فرهنگ تفکیک زباله از مبدا یکی از مهمترین شاخصه‌های توسعه یافتگی اجتماعی در دنیای امروز و در بین شهرهای جهان به شمار می رود که این دغدغه با وجود برنامه های مختلف در طول سالیان گذشته در آذربایجان غربی و شهر ارومیه حل نشدنی باقی مانده ولی می توان با تکیه بر فعل خواستن و مطالبه گری نسل جوان به ویژه دانشجویان و دانش‌آموزان این امر را سامان داد.
به گزارش جارچی اخبار به نقل از ایرنا، در دنیای امروز، پسماند به عنوان یک ظرفیت اساسی در بازتولید برخی اقلام مصرفی در جامعه و جلوگیری از هزینه های بیشتر مطرح است و شهرهای مختلف دنیا، از این ظرفیت به خوبی بهره برده اند.
راه اندازی سامانه های تفکیک زباله از مبدا، خرید اقلام مختلف از خانواده ها با تصدی گری شهرداری ها، ایجاد سایت های بازیافت از جمله مواردی است که در شهرهای مختلف دنیا به شکل وسیعی به اجرا درآمده است؛ اما این مهم هنوز در بسیاری از شهرهای ایران به ویژه شهر ارومیه با اجرا فاصله زیادی دارد.
زباله و پسماند به دلیل ارزشمند بودن آن در بخش تجدیدپذیری به عنوان طلای کثیف معروف است و حجم زیاد تولید آن در شبانه روز در شهرهای بزرگی نظیر ارومیه، برنامه ریزی برای استفاده بهینه را بسیار ضروری جلوه می دهد.
البته کیفیت زباله و فاکتورهای موجود در آن و توجیه اقتصادی از جمله شاخص‌های تفکیک پسماند است و اگر این تفکیک از نهاد خانواده آغاز شود، شاهد سطح خوب تفکیک زباله در جامعه خواهیم بود.
به نظر می رسد در کنار نبود سازو کارهای اجرایی و عملیاتی توسط مدیران اجرای طرح تفکیک از مبدا، عدم وجود فرهنگ این امر در بین شهروندان نیز به ناموفق بودن فعالیت ها در این بخش اثرگذار بوده است.
یکی از مولفه‌های رشد سطح تفکیک زباله در شهر، تغییرات فرهنگی است که با تلاش برای فرهنگ‌سازی می‌توان بر آن جامه عمل پوشاند.
با توجه به اینکه یکی از خواسته های مهم نسل جوان در دنیای امروز به ویژه ایران اسلامی، استفاده از همه ظرفیت ها و کاهش هدررفت در همه بخش هاست، می توان از این توان فکری و فرهنگی در راستای فرهنگ سازی در خانواده ها و به تبع آن، جامعه برای ارتقای شاخص های تفکیک زباله و استفاده از این طلای کثیف بیشترین بهره را برد.
صاحب نظران نیز بر این اعتقاد هستند که دانشجویان به عنوان نسل جوان و تا حدود زیادی فرهیخته شهر که نقش مهمی در آینده جامعه نیز دارند، با اعمال و تفکرات خود سهم بزرگی را در همه حوزه های فرهنگ سازی ایفا می‌کنند بنابراین در صورت ایجاد توجه در این نسل به موضوع فرهنگ تفکیک زباله می‌توان به آینده جامعه در این زمینه خوش بین شد.
مادران نقش اول فرهنگ ساز تفکیک زباله در خانه هستند
«سارا تربیت» یکی از دانشجویان ارومیه‌ای که ۲۰ سال دارد، در این خصوص گفت: تفکیک زباله در خانه ما یکی از اصل‌ها و فرهنگ‌هایی است که زمینه سازی شده و آن را مرهون دیدگاه مادرم در خانه هستیم که تفکیک زباله را از فرهنگ‌های خوب جامعه می‌داند.
وی افزود: من همیشه در خانه ضمن اینکه زباله‌های تر و خشک را از هم جدا می‌کنم، زباله‌های پلاستیکی را نیز جداگانه بسته بندی می‌کنم تا در سطل‌های بزرگ فلزی شهری بیندازم.
وی مدیریت پسماند را از ملزومات هر خانه دانست و اضافه کرد: اگر زباله‌ها در خانه تفکیک نشوند، سختی کار ماموران شهرداری بیش از حد می‌شود و از این رو همیشه بر تفکیک زباله‌ها در خانه تاکید داریم.
