یادداشتی از قاسم مؤمنی
کارشناس مسائل قفقاز
قتل عام ۲۴ آوریل که ارمنستان آن را به عنوان هولوکاست ارامنه مطرح می‌کند، ۱۰۹ سال است که به محل اختلاف ارمنستان و ترکیه تبدیل شده است. ارامنه معتقدند که ترکیه در ابتدا باید بابت نسل‌کشی ۱۹۱۵ به ایروان غرامت پرداخت کند و از سوی دیگر آنها بحث مسائل ارضی را مطرح کرده‌اند و بارها هم بر این مسأله تاکید داشته‌اند. مسأله‌ای که در شرایط فعلی باید مورد نظر قرار گیرد این است که ارمنستان عزم کرده تا در مقابل آذربایجان و ترکیه به یک جمع‌بندی برای رسیدن به نتیجه و در نهایت کاهش تنش و برقراری روابط دست پیدا کند. در مقابل هم ترکیه به روابط با ارمنستان به شدت نیاز دارد. توجه داشته باشید که ایالات متحده و اروپا به دلیل پرونده نسل‌کشی ارامنه، بارها ترکیه را مورد انتقاد قرار داده‌اند و به هر ترتیب باید این مسأله در یک نقطه‌ای به پایان برسد و روابط دو طرف مجدداً از سر گرفته شود که ترکیه هم در این راستا به این توافق نیاز دارد.
باید توجه داشت که ارمنستان و ترکیه از حیث ژئوپلیتیکی به یک توافق همهجانبه نیاز دارند و در این راستا باید دو کشور به یک جمع‌بندی کلی برسند. به نظرم در این میان آذربایجان هم نگاه خاص خود را دارد و ارمنستان به انضمام باکو و آنکارا به روابط با یکدیگر به شدت نیازمند هستند؛ چراکه هر سه طرف به نوعی روابطشان با یکدیگر در هم تنیده است و از حیث اقتصادی و محیط پیرامونی باید به یک توافق همه جانبه دست پیدا کنند.
از سوی دیگر باید توجه داشته باشیم که روسیه درگیر جنگ اوکراین است و سعی می‌کند که این پرونده را به هر ترتیب که شده حل و فصل کند تا در نهایت بتواند وضعیت خود را از این حالت بحرانی خارج کند. لذا به نظرم روس‌ها اقدام مخربی در این خصوص و بالاخص ترمیم روابط ارمنستان با ترکیه یا روابط ارمنستان با آذربایجان نخواهند کرد.