پروژه علاج بخشی و لایروبی کانال آشوراده و مسیر منتهی به اسکله مسافری و تجاری بندر ترکمن در خلیج گرگان، چند سالی بود که به دلایل مختلف متوقف شده بود و پس از دو سال با دستور شخص رئیس جمهور به سرانجام رسید.
شرایط خلیج گرگان قبل از لایروبی کانال آشوراده
خلیج گرگان از طریق سه کانال آشوراده، چپقلی و خزینی با دریای خزر در ارتباط بوده است. تراز آب دریای خزر در طی سال‌های ۱۳۷۲ تا زمان صدور دستور لایروبی توسط ریاست محترم جمهوری، از تراز ۲۵/۵- به تراز ۲۷/۵- (نسبت به سطح دریاهای آزاد) کاهش داشته است.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از ایرنا، کاهش بیش از حد تراز سطح آب دریای خزر (حدود ۲ متر) منجر به خشک شدن کانال خزینی و آشوراده شده و تنها راه ارتباطی این خلیج با دریای خزر، قبل از لایروبی کانال آشوراده کانال چپقلی بوده است.
مستندات و مبانی قانونی طرح
بر اساس مصوبات سومین و چهارمین جلسه ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور، در اجرای مصوبات طرح جامع ۵ ساله (۱۳۹۹ – ۱۴۰۳) احیای خلیج گرگان مقرر شده است سازمان بنادر و دریانوردی بر اساس نتایج مطالعات مرکز ملی اقیانوس شناسی نسبت به لایروبی تنگه‌های طبیعی با اولویت کانال آشوراده برای تسهیل تبادل آب بین دریای خزر و خلیج گرگان کانالی به عرض ۲۰۰ متر و عمق یک و نیم متر ایجاد نماید.
به دستور رئیس جمهور در سفر استانی به استان گلستان در اسفند ماه سال ۱۴۰۰، عملیات اجرایی لایروبی کانال آشوراده و مسیر منتهی به خلیج گرگان توسط سازمان بنادر و دریانوردی آغاز شد.
اهداف اجرای پروژه لایروبی خلیج گرگان
اهدافی لایروبی خلیج گرگان به شرح زیر است:
- احیای خلیج گرگان از طریق تسهیل تبادل آب بین دریای خزر و خلیج گرگان
- فراهم ساختن امکان تردد شناورهای صیادی ، نظامی و تفریحی بین خلیج گرگان و دریای خزر و مسیرهای منتهی به اسکله چوبی بندرگز، بندر ترکمن و اسکله تجاری بندر ترکمن و جزیره آشوراده برای فعالیت‌های گردشگری دریایی و کسب و کارهای امور شیالتی و اقدامات امنیتی
- جلوگیری از سرعت خشک شدن خلیج گرگان و تبعات ناشی از ایجاد و پراکنده شدن ریزگردها
- جلوگیری از افزایش شوری آب خلیج گرگان و در نتیجه ایجاد نمکزار و شوره زار
- احیا و رونق صنایع و مشاغل دریایی در راستای معیشت مردم وجلوگیری از بیکاری
مشخصات پروژه
مهمترین مشخصات این پروژه به شرح زیر است:
- طول کانال آشوراده و مسیرهای الحاقی به پروژه ۱۱ کیلومتر
- عرض کانال ۴۴۰ – ۷۰ متر (پایین دست ۷۰ و باال دست سمت دریا ۴۴۰ متر)
- عمق کانال ۱.۵ متر
- تراز اولیه قبل از لایروبی ۲۷/۵–
- کد لایروبی شده در کف بستر ۲۹- و در برخی نقاط تا ۳۰-
- کل حجم لایروبی با احتساب افزایش ۲۵ درصد شامل: مسیرهای تردد مابین اسکله چوبی مسافری بندر ترکمن و جزیره آشوراده، کانال فرعی بندر تجاری ترکمن و حوضچه بندر ترکمن و مسیر فرعی مابین مسیر جزیره آشوراده و اسکله رستوران ۱۴۲۰۰۰۰ متر مکعب
- تراورس کوبی دوطرف کانال: ۵۵۰۰ متر در جهت جلوگیری از ریزش و شسته شدن دیواره کانال
- کاشت گیاه بومی سالیکورنیا در محل دایک‌های ایجادی به مساحت ۱۵۰ هکتار جهت جلوگیری از ریزگردها
- تاریخ آبگیری اولیه و اتمام لایروبی کانال آشوراده و مسیرهای منتهی به خلیج گرگان ۱/۹/۱۴۰۲
- مبلغ اولیه پیمان: ۲۸۴ میلیارد تومان
- مبلغ نهایی پروژه ۵۵۰ میلیارد تومان
- تاریخ شروع قرارداد ۱۴۰۱/۳/۲۵ تاریخ اتمام قرارداد ۱۴۰۲/۱۰/۳
ثمرات و نتایج ناشی لایروبی کانال آشوراده و خلیج گرگان
دستاوردهای لایروبی خلیج گرگان را می‌توان به شرح زیر برشمرد:
- برقراری اتصال آبی بین خلیج و دریای خزر و تسهیل تبادل آب
- امکان تردد ایمن شناورهای سبک
- کاهش شوری آب از ۴۵ در هزار به ۲۰ در هزار
- حدود ۴۰۰متر از سواحل خشک شده خلیج آبگیری شده و در نتیجه جلوگیری از ایجاد ریزگردها و خطرات ناشی از آن
- افزایش عمق کانال آشوراده به ۱.۵ متر افزایش و تردد ایمن شناورها
- برگزاری ورزش‌های آبی در مسیر کانال احداثی و حوضچه بندر
- رفع دغدغه تعاونی‌های مسافری دریایی بندر ترکمن و بندر گز
- افزایش گردشگری و تفریحی دریایی در منطقه
- افزایش حدود ۴۰ سانتی متر سطح آب خلیج گرگان از زمان آغاز آبگیری اولیه خلیج تا کنون
- حیات تازه اکوسیستم و مهاجرت پرندگان به این منطقه
- احیای طرح طبیعت گردی جزیره اشوراده به واسطه فراهم شدن سهولت تردد مسیرآبی بین بندر ترکمن و جزیره آشورده