این دانشجوی ارومیه ای ادامه داد: من در رسانه‌های مختلف اطلاعاتی در مورد تفکیک زباله مطالعه می‌کنم و بر همین اساس تلاشم را بر تفکیک زباله از خانه دارم تا به سهم خودم وظیفه یک شهروند خوب در جامعه داشته باشم.
رسیدن به فرهنگ ایده‌آل نیازمند توجه همگانی است
سینا تقی پور دانشجوی ۲۵ ساله که ارشد علوم تربیتی است، در این باره معتقد است: من از تفکیک زباله اطلاعات چندانی ندارم اما در حد توان سعی می‌کنیم که نان خرد و پلاستیک را از زباله‌های دیگر جدا کنم و فرهنگ خانواده‌ای ما در زمینه زباله این چنین است.
وی اظهار کرد: ازهمه آحاد جامعه نیز می‌خواهم همراه دیگر شهروندان برای داشتن فرهنگ ایده‌آل در جامعه تلاش کنند چراکه تفکیک زباله یکی از این مولفه‌ها برای رسیدن به شهر ایده آل است.
روزانه ۶۵۰ تُن زباله در ارومیه جمع آوری می‌شود
رییس سازمان مدیریت پسماند شهرداری ارومیه در این باره گفت: روزانه ۶۵۰ تُن زباله از خیابان‌ها و محله‌های مختلف این شهر و مناطق تابعه جمع آوری و به سایت‌های دفع زباله شهرداری منتقل می‌شود.
هادی بصاری با تاکید بر لزوم جداسازی زباله در مبدا اظهار کرد: این کار موجب می‌شود کار بازیافت زباله با سهولت بیشتری انجام شود.
وی با اشاره به کارکرد مکانیکی تجهیزات شهرداری ارومیه افزود: ۴۴ دستگاه خاور به صورت مکانیکی و ۱۴۰ دستگاه کامیون و نیسان وانت به صورت سنتی زباله شهر را به صورت شبانه روزی جمع آوری می‌کنند.
وی اضافه کرد: این زباله‌های جمع آوری شده به ایستگاه‌های میانی شماره یک و ۲ منتقل می‌شوند که ایستگاه میانی شماره یک واقع در بلوار ساوالان ۲۰ درصد از زباله‌های تولیدی و ایستگاه میانی شماره ۲ واقع در جاده سِرو نیز ۸۰ درصد زباله جمع آوری شده شهر را می‌پذیرد.
رییس سازمان مدیریت پسماند شهرداری ارومیه ادامه داد: با تلاش همکارانم در این حوزه و در مجموع کاری روزانه، زباله‌های خانگی به مقصد نهایی یعنی سایت نازلو جهت دفن منتقل می‌شود.
به گفته بصاری، حدود ۲۲.۵ درصد از این زباله‌ها پسماند خشک و ۷۷.۵ درصد نیز پسماندهای تر هستند.
وی نقش دانش آموزان و دانشجویان در تفکیک زباله را مهم دانست و گفت: در صورت مشارکت دانشجویان می‌توان به آینده تفکیک زباله در جامعه خوش بین بود و نگاه مثبتی به آینده داشت چراکه این جوانان جامعه سازان شهری هستند.
هفت هزار تن پسماند از آذربایجان غربی صادر شد
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی نیز اظهار کرد: حدود ۹۰۰ مورد پایش در زمینه پسماندهای تولیدی در استان صورت گرفته که نشان می دهد ظرفیت برای تفکیک زباله از مبدا در استان بسیار قابل توجه است.
سعید شهند اضافه کرد: با توجه به اینکه حجم پسماند تولیدی در استان زیاد است، فرهنگ سازی و استفاده از ظرفیت رسانه در خصوص استفاده بهتر از زباله و نه دفن روزانه آن، بسیار اهمیت دارد و باید در دستور کار باشد.
روزانه بیش از ۲ هزار تُن زباله در آذربایجان غربی تولید می‌شود
معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی نیز در این باره گفت: روزانه ۲ هزار و ۸۰ تُن زباله در استان آذربایجان‌غربی تولید می‌شود که به دلیل نبود برنامه‌ای برای بازیافت، ۹۹ درصد آن به صورت سنتی در سایت‌های ایجاد شده دفن می‌شود.
