمپ مشکل سوخت و تامین گازوییل داریم.

جهاد:چاه های جدید حفر می کنیم

مدیر جهاد کشاورزی قلعه گنج نیز گفت: جمعیت دام شتر شهرستان هفت هزار نفر است و یک حلقه چاه برای تامین آب شترداران در روستای چاه جازیون در بخش چاه دادخدا و در نزدیکی جازموریان حفر شده است.

حسین حیدری افزود: برای تامین آب شترداران مناطق روستایی نزدیک به مرکز شهر قلعه گنج و برای شترداران چاه باغ به ریگ متین در مسیر گزهک و چاه عید بناست از محل اعتبارات ارزش افزوده اداره امور عشایری قلعه گنج سه یا پنج حلقه چاه حفر و به دشت چاه باغ به طول ۲ کیلومتر لوله کشی شود.

وی ادامه می دهد: علوفه دامداران و شترداران قلعه گنج در طول سال از طرف تعاونی دامداران (با قیمت مشخصی) توزیع می شود.

نیمی از شترهای قلعه گنج متاثر از حوزه جازموریان

رییس اداره امور عشایری قلعه گنج البته آماری متفاوت و بیشتر از جهاد کشاورزی از جمعیت شترها ارائه می دهد و می گوید: جمعیت شتر منطقه قلعه گنج نزدیک به ۱۰ هزار نفر شتر است که بیش از پنج هزار نفر از شترها در منطقه جازموریان مستقر هستند و در مرتع جازموریان نگهداری می شوند.

احمد صباحی افزود: آب آشامیدنی این شترها از طریق لوله کشی از روستای حاشیه جازموریان به طول ۱۸ کیلومتر به داخل جازموریان امتداد پیدا می کند و اما مابقی جمعیت شترهای قلعه گنج در همین روستاهای نزدیک به شهر قلعه گنج نگهداری می شود.

آنطور که روایت شده هزینه موتور برق این چاه هم بالاست و برخی مواقع با کمک فرمانداری و اداره امور عشایری پرداخت می شود اما هزینه ۶ ماهه اول سال جاری آن ۱۲۰ میلیون ریال شده بود که یکی از شترداران با فروش یک شتر، آن را پرداخت و قرار است هر بار یکی از شترداران به صورت دوره ای این هزینه را بپردازد.

خطر انقراض شترداری

اما موسی چکین یکی از شترداران شهرستان قلعه گنج و روستای ریگ متین است که در این باره می گوید: به علت بارش های کم و تداوم خشکسالی ها شترداری سخت شده و دولت هم تاکنون کمکی برای تامین علوفه شترداران قلعه گنج نکرده است؛ علوفه را خود دامدار تهیه و خریداری می کند و برای تهیه آب گله های شتر این روستا آب کشاورزی را از کشاورزان خریداری می کنیم.

وی افزود: امسال به دلیل کمبود علوفه و بارش ها زاد و ولد شترها هم نسبت به سال های گذشته بسیار پایین تر بود.

چکین ادامه داد: بسیاری از شترداران منطقه قلعه گنج شترهای خود را می فروشند چون هزینه های نگهداری شتر با خرید نرخ جدید علوفه و سایر مشکلات دیگر به صرفه نیست و افرادی از شهرستان رفسنجان و یزد برای تهیه و خرید شتر به قلعه گنج می آیند و شترها را می خرند.

به نظر می رسد اگر شرایط آب و هوایی تغییری نکند، باید فکری به حال تالاب جازموریان کرد یا اینکه دولت تدبیری در تهیه علوفه و آب شترداران داشته باشد تا کم کم این شغل مهم در جنوب کرمان به فراموشی سپرده نشود.

در شرایطی که مردم منطقه ممکن است در معرض روی آوردن به قاچاق سوخت یا مواد مخدر باشند، حفظ مشاغل سنتی، مولد و مرتبط با جوامع روستایی از اهمیت دوچندان برخوردار است.