یاسر رهبردین توجه دانشجویان در زمینه مدیریت پسماند را ارزشمند توصیف کرد و افزود: اگر دانشجویان و جوانان در این زمینه تلاش کنند، بنابراین فرهنگ جامعه در زمینه مدیریت پسماند و تفکیک زباله ارتقا می یابد.
آگاه‌سازی جامعه مسیر رسیدن به فرهنگ ایده‌آل
استاد گروه روان شناسی دانشگاه ارومیه با تاکید بر بعد روانشناسی در زمینه پسماند و مدیریت خانواده اظهار کرد: مشارکت، همکاری مردمی، شرکت آگاهانه، حس مسوولیت و دلسوزی برای آیندگان است که سبب توسعه و آرامش و حیات اجتماعی می‌شود بنابراین مشارکت را باید به عنوان هدف، ابزار و یکی از نیازهای اساسی بشر مورد توجه قرار داد و برای بهره برداری از میزان مشارکت مردم، آموزش و فرهنگ سازی نقش مهمی را ایفا می‌کند.
دکتر لیلا آقابالازاده با اشاره به اهمیت آموزش، اطلاع رسانی و آگاهی در تمام امور شهری برای افزایش میزان مشارکت و همکاری مردم افزود: از مهمترین عوامل بر میزان مشارکت مردم، آگاهی، آموزش و ایجاد انگیزه در آنهاست که به روش‌های مختلف انجام می‌گیرد.
وی با بیان اینکه آگاهی به تنهایی مؤثر نیست، افزود: پیامد آگاهی باید تغییر نگرش و در نتیجه تغییر رفتار و اقدام به مشارکت باشد که با آموزش و مصاحبه‌های انگیزشی در زمینه رضایت، اعتماد، آگاهی و تعلق خاطر به مکان می تواند مؤثر باشد.
وی ادامه داد: بنابراین با آموزش کافی و نگاه متداول به این موضوع می توان از طریق کانال‌های مورد توجه مردمی و همچنین استفاده از ظرفیت مطالبه گری جوانان و نسل جدید فرهنگ تفکیک زباله را ترویج داد.
استاد گروه روان شناسی دانشگاه ارومیه با اشاره به نقش دانشجوها در مدیریت پسماند گفت: واضح است که حرکت به سمت پیاده سازی فرآیند بازیافت در دانشگاه‌ها مستلزم آگاهی دانشگاهیان از مرحله‌های مدیریت پسماند و آثار محیط زیستی متناسب با آنها است.
دکتر آقابالازاده ادامه داد: این دانشجویان مبانی فرا گرفته شده در دانشگاه را در زندگی شخصی و فعالیت‌های تخصصی‌شان به کار می گیرند تا سطح مسوولیت پذیری محیط زیستی آنها افزایش یابد.
استاد دانشگاه گروه روانشناسی با اشاره به روند آموزش و آگاهی میان دانشجویان گفت: گذراندن واحدهای درسی مرتبط به عنوان عامل مهم افزایش آگاهی دانشجویان و اجرای برنامه‌های آگاه‌سازی و افزایش مشارکت دانشگاهیان در مدیریت پسماند از طریق جداسازی آنها در ۲ دسته قابل بازیافت بودن و نبودن شامل شیشه، قوطی‌های آلومینیومی و سایر دور ریزها می تواند بخشی از اجرای گام به گام طرح تفکیک از مبدأ در دانشگاه ها باشد که از این طریق می توان به خانواده ها نیز این امر را تسری داد.
تولید روزانه بیش از ۲ هزار تن زباله در آذربایجان غربی که نزدیک به ۸۰۰ تن آن مربوط به شهرستان ارومیه بوده و بیش از ۶۰۰ تن آن نیز به شهر ارومیه ارتباط دارد، نشان از ظرفیتی بالا برای سرمایه گذاری در توسعه استفاده از این طلای کثیف دارد که نباید از کنار آن به راحتی گذشت.
این آمارها نشان می دهد که سالانه بیش از ۷۵۰ هزار تن زباله در آذربایجان غربی تولید می شود که با تفکیک از مبدا زباله های خشک و اجرای طرح های کمپوست زباله های تر می توان درآمدی عظیم را برای توسعه شهری استان تدارک دید که حلقه مفقوده در این باره، فرهنگ سازی مناسب و اجرای طرح های تشویقی و ترغیبی در بین شهروندان